INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Rafał Szereszowski     

Rafał Szereszowski  

 
 
1869-05-08 - 1948-04-26
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szereszowski (Szereszewski) Rafał (Rafael, Raphael) (1869–1948), finansista, działacz żydowski, senator Rzeczypospolitej Polskiej.

Ur. 8 V w Warszawie, był synem Dawida Mojżesza (Mosze) (1844–1915), od r. 1864 właściciela firmy zajmującej się sprowadzaniem odzieży z Rosji i dyskontem weksli, od r. 1888 właściciela Domu Bankowego «D. M. Szereszowski» (od r. 1912 spółka komandytowa); matką S-ego była Chaja Rojza z Folmanów (zm. 1915). Miał brata Michała i siostrę Małgorzatę, zamężną Burstein.

S. uzyskał wykształcenie średnie. Był współtwórcą wybudowanego w l. 1894–1902 szpitala żydowskiego na Czystem w Warszawie oraz jednym z założycieli warszawskiej Kasy Pożyczkowo-Oszczędnościowej dla Kupców i Handlowców. W l. 1909–12 kierował Tow. Pożyczkowo-Oszczędnościowym. Po wybuchu pierwszej wojny światowej został skarbnikiem Tow. Niesienia Pomocy Żydowskim Ofiarom Wojny i przewodził Żydowskiemu Komitetowi Bezpieczeństwa. Po śmierci ojca przejął z bratem Michałem kierowanie Domem Bankowym «D. M. Szereszowski». Od r. 1915 był członkiem zarządu Związku Kupców m. Warszawy. W l. 1916–39 wybierano go wielokrotnie do warszawskiej Rady Miejskiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił w Warszawie funkcję radcy Izby Przemysłowo-Handlowej oraz prezesa Centrali Związku Kupców m. stoł. Warszawy. Bezskutecznie kandydował w r. 1919 do Sejmu Ustawodawczego z listy Centralnego Komitetu Wyborczego Żydowskich Organizacji Kupieckich. W r. 1920 działał w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich i był przewodniczącym Komitetu Opieki nad Bezdomnymi z Brześcia i okolicy. Współpracował z otwartym t.r. w Warszawie biurem American Jewish Joint Distribution Commitee na Polskę (Joint); w kwietniu 1921 został wiceprzewodniczącym piętnastoosobowego Tymczasowego Komitetu Wykonawczego Wydz. Odbudowy na Europę i pełnił tę funkcję do rozwiązania Komitetu w r.n. Od r. 1921 działał w Związku Żydowskich Spółdzielni w Polsce. Dn. 27 VI 1922 uczestniczył w zebraniu inauguracyjnym warszawskiej loży nr 32 Stow. Humanitarnego «B’nei B’rith» (zarejestrowanego 11 VII t.r.) i był marszałkiem (do r. 1924), a od r. 1930 wiceprezydentem jej Prezydium.

W r. 1922 został S. wybrany w woj. lubelskim na senatora z listy nr 16 (Blok Mniejszości Narodowych). W Senacie RP wstąpił do Koła Żydowskiego oraz Klubu Senatorów Centrali Związku Kupców Żydowskich. Był sprawozdawcą komisji skarbowo-budżetowej projektów ustaw podatkowych (1 V 1923, 19 XII 1924, 15 VII 1925, 25 VII 1927) i pożyczkowych (1 VII 1925, 30 VI i 23 VII 1926) oraz noweli do ustawy upoważniającej ministra skarbu do regulowania obrotu pieniężnego z zagranicą i obrotu walutami obcymi (31 III 1925). W imieniu komisji spraw zagranicznych był też 19 V 1925 sprawozdawcą projektu ustawy o ratyfikacji konwencji handlowej ze Szwecją. Zabierał głos w sprawach finansowych, głównie preliminarzy budżetowych (6 XII 1923, 28 VII 1924, 22 XII 1925, 23 VII 1926, 4 III, 5 III, 10 III, 22 VII i 25 VII 1927).

W okresie inflacji S., jako prezes Zarządu Domu Bankowego «D. M. Szereszowski», lokował zyski, wraz z bratem Michałem, w nieruchomościach i lasach. Obaj założyli w r. 1923 Bank Północno-Wschodni S.A. w Łomży (od r. 1927 Bank Północny S.A. w Warszawie). S. w r. 1923 objął prezesurę należącego do Joint Banku dla Spółdzielni S.A. (będącego do r. 1925 centralą żydowskiej spółdzielczości kredytowej oraz żydowskich kas kredytu bezprocentowego) i pełnił tę funkcję do r. 1932. Wchodził też w skład zarządu spółki akcyjnej «Kijewski, Scholtze i Sp.». Po stabilizacji walutowej Dom Bankowy «D. M. Szereszowski» z kapitałem 5 mln zł uzyskał w poł. l. dwudziestych wiodącą pozycję w Polsce; pod jego kontrolą znajdowało się kilka zakładów przemysłowych branży cukrowniczej (cukrownie «Chełmica» i «Mała Wieś»), chemicznej i włókienniczej, należało też do niego 4 tys. ha lasów na Polesiu. S. został prezesem utworzonego 13 IV 1924 w Warszawie we współpracy z Joint Związku Towarzystw Opieki nad Żydowskimi Sierotami i Dziećmi Opuszczonymi w RP «CENTOS», który organizował szkoły i zakłady przygotowujące do zawodu. Działał też w Centralnym Komitecie Stow. Pomocy Studentom Żydom w Polsce «Auxilium Academicum Judaicum». T.r. wydawał w Warszawie miesięcznik „Nowe Życie”, redagowany przez Majera Bałabana (ukazało się sześć numerów). Wszedł do zarządu powstałego w r. 1925 Tow. Krzewienia Nauk Judaistycznych. Należał do powołanej 30 IX t.r. Kasy Oszczędności m. stoł. Warszawy oraz kierował założonym w Warszawie w r. 1926 Tow. Popierania Kredytu Bezprocentowego i Produktywizacji Ludności Żydowskiej w Polsce (Centrala Kas Bezprocentowych «CEKABE»). Od r. 1927 przewodniczył warszawskiemu oddziałowi «CENTOS» i był członkiem Rady Nadzorczej Żydowskiego Banku Emigracyjnego. Działał w Organizacji Rozwoju Twórczości Przemysłowej, Rzemieślniczej i Rolniczej wśród Ludności Żydowskiej w Polsce (Tow. Popierania Pracy Zawodowej i Rolniczej wśród Żydów, Tow. Szerzenia Pracy Zawodowej i Rolnej wśród Żydów).

Po zakończeniu kadencji Senatu RP w r. 1927, mimo kolejnych prób w l. 1928, 1930 i 1935, S. mandatu senatora już nie uzyskał. Był jednym z inicjatorów wydawania od r. 1930 w Warszawie „Miesięcznika Żydowskiego”. W r. 1931 został prezesem Komisji Handlowej Komitetu do Zbadania Położenia Gospodarczego Ludności Żydowskiej w Polsce przy Inst. Badań Spraw Narodowościowych. Uczestniczył w dwóch pierwszych światowych konferencjach Żydów w Genewie (1932, 1933), których celem było przygotowanie Światowego Kongresu Żydowskiego. W l. 1933–4 był współtwórcą Komitetu Centralnego Antyhitlerowskiej Akcji Gospodarczej. Od r. 1933 wchodził w skład Rady Nadzorczej Polsko-Palestyńskiej Izby Handlowej, a od r. 1934 należał do Rady Żydowskiego Komitetu Gospodarczego w Polsce i Prezydium Rady Zjednoczonego Związku Spółdzielni Żydowskich w Polsce. W r. 1934 podpisał się pod dwoma apelami o pomoc dla Żydów w ZSRR, wystosowanymi przez Komitet Pomocy Żydom w Rosji oraz warszawską Gminę Wyznaniową Żydowską. Dn. 8 IV 1935 został wybrany do komisji rewizyjnej Związku Miast Polskich. T.r. wszedł do Komitetu Żydostwa Polskiego dla Uczczenia Pamięci Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. W r. 1936 został członkiem prezydium I Światowego Kongresu Żydowskiego w Genewie, a także wyłonionego wówczas Komitetu Administracyjnego.

Na liście rankingowej polskich banków z r. 1936 Dom Bankowy «D. M. Szereszowski», z kapitałem 6,5 mln zł, zajmował siódme miejsce w kategorii banków prywatnych oraz pierwsze wśród domów bankowych. S. należał w r. 1937 do komitetów organizacyjnych Kongresu Żydostwa Polskiego oraz Konferencji Palestyńskiej, został też powołany do Rady Agencji Żydowskiej i Zarządu Głównego Tow. Osiedli Rolniczych dla Żydów w Polsce. W l. 1938–9 był wiceprezesem Ogólnopolskiego Komitetu Pomocy Uchodźcom Żydowskim z Niemiec, wszedł też w skład powołanego 18 XI 1938 Żydowskiego Komitetu dla Spraw Kolonizacyjnych, starającego się o emigrację tych uchodźców do Palestyny; w delegacji, m.in. z Mojżeszem Schorrem, udał się w tej sprawie w 2. poł. stycznia 1939 do Agencji Żydowskiej w Londynie. Zasiadał w zarządzie warszawskiej Szkoły Rzemieślniczej na Stawkach i był założycielem jej oddziału snycerskiego. Był współtwórcą i członkiem powołanego t.r. Komitetu Obrony Praw Rzemiosła Żydowskiego w Polsce. Należał do Komitetu Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej oraz Rady Naczelnej Ligi Ochrony Powietrznej i Przeciwgazowej; kierował akcją propagowania celów Ligi wśród ludności żydowskiej.

Po wybuchu drugiej wojny światowej wszedł S. na początku września 1939 w skład egzekutywy Komitetu Społecznego do Spraw Związanych z Obroną Państwa przy warszawskiej Gminie Wyznaniowej Żydowskiej. Po kapitulacji miasta przedostał się do Wilna. W r. 1941 dotarł do USA; od r. 1943 mieszkał w Nowym Jorku. Zmarł 26 IV 1948 w Ellington (Connecticut), został pochowany 28 IV na Mount Carmel Cemetery w Nowym Jorku (Brooklyn). Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

W zawartym w r. 1891 małżeństwie z Bertą Birstein (Birsztajn, Burstein) (zm. 1944) S. prawdopodobnie nie miał dzieci.

 

Cała A. i in., Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, W. 2000; Dokumenty życia społecznego Żydów polskich (1918–1939) w zbiorach Biblioteki Narodowej, W. 1999; Encyclopedia Judaica, Detroit i in. 2007 XIX (Szereszewski Moses David); Kałuski M., Ku pamięci i w podzięce Jankielom. Mały leksykon Żydów-patriotów polskich, W. 2001 (błędne informacje o S-m po r. 1939, fot.); Kto był kim w Drugiej RP? (błędne informacje o S-m po r. 1939, fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (Supl.); Morawski W., Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, W. 1998 (fot.); Polski słownik judaistyczny, W. 2003 I–II; The Universal Jewish Encyclopedia, New York 1948 X; The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, New Haven – London 2008 II (Szereszewski Family); – Drozdowski M. M., Rewolucja amerykańska w polskiej myśli historycznej, W. 1976; Fałowski J., Mniejszość żydowska w Parlamencie II Rzeczypospolitej (1922–1939), Kr. 2006; tenże, Reprezentanci społeczności żydowskiej w parlamencie III kadencji 1930–1935, w: Księga jubileuszowa. In honorem prof. Joannis Walczak, Częstochowa 2003; Fuks M., Prasa żydowska w Warszawie 1823–1939, W. 1979; tenże, Żydzi w Warszawie. Życie codzienne, wydarzenia, ludzie, P. 1992 (fot.); Hass L., Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, W. 1984; Rudnicki S., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, W. 2004; Tomaszewski J., Preludium zagłady. Wygnanie Żydów polskich z Niemiec w 1938 r., W. 1998; Tomicki J., Norbert Barlicki 1880–1941. Działalność polityczna, W. 1968; Zieliński K., Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach Królestwa Polskiego w czasie pierwszej wojny światowej, L. 2005; – Archiwum prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, W. 2004–8 I–II; Cywilna obrona Warszawy we wrześniu 1939 r. Dokumenty, materiały prasowe, wspomnienia i relacje, W. 1965; Gruber H., Wspomnienia i uwagi 1892–1942, Londyn 1968; Kirkor-Kiedroniowa Z., Wspomnienia, Kr. 1989 III; Kruszewski J., Przed pół wiekiem w Stolicy. Gawędy, W. 1971 s. 196–9; Mantel A. i in., Polskie ustawodawstwo dewizowe, W. [1937] s. 42; Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27 (fot.); Protocole de la IIe Conférence Juive Mondiale. Genéve, 5–8 Septembre 1933, Genéve [b.r.w.] s. 6; Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, Kr. 1994 I; Rzepecki, Sejm i Senat 1922–7; Spraw. stenogr. Senatu 1922–39; Stowarzyszenie Humanitarne „Braterstwo – B’nei B’rith” w Warszawie 1922–1932, W. 1932 s. 18, 25–7, 34, 44, 56; Świtalski K., Diariusz 1919–1935, W. 1992; Żydowska mozaika polityczna w Polsce 1917–1927. Wybór dokumentów, Kr. 2003; Żydzi w Polsce odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, W. [b.r.w.] II 327–8 (fot.); – „The New York Times” 1948 nr z 27 IV (nekrolog); „Sprawy Narodowościowe” 1937 nr 1/2 s. 129, nr 4/5 s. 457, 475, 524; – Informacje Jarosława Macieja Zawadzkiego z Kancelarii Senatu RP w W.

Mariusz Ryńca

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Anna Ciepielewska

1936-01-07 - 2006-05-20
aktorka teatralna
 

Irena Laskowska

1925-03-15 - 2019-12-06
aktorka telewizyjna
 

Henryk Gruber

1892-02-13 - 1973-01-20
bankowiec
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Tadeusz Salski

1910-10-17 - 1981-10-16
inżynier
 

Stanisław Michał Starowieyski

1815-09-06 - 1895-03-18
ziemianin
 

Ludwik Śliwiński

1857-02-02 - 1923-03-19
aktor teatralny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.