INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Helena Pawińska (Larys-Pawińska, z domu Pęska, 2.v. Fuchs)      Helena Pawińska, wizerunek na podstawie fotografii Stanisława Brzozowskiego.

Helena Pawińska (Larys-Pawińska, z domu Pęska, 2.v. Fuchs)  

 
 
1878 - 1964-03-07
Biogram został opublikowany w 1980 r. w XXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pawińska (Larys-Pawińska) z Pęskich, 2.v. Fuchs, Helena (1878–1964), aktorka. Ur. 10 lub 14 V 1878 na Podolu. Inne spotykane lata ur.: 1888, 1890, 1892 wydają się mniej prawdopodobne. Była córką Tytusa Pęskiego i Franciszki z Wojciechowskich. Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie uczyła się gry aktorskiej pod kierunkiem Romana Żelazowskiego i Józefa Śliwickiego. Występowała od ok. r. 1899 pod nazwiskami: Pawińska, Larysówna, m. in. w Teatrze Polskim w Poznaniu (sezon 1902/3), Miejskim we Lwowie (l. 1903–5), Małym w Filharmonii w Warszawie (l. 1906–7). W sezonie 1907/8 została zaangażowana do zespołu dramatu Warszawskich Teatrów Rządowych; odtąd grała w Teatrze «Rozmaitości», «Letnim», Wielkim oraz Nowym takie role, jak: Gloria („Nie można przewidzieć” G. B. Shawa), Rafaela („Łódź kwiatowa” H. Sudermanna), Hrabina („Wesele Figara” P. Beaumarchais), Amelia („Bogusławski i jego scena” W. Rapackiego), Gabriela („Rozbitki” J. Blizińskiego). W okresie pierwszej wojny światowej grała w Rosji: początkowo (wg S. Łozy) z własnym zespołem, potem w Teatrze Polskim w Moskwie pod dyrekcją Arnolda Szyfmana (1916) oraz Teatrze Polskim Franciszka Rychłowskiego w Kijowie (l. 1916–18), używając odtąd nazwiska Larys-Pawińska. Powróciwszy do kraju (1919), występowała, aż do wybuchu drugiej wojny światowej, głównie na scenach warszawskich: początkowo w Teatrze Dramatycznym, potem: «Rozmaitości», «Reducie», Małym, Komedii, «Szkarłatnej Masce». L. 1921–5 były okresem intensywnych występów gościnnych P-iej, m. in. w Krakowie (Teatr «Bagatela»), Lwowie, Łodzi, Sosnowcu, Poznaniu, Kaliszu, Toruniu. Odnosiła sukcesy w takich rolach, jak: Podstolina („Fircyk w zalotach” F. Zabłockiego), pani Cheveley („Mąż idealny” O. Wilde’a), Wiera („Wiera Mircewa” L. Urwancewa). Wspominając toruńskie występy P-iej Stanisław Kwaskowski określił ją jako: «doskonałą aktorkę, szczególnie w rolach salonowych amantek, nieprzeciętnej urody, z dużą kulturą, ujmującym wdziękiem kobiecym, doskonale prowadziła dialog». W l. 1926–39 grała w Warszawie głównie w Teatrze «Letnim», Narodowym oraz w Teatrze «830», Aktora i Teatrze Malickiej.

W okresie okupacji niemieckiej P. nadal występowała w Warszawie, w teatrach «Komedia» i «Maska». Po wyzwoleniu znalazła się w zespole Starego Teatru w Krakowie, gdzie wystąpiła w roli pani Harrington („Roxy” B. Connersa). W l. 1947–9 była aktorką Teatru Zagłębia w Sosnowcu, na sezon 1949/50 została zaangażowana do Teatru im. A. Mickiewicza w Częstochowie. W sezonie 1950/1 związała się na stałe z Teatrami Dramatycznymi w Szczecinie. Grała, mimo sędziwego wieku zachowując do końca życia «urok nieco staroświeckiej kobiecości», zachwycając swą «klasą zawodową, finezją, z jaką traktowała dialog sceniczny, a właściwie każde słowo swojej roli» (Michał Misiorny). Do najlepszych ról P-iej w okresie powojennym zaliczano: Lipowską („Szczęście Frania” W. Perzyńskiego), panią Warren („Profesja pani Warren” G. B. Shawa), Julię („Dom kobiet” Z. Nałkowskiej), Kasztelanową („Mazepa” J. Słowackiego), księżniczkę Sieniawiankę („Uciekła mi przepióreczka” S. Żeromskiego), Gurmyską („Las” A. Ostrowskiego). Wg Zofii Ordyńskiej «mimo wysługi lat uchylała się stale od wszelkich jubileuszy, odznaczeń, nawet tytułu laureatki miasta Szczecina. Uważała, że te wszystkie dostojeństwa tylko by ją postarzały», «chciała żyć w aureoli wiecznej młodości». Zmarła nagle, 7 III 1964 w Szczecinie i została pochowana na cmentarzu Centralnym.

Pierwszym mężem P-iej był Stanisław Pawiński (ślub 23 IX 1899), drugim – Witold Fuchs.

 

Łoza, Czy wiesz, kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, (fot.); Słown. Teatru Pol., (bibliogr., ikonogr., fot.); – Domański P. J., Repertuar teatrów warszawskich 1907–1910, W. 1977 I; Krasiński E., Warszawskie sceny 1918–1939, W. 1976; – Sto lat Starego Teatru w Krakowie, Kr. 1965 s. 78–82; – Kwaskowski S., Teatr w Toruniu 1920–1939, Gd. 1975 s. 59, 205, 232, 233; Ordyńska Z., To już prawie sto lat, Wr. 1970 s. 59, 280; – „Pam. Teatr.” 1978 z. 1–2 s. 106 (list P-iej); „Teatr” 1978 nr 13 s. 13 (M. Misiorny, fot.).

Barbara Berger

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Jan Fethke

1903-02-26 - 1980-12-16
reżyser filmowy
 

Zygmunt Kęstowicz

1921-01-24 - 2007-03-14
aktor filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Antoni Stanisław Procajłowicz

1876-05-10 - 1949-07-13
malarz
 
 

Ignacy Dąbrowski

1869-04-21 - 1932-02-04
powieściopisarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.