INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Salomon Sultzer (Sulzer, Sultzerus)  

 
 
ok. 1565 - przed 29.09.1603
| giser
 
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sultzer (Sulzer, Sultzerus) Salomon (ok. 1564 lub 1566 – przed 29 IX 1603), giser, drukarz.

Ur. w Höchstädt w Szwabii, był prawdopodobnie bratem Ulryka, drukarza, być może pracownika drukarza Georga Osterbergera w Królewcu. Był luteraninem.

Karierę wytwórcy czcionek S. rozpoczął przypuszczalnie w l. osiemdziesiątych XVI w. we Wrocławiu; pracował tam zapewne w oficynach Scharffenbergów. Prawdopodobnie przygotowywał czcionki dla oficyny Walentego Mączkowicza (Mantskovit Bálint) w Vizsoly, którymi w r. 1589 wydrukowano pierwszą Biblię w jęz. węgierskim. Być może dzięki Scharffenbergom nawiązał kontakt z drukarzem Dawidem Gutgeselem, dla którego w r. 1589 odlewał czcionki w Wiedniu i Bardiowie. T.r. zaręczył się z Hedwigą, córką mieszczanina bardiowskiego Michała Gepparda. W r. 1590 wyjechał z Bardiowa, aby uzyskać świadectwo urodzenia oraz przywieźć z Wrocławia urządzenia drukarskie, dotarł jednak tylko do Krakowa, gdzie zatrzymała go choroba. Wkrótce potem wrócił do Bardiowa, aby upomnieć się o rękę Geppardówny, którą w czasie jego nieobecności ojciec zaręczył z innym mężczyzną. Gdy starania o odzyskanie narzeczonej zakończyły się niepowodzeniem, S. namówił ją do wspólnej ucieczki, za co został skazany na wydalenie z miasta. T.r. udał się do Debreczyna, gdzie wykonał czcionki dla drukarni Jánosa Csáktornyego. Na początku lipca 1591 przebywał w Lublinie, przygotowując czcionki dla Kalonymusa Jaffego, drukarza specjalizującego się w drukach hebrajskich. W niedługim czasie powrócił na Węgry i już 16 X 1591 wysłał z Kőszeg list do rady miejskiej Lewoczy (Archív mesta Levoče, Trieda XII fasc. 31), starając się uzyskać jej poparcie dla planów założenia w tym mieście drukarni; powoływał się w nim na rekomendacje rajców cesarskich z Pragi i Wrocławia oraz profesorów, m.in. z Tybingi; jego starania prawdopodobnie zakończyły się niepowodzeniem.

Dn. 12 I 1594 wpisał się S. do albumu uniw. w Królewcu. Być może był wówczas pomocnikiem Osterbergera. Wkrótce wyjechał do Wilna i tam pod koniec r. 1595 lub na początku r. 1596, dzięki wsparciu kalwinisty Andrzeja Wolana, założył drukarnię; powtarzana w literaturze hipoteza o wcześniejszym pobycie S-a w Rydze nie znajduje potwierdzenia w źródłach. W r. 1596 ukazały się pierwsze znane utwory drukarni S-a: „De vita beata sive de summo hominis bono dialogus” Wolana, „Paradoxus annorum mundi…” Johana Haslera oraz „Historia Confoederationis Polonicae…” Clemensa Polusa (ten ostatni bez podania oficyny i z fikcyjnym miejscem wydania ). Możliwe, że spod prasy S-a wyszedł również inny antykatolicki druk Polusa „De pontificibus Romanis”, wydany jakoby w Debreczynie (Debrecini 1592). Od r. 1600 przez krótki czas współpracował S. z Ulrykiem Sultzerem; świadczy o tym wspólne sygnowanie panegiryku Wolana „Oratio ad Illustres Radivillos et Chotkiewicios” (Vilnae 1600). S. specjalizował się w drukach łacińskich, stanowiących 10 spośród 12 znanych tytułów jego oficyny. Publikował teksty religijne, polemiczne, popularnonaukowe (J. Hasler, „De fuga et praeclusione pestilentiae”, 1602) i polityczne (tenże, „Censura Livonica”, 1602). Współpracował głównie z protestantami, m.in. z Wolanem i przełożonym wileńskiej szkoły luterańskiej Michałem Fribeliusem. Być może dzięki Wolanowi uzyskał przywilej na publikację druków urzędowych oraz tytuł typografa królewskiego («Typographus Regius»), którego używał od r. 1602.

S. zmarł przed 29 IX 1603, prawdopodobnie w Wilnie. Ostatnia edycja przygotowana przez jego oficynę („Ex ungue leonem, das ist etliche gewisse kennzeychen der newen Arianer oder Widertäuffer” Fribeliusa, Vilnae 1603) ukazała się już po jego śmierci.

 

Drukarze dawnej Pol., Z. 5 (bibliogr.); Estreicher, XIV 117, XVIII 55, XXIV 469, XXXIII 250; XVII a. lietuvos lotyniškų knygų sąrašas, Oprac. D. Narbutienė, S. Narbutas, Vilnius 1998; XV–XVI a. lietuvos lotyniškų knygų sąrašas, Oprac. ciż, Vilnius 2002; Słown. Pracowników Książki Pol., I; – Abramowicz L. K., Cztery wieki drukarstwa w Wilnie 1525–1925, Wil. 1925 s. 52–3; Borsa G., Salamon Sultzer nyomdász és betűöntő Közép – és Kelet-Európában (1564–1603), „Acta Litteraria Academiae Scientiarum Hungaricae” 1971 s. 43–7; Gulyás P., A könyvnyomtatás Magyarországon a XV. és XVI. században, Budapest 1931 s. 201, 223–6; Lukšaitė I., Reformacija Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje ir Mažojoje Lietuvoje XVI a. trečias dešimtmetis – XVII a. pirmas dešimtmetis, Vilnius 1999 s. 451, 574; Narbutienė D., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštoji knyga XV–XVII a., Vilnius 2004 s. 74; Topolska M. B., Czytelnik i książka w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie Renesansu i Baroku, Wr. 1984 s. 96; [Wolan A.] Volanas A., Rinktiniai raštai, Oprac. M. Ročka, I. Lukšaitė, Vilnius 1996 s. 33, 241–75, 406.

Jakub Niedźwiedź

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.