Pieniężny Seweryn (senior) (1864–1905), drukarz, redaktor, działacz narodowy na Warmii. Ur. 6 I w Poznaniu, był synem Marcina, organisty, i Marianny ze Słupińskich. Do szkoły ludowej uczęszczał w Poznaniu. Drukarstwa uczył się w poznańskiej oficynie Jarosława Leitgebera, następnie rozpoczął pracę w drukarni „Gońca Wielkopolskiego” wydawanego przez Ludwika Rzepeckiego. Tam zetknął się i zaprzyjaźnił z założycielem „Gazety Olsztyńskiej” Janem Liszewskim, z którego siostrą Joanną ożenił się.
Od r. 1888 P. zamieszkał w Olsztynie i pracował tam jako zecer w drukarni „Gazety Olsztyńskiej”. Rozwinął wówczas ożywioną działalność polityczną i kulturalną, m.in. w Tow. Czeladzi Katolickiej, z którego został w r. 1889 usunięty za udział w politycznym ruchu polskim. W marcu 1891 zorganizował w Olsztynie Polsko-Katolickie Tow. Ludowe «Zgoda», którego działalność polegała m.in. na wygłaszaniu odczytów, organizowaniu wieczorów śpiewu, przygotowywaniu przedstawień teatralnych. Dn. 3 IV 1891 Liszewski ustąpił ze stanowiska redaktora „Gazety Olsztyńskiej” i przekazał pismo P-emu. Stało się to nie bez wpływu polityków z Poznania i Petersburga, którzy finansowo wspierali „Gazetę”. Nie odpowiadała im bowiem zbyt surowa krytyka księży germanizatorów, dokonywana przez Liszewskiego. Pismo nie zmieniło swego profilu. „Gazeta Olsztyńska” w rękach P-ego osiągnęła dobrą pozycję w polskim życiu organizacyjnym regionu i odegrała rolę w rozbudzeniu ruchu narodowego o charakterze katolickim. P. był zwolennikiem bezkompromisowej walki o prawa Polaków na Warmii; przy redagowaniu „Gazety” czerpał wzory z „Dziennika Poznańskiego”. Poza pracą redakcyjną był również współorganizatorem Tow. Ludowych w Gietrzwałdzie i Butrynach. Towarzystwa te przejęły ten sam kierunek pracy co olsztyńska «Zgoda». P. kierował akcją wyborczą na Warmii w r. 1890; w l. 1893, 1895, 1898, kiedy Polacy wysunęli kolejno na kandydatów Franciszka Szczepańskiego, ks. Antoniego Wolszlegiera, P. jeździł na zebrania przedwyborcze, którym przewodniczył, i wygłaszał przemówienia. Był także współorganizatorem polskich wieców w sprawie przywrócenia w szkołach nauki języka polskiego, m.in. w r. 1892 w Barczewie, Barczewku, Bartołtach Wielkich, Bartągu, Brąswałdzie, Gietrzwałdzie, Purdzie. W r. 1898 wszedł do władz centralnych komitetu wyborczego na Rzeszę. Ponadto jako jeden z organizatorów Tow. Czytelni Ludowych zakładał biblioteki po wsiach i zachęcał do czytania książek polskich.
Jako redaktor „Gazety Olsztyńskiej” P. często popadał w konflikty z władzami i aż sześciokrotnie stawał przed sądem niemieckim. Oskarżano go o tendencyjne przedstawianie ucisku politycznego Polaków na południowej Warmii. W lipcu 1894 po śmierci Liszewskiego przejął wydawnictwo i drukarnię „Gazety Olsztyńskiej”, wyposażoną w jedną prasę ręczną. Wówczas też zaprowadził przy wydawnictwie komisową sprzedaż książek. Stosunkowo krótko w l. 1903 i 1904 redagował „Gazetę Toruńską”. Z powodu choroby w końcu 1904 r. funkcję redaktora „Gazety Olsztyńskiej” powierzył swemu bratu Władysławowi (zob.), z tym że materialną stroną wydawnictwa zajmowała się żona P-ego Joanna. P. zmarł 2 XI 1905 w Olsztynie i został pochowany na tamtejszym cmentarzu.
W małżeństwie z Joanną z Liszewskich (zob. Pieniężna Joanna) P. miał sześcioro dzieci, w tym synów: Seweryna (zob.) i Władysława, który zginął w czasie wojny w r. 1917; pozostałych czworo dzieci zmarło w niemowlęctwie.
Enc. Powsz. PWN; Oracki, Słown. Warmii; PSB (Liszewski Jan); Słown. Pracowników Książki Pol.; – Barke H., Jaroszyk P., Walka o Mazowsze pruskie, P. 1931 s. 60 (fot.); Chłosta J., Procesy sądowe „Gazety Olsztyńskiej”, „Komunikaty Maz.-Warm.” 1974 s. 241, 242, 243; tenże, Wydawnictwo „Gazety Olsztyńskiej” w latach 1918–1939, Olsztyn 1977; Cieślak T., Prasa polska na Mazurach i Warmii 1718–1939, Olsztyn 1964; Dudzińska Z., „… Poświęcił czas i zdrowie”, „Gaz. Olsztyńska” 1976 nr 96; Jasiński J., Andrzej Samulowski (1840–1928), O narodowe oblicze Warmii, Olsztyn 1976 s. 121, 127, 135; Prasa polska w latach 1864–1918, W. 1976; Sobociński L., Prasa polska na Mazurach, „Prasa Pol.” 1948 nr 12–13 s. 7; Wakar A., Przebudzenie narodowe na Warmii (1886–1891), Olsztyn 1964; – „Komunikaty Stacji Nauk. Inst. Zachodniego w Olsztynie” 1948 nr 8–12 s. 7; – Arch. Państw. w P.: Kartoteka mieszkańców m. P.
Jan Chłosta