Szolc (Scholz, Scholcz) Stancel (Stanisław) (ok. 1520–1577), kupiec, ławnik, rajca lwowski.
Pochodził z mieszczańskiej rodziny ze Świdnicy. Miał brata Ambrożego. Prawdopodobnie był bratankiem Wolfganga Szolca (zob.).
W Świdnicy S. miał jatkę rzeźniczą. Już w l. 1539 i 1542 przebywał we Lwowie jako pisarz i faktor krakowskiego kupca Stanisława Krupki. «Chcąc dobrych pereł» przybył znów w styczniu 1543 na jarmark do Lwowa. Prawo miejskie przyjął 12 XI t.r. (powtórnie przyjęty 23 I 1546). Zajmował się głównie handlem, m.in. bydłem, czapkami, płótnem i nożami, a także eksploatacją kruszców. Posiadał we Lwowie wielki skład towarów. Zapewne utrzymywał kontakty z rodzinnym miastem, skoro 3 VIII 1549 lwowska Rada Miejska zakupiła u jego brata ryzę papieru świdnickiego. W l. 1549–55 pełnił funkcję ławnika. Na gruncie miejskiego folwarku Golberk (Kulparków) wybudował nad potokiem Soroka w r. 1551 dwa młyny, wydzierżawione następnie przez miasto Mikołajowi Mielnikowi za 80 złp. W r. 1554 został obrany wójtem, od r.n. zasiadał w Radzie Miejskiej. Wspólnie z rajcą Szymonem prowadził w r. 1558 rozmowy z kupcami krakowskimi, starając się zapewnić przestrzeganie przez nich lwowskiego prawa składu oraz wprowadzonego przez Radę zakazu bezpośredniego handlu obcych kupców z przybyszami ze wschodu. Jednak 29 VII t.r. król Zygmunt August wydał mandat, zezwalający krakowianom handlować we Lwowie z kupcami wołoskimi i tureckimi.
W r. 1558 zawarł S. z woj. krakowskim i star. bełskim Stanisławem Tęczyńskim kontrakt (zatwierdzony przez króla 28 IX 1558 i 7 I 1559), na mocy którego uzyskał dziedziczne prawo poszukiwania rudy żelaza w star. bełskim oraz wydobywania jej na obszarze dziesięciu łanów nad rzeką Świnią w tymże starostwie, a dla huty żelaza, którą zobowiązał się wystawić własnym kosztem, zwolnieniena dziesięć lat od wszelkich ciężarów i podatków. W kopalniach, które planował uruchomić, zapewnił sobie udział w kwocie 1 tys. złp. Wykorzystując uzyskane przywileje wybudował w okolicach Augustowa (Mostów) nad rzeką Świnią rudę (kuźnicę) o trzech kołach wodnych, zwaną od jego imienia Rudą Stanclową, którą od ok. r. 1560 dzierżawił rudnikowi za roczną opłatą 500 lemieszów, «każdy nataniej za gr. ośm» i kilkunastu wozów żelaza wartości 20 złp.; w r. 1565 pracowało w przedsiębiorstwie czterech rzemieślników, «którzy w rudzie robią», i dziesięciu zagrodników. Obok kuźnicy urządził S. staw rybny, dający co cztery lata 100 złp. dochodu, młyn o dochodzie rocznym 150 złp., niewielką osadę (zwaną Stanclową) na prawie niemieckim oraz folwark. Razem z żoną otrzymał 10 III 1568 od Zygmunta Augusta przywilej na dożywotnie posiadanie huty żelaza w pobliżu Bełżca; w r. 1573 pracowało w niej pięciu robotników i działały trzy koła wodne. W r. 1568 był S. burmistrzem Lwowa, co najmniej do r. 1572 zasiadał w Radzie Miejskiej. Chociaż z powodu bezkrólewi i sporów między magistratem a pospólstwem wybory do Rady w l.n. nie odbywały się, prawdopodobnie pozostał rajcą; dla Rady zakupił w r. 1574 w Krakowie księgę «ad inventarium privilegiorum».
Po przeniesieniu się do Lwowa S. nabył tam liczne nieruchomości. W r. 1546 kupił od Bartłomieja Kardasza kamienicę przy ul. Ciała Pańskiego (Dominikańskiej, obecnie ul. Stauropigijska), w Rynku posiadał narożną kamienicę «Pod Jeleniem» (obecnie nr 45), wykupioną od Anny Frizerowej, Stanisława Śmieszka i Jana Zajdlicza. Na sąsiedniej parceli (obecnie ul. Drukarska 3) wybudował kamienicę, uważaną za jeden z pierwszych we Lwowie budynków w stylu włoskiego renesansu; w r. 1554 umieścił swój gmerk i pamiątkowy napis na kamiennym obramieniu jej bramy wjazdowej. Posiadał dom i ogród przy ul. Glińskiej na przedmieściu Halickim, pole na Kleparowie (uzyskane za długi od Zofii, córki Stanisława Stano), niewielki ogród za bramą miejską na Wysokim Zamku i 1/3 ogrodu Urbanowskiego na przedmieściu Krakowskim. W zamian za udzieloną miastu pożyczkę arendował od r. 1565 folwark Kulparków z 24 zagrodnikami, wykupiony przez Radę Miejską w r. 1571 za 1100 fl. S. zmarł 29 VI 1577, został pochowany we Lwowie w katedrze łacińskiej, gdzie umieszczono nagrobek jego i żony (obecnie nieistniejący).
W małżeństwie z Anną (zm. 4 IX 1570), córką ławnika Urbana Frizera, miał S. jedenaścioro dzieci: synów Stanisława (zob.) i Kaspra, którzy jako najstarsi zostali po jego śmierci opiekunami młodszego rodzeństwa, Krzysztofa, Jakuba, Marcina, Melchiora i Balcera, oraz córki: Annę, zamężną za Fridrichem Pensem, a następnie pochodzącym z Poznania ławnikiem Fryderykiem Gallusem, Elżbietę (Hazkę), żonę Adama Faurbacha, Katarzynę, zamężną za ławnikiem Erazmem Jelonkiem, i Barbarę, poślubioną Mikołajowi Szylingowi. Potomkowie S-a, dla odróżnienia od pozostałych rodzin Szolców, używali niekiedy nazwiska Szolc-Stanclowicz. Kasper (zm. między r. 1588 a 1596) zajmował się handlem; jako kupiec został w r. 1579 członkiem Kolegium 40 Mężów (Trzeciego Ordynku). Przed r. 1581 przyjął prawo miejskie i t.r. wystąpił jako poręczyciel swego szwagra Gallusa; w r. 1588 został ławnikiem. W zawartym w r. 1578 małżeństwie z Krystyną, najmłodszą siostrą poety Szymona Szymonowica, miał syna Kaspra Scholza (zob.) oraz córki: Katarzynę, żonę ławnika Wawrzyńca Smidta, Krystynę, żonę Szymona Ruckiego, i Annę (zm. 1623), żonę Jana Alembeka (zob.).
Encyklopedija L’vova, L’viv 2007 I 529, 2008 II 178; Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Tor. 2008; – Bielowski A., Szymon Szymonowic, „Pam. AU Wydz. Filol. i Hist.-Filoz.” T. 2: 1875 s. 194, 202, 210–11; Dzieduszycki M., Kościół katedralny lwowski, Lw. 1872 s. 21; Gębarowicz M., Stanisław Anserinus – zapomniany archiwista XVI stulecia, „Studia Źródłozn.” R. 13: 1968 s. 97, 103, 120; Heck K., Szymon Szymonowic (Simon Simonides) jego żywot i dzieła, „Rozpr. AU Wydz. Filol.” T. 33: 1901 s. 207; Horn M., Rzemiosło miejskie województwa bełskiego w pierwszej połowie XVII wieku, Wr. 1966 s. 38–9; Janeczek A., Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Wr. 1991 s. 174; Jaworski F., O szarym Lwowie, Lw. 1917 s. 208; tenże, Ratusz lwowski, Lw. 1907 s. 23, 29–31; Kis’ J. P., Promyslovist’ L’vova u period feodalizmu (XIII–XIX st.), L’viv 1968 s. 163; Łoziński W., Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku, Lw. 1902; tenże, Sztuka lwowska w XVI i XVII wieku. Architektura i rzeźba, Lw. 1901; Mel’nyk I., L’vivs’ki vulyci i kam’janyci, mury, zakamarky, peredmistja ta inši osoblyvosti korolivs’kogo stolyčnogo mista Halyčyny, L’viv 2008 s. 144; Podgradskaja E. M., Torgovye svjazi Moldavii so L’vovom v XVI–XVII vekach, Kišinev 1968 s. 200; Rybarski R., Handel i polityka handlowa Polski w XVI stuleciu, P. 1929 II 329; Zajac’ O., Umovy i proces nadannja mis’koho hromadjanstva u L’vovi v 1501–1571 rokach, w: L’viv, misto, suspil’stvo, kultura, L’viv 2007 VI 74; – Akta grodz. i ziem., X; Album civium Leopoliensium, rejestry przyjęć do prawa miejskiego we Lwowie 1388–1783, P.–W. 2005 I–II; Lustracja dóbr królewskich województw ruskiego, podolskiego i bełskiego, Wyd. K. Chłapowski, H. Żytkowicz, W.–Ł. 1992 I 132–3; Matricularum summ., V nr 8443, 8553; Pomniejsze źródła do dziejów literatury i cywilizacji polskiej w XVI i XVII stuleciu, Wyd. K. J. Heck, Stryj 1890 II 30; Starowolski, Monumenta Sarmatarum; Zimorowicz B., Opera quibus res gestae urbis Leopolis illustrantur, Wyd. K. J. Heck, Lw. 1899; Zimorovyč B., Potrijnyj L’viv, L’viv 2002 s. 108; Zubryc’kyj D., Chronika mista Lvova, L’viv 2002; Žerela do istoriï Ukraïny-Rusy, L’viv 1900 III 185–6; – AGAD: Metryka Kor., ks. 91 k. 388v–90v; B. Jag.: rkp. 5379 t. 2 k. 240v; Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraїny we Lw.: F. 52 (Magistrat m. Lw.) op. 2 spr. 10 s. 1354, spr. 11 s. 556–7, 902, 907–8, spr. 13 s. 15, 157, 425, 627–8, 871, spr. 15 s. 749–50, spr. 18 s. 362–3, 402–3, 495, 712–4, 983–5, spr. 19 s. 167–8, 183–4, 209, 413–5, 419, 706, 1268, spr. 21 s. 73–6, 914–9, 1266–70, spr. 23 s. 859, spr. 26 s. 287–8, 469, spr. 335 s. 813–16, 817–18; – Mater. Red. PSB: Biogram Kaspra Szolca (autorki).
Bohdana Petryshak