INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Naropiński h. Belina  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Naropiński Stanisław h. Belina (zm. ok. r. 1543), poseł sejmowy, autor diariusza. Syn, jak się zdaje, Mikołaja, dziedzica Naropnej w ziemi rawskiej. Jego matką była Piorunowska, braćmi Feliks (zob.) i Jan (zob.). O życiu jego wiemy tyle, ile sam zanotował w swym dzienniku. Wraz z ks. Mikołajem Krzyckim, podskarbim kardynała Fryderyka Jagiellończyka, w r. 1501 po śmierci Jana Olbrachta czuwał nad zwłokami królewskimi przewożonymi z Torunia do Krakowa. Brał udział w r. 1508 w wojnie z Moskwą i w czasie wyprawy pod Orszę dostał się do niewoli. Wożono go z Moskwy do Borysławia w czasie prowadzonych tam układów z Michałem Glińskim. W styczniu 1509 był świadkiem uczty wydanej przez cara dla Glińskiego, ale już w kwietniu wydostał się z niewoli. Dn. 22 II 1512 ożenił się w Lisowie z Anną Grądzką, córką Jana, starosty stawiszyńskiego. Starostwo to od małżonków Naropińskich i od innych spadkobierców Grądzkiego wykupił Jan Lubrański, bp poznański, na cele erygowanego przez siebie studium przy kościele katedralnym poznańskim. W czasie wojny pruskiej 1520 r. N. uczestniczył w starciach z niemieckimi najemnikami pod Wągrowcem i Bydgoszczą. Zapewne z poręki braci wszedł w służbę kolejnych arcybiskupów gnieźnieńskich, może już Jana Łaskiego, na pewno Macieja Drzewickiego, Andrzeja Krzyckiego, Jana Latalskiego i Piotra Gamrata. Musiał sobie zdobyć ich zaufanie, skoro mu zlecali poufne kontakty z dworem królewskim, zwłaszcza zaś z królową w czasie jej pobytów w Wilnie. Jeździł tam w r. 1534 dwa razy, w r. 1535 raz i znów w r. 1541 dwa razy. Bona słała doń listy, a jej względy zawdzięczał niewątpliwie protekcji brata Feliksa. Nagrodą za te trudy, ale i dowodem zdobytej przez N-ego opinii dobrego gospodarza, było danie mu przez prymasa Drzewickiego zarządu arcybiskupiego klucza opatowieckiego. «Starostą» tam był do r. 1541. Osiadł we wziętej za żoną wsi Grądy w pow. sieradzkim i wśród tamtejszej szlachty zdobył sobie niemały mir, skoro z sejmiku w Szadku posłował na pięć, a może sześć sejmów (1524/5, 1527/8, 1530, 1534, 1538/9 i zapewne 1540). Był legatem królewskim na sejmiki w Szadku w l. 1539 i 1543. W listopadzie 1534 mianowany wojskim kruświckim, nie utrzymał się na tym urzędzie, na który Mikołaj Goczanowski dostał był ekspektatywę już w r. 1532. Może dla osłodzenia tego zawodu dano mu w r. 1537 w zarząd cło w Bolesławcu. Chyba stąd pomyłka w aktach Metryki Kor., gdzie pod r. 1539 jest wymieniony z nieistniejącym urzędem «wojskiego bolesławskiego». Wspomniana już legacja na sejmik z czerwca 1543 to ostatni ślad jego działalności publicznej. Mieszkając w Grądach począł w r. 1529 stawiać kościół parafialny w Kamionaczu. Należały też doń wsie ojczyste Naropna i Wola Naropińska, a w pow. konińskim macierzysty Piorunów.

W r. 1534 w Piotrkowie nabył N. drukowane w Tybindze w r. 1533 dziełko matematyka J. Stoeflera „Ephemeridum opus… ad veterum accuratissimo calculo elaboratum”. Na marginesach znajdujących się tam tablic chronologicznych i na niezadrukowanych stronach umieszczał w języku łacińskim krótkie, suche zapiski typu diariuszowego. Poprzedził je wypisanymi z Miechowity kilkunastu zdarzeniami z wieków X, XI i XV oraz zdarzeniami z l. 1501–33, które bądź sam przeżywał, bądź o nich słyszał. Grupa trzecia, najobszerniejsza i najbardziej wartościowa jako źródło, to robione na bieżąco notatki dotyczące l. 1534–43. Ostatni wpis dokonany ręką autora 31 VII 1543. Potem w ciągu sierpnia kilka wpisów inną ręką, może jeszcze pod dyktandem N-ego. Spod tej samej ręki wyszło kilka not odnoszących się do lat znacznie późniejszych: 1547–50. Sprawy ściśle osobiste i mało ważne przemieszane z publicznymi, tak np. wiadomości o sejmach sąsiadują z notatkami o strzyżeniu głowy. Narodziny, zgony, wychowanie synów, gospodarka w dobrach własnych i arcybiskupich, procesy z sąsiadami, ustawiczne podróże w interesach bądź własnych, bądź swych mocodawców, wyprawy wojenne za młodu, posłowania i legacje w latach późniejszych – oto treść zapisów noszących charakter osobisty. Ze spraw krajowych w dość przypadkowym doborze: elekcje, koronacje, królewskie zaślubiny, niektóre wyprawy wojenne, poselstwa, zgony prymasów, czasem i dostojników świeckich, odrobina sensacji wreszcie: ktoś spadając z konia skręcił kark, zamordowano wojewodzinę. Nieco zapisek o wydarzeniach światowych, np. o postępach Turków na Węgrzech. Jedyny naprawdę długi ustęp poświęcony został opowieści Piotra Kmity o «cudownym» jego ocaleniu w czasie walk z Tatarami. Dla prymitywnego rodzaju religijności ówczesnych ludzi, nawet tych bardziej wykształconych, zapis ten jest wysoce charakterystyczny. Diariusz szlachecki to rzecz w pierwszej poł. XVI w. bardzo jeszcze rzadka i stąd źródło jest cenne, mimo niezbyt bogatej treści. Niepełny tekst rocznika N-ego ogłosił A. Bielowski w r. 1878 (Mon. Pol. Hist., III 219–27), oryginał znajduje się w Bibliotece Kórnickiej (rkp. 185). N. zmarł zapewne w r. 1543, z początkiem jesieni.

Z małżeństwa z Anną Grądzką pozostawił N. synów: Jakuba (słany na naukę do Wrocławia, potem do Lipska), Jana (studenta Akad. Krak. w r. 1539) i Stanisława, oraz sześć córek.

 

Korytkowski, Prałaci gnieźn., III 84–90; Boniecki, (Grądzcy); Niesiecki; Uruski; – Dziennik i zapiski Stanisława Naropińskiego 1532–1543 [komentarz wydawców], w: Katalog rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej XVI–XVIII w., Wr. 1971 I; – Acta Tom., XVI 2; Album stud. Uniw. Crac., II 295; Matricularum summ., IV.

Włodzimierz Dworzaczek

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.  

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt II August

1520-08-01 - 1572-07-07
król Polski
 

Maciej Drzewicki h. Ciołek

1467-02-22 - 1535-08-22
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.