Streibel (Streybel, Sztreybel, Sztrejbel) Stanisław Samuel (1802–1878), księgarz, nakładca, kupiec.
Ur. w Radomiu, był synem Kunegundy z Majewskich i Jana Stanisława, prawdopodobnie powieszonego w r. 1817 w Krakowie wraz z bratem Antonim Ludwikiem za morderstwo w Radomiu (wg K. Girtlera ojciec i stryj S-a pochodzili z Sandomierza i zamordowali tam lubelskiego ziemianina Borkowskiego).
S. prawdopodobnie wcześnie rozpoczął samodzielne życie; pracował krótko w składzie Tomasza Czabana i księgarni «Zawadzki i Węcki» w Warszawie, następnie przebywał w Lublinie. Wg egzemplarza z Biblioteki Publicznej H. Łopacińskiego w Lublinie wydał tam już w r. 1817 podręcznik lubelskiego nauczyciela Franciszka Kuberskiego „Krótki rys historii naturalnej” (wyd. 4, L. 1831). Od ok. r. 1827 prowadził w Lublinie księgarnię Tow. Przyjaciół Nauk Województwa Lubelskiego; w mieście tym zamieszkał na stałe w r. 1828. W grudniu t.r. uzyskał S. koncesję na prowadzenie w Lublinie własnej księgarni i składu nut. W firmie mieszczącej się przy Krakowskim Przedmieściu 136 sprzedawał też materiały piśmiennicze, ryciny, wyroby z brązu i szylkretu, wyroby galanteryjne, barometry, termometry, struny i gitary. Podstawę oferty księgarskiej stanowił zakupiony w r. 1829, obejmujący ok. 1250 książek i czasopism zasób księgarni zlikwidowanego Tow. Przyjaciół Nauk Województwa Lubelskiego. W r. 1830 wydał S. „Katalog książek znajdujących się w księgarni Stanisława S. Streibla w Lublinie”. W l. 1834 i 1835 Katalog został uzupełniony dodatkami; zawierał on prawie 1400 tytułów książek i czasopism głównie z XIX w. W księgarni S-a znajdowała się literatura piękna m.in. „Poezje” i „Sonety” Adama Mickiewicza, powieści Stanisława Jaszowskiego i Augusta Kresowicza oraz przekłady pisarzy obcych, głównie powieści, m.in. S. de Genlis, W. Scotta, C. G. S. Heuna, Ch. P. de Kocka, J. H. Zschokke, C. A. Vulpiusa i F. R. Chateaubrianda. Sprzedawał również S. podręczniki szkolne, gramatyki i słowniki, wypisy, książki dotyczące historii powszechnej i Polski, relacje z podróży, poradniki medyczne i domowe, książki religijne, prace poświęcone rolnictwu, podręczniki i rozprawy prawnicze oraz czasopisma. Wydzieloną w katalogu część oferty stanowiły «dzieła teatralne». Przeważały w księgarni druki firm warszawskich, m.in. «Zawadzkiego i Węckiego», Michała E. Glücksberga, Samuela H. Merzbacha oraz Samuela Orgelbranda, jednak S. sprowadzał także książki ze Lwowa, Krakowa, Wilna, Poznania, Wrocławia i in. Prenumerował lub zamawiał dzieła bezpośrednio u autorów, m.in. korespondował z Joachimem Lelewelem w sprawie jego „Dziejów Polski”. Księgarnia S-a pełniła także rolę wypożyczalni, chociaż nie jest znany katalog udostępnianych do wypożyczenia druków; można było tam również nabyć bilety na koncerty. Od r. 1840 prowadził S. w księgarni skład główny wydawnictw muzycznych Franciszka Spiessa, a następnie Rudolfa Fryderyka Friedleina.
Po powstaniu listopadowym, wskutek zaostrzenia cenzury, w firmie S-a przeprowadzono kilka rewizji. Podczas jednej z nich w grudniu 1834 skonfiskowano 45 tytułów w języku polskim i francuskim, m.in. „Dzieje Polski” Lelewela (W. 1829) i „Książkę do pacierzy dla dzieci wiejskich” Izabeli Czartoryskiej (Puławy 1830). Za przechowywanie i sprzedaż zakazanych książek został S. objęty w r. 1836 dozorem policyjnym, z którego zwolniono go dopiero w r. 1864. W wyniku kolejnej rewizji (1845) stracił S. znaczną część książek w języku francuskim; kilka z nich policja zgodziła się zwrócić pod warunkiem usunięcia określonych fragmentów. Wobec trudności z cenzurą oraz być może z powodu konkurencji, m.in. ze strony założonej w r. 1838 (1836?) w Lublinie księgarni Stanisława Arcta, ogłosił S. w r. 1845 w „Kurierze Warszawskim” wyprzedaż książek. Nie znalazł jednak nabywców; handel książkami prowadził do ok. r. 1858. W okresie międzypowstaniowym był S. członkiem rady gospodarczej szpitala św. Józefa w Lublinie. Wspierał finansowo Niedzielną Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców m. Lublina. Zmarł 8 II 1878 w Lublinie, został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej.
Z małżeństwa zawartego 17 V 1829 z Józefą Adelajdą z Mosznowskich (ur. 1806), córką Józefa i Apolonii z Wolkinów, miał S. synów: Kazimierza (ur. 1830), zmarłego w dzieciństwie, Andrzeja Władysława (ur. 1831) oraz Stanisława (ur. ok. 1832).
Bibliogr. historii Pol. XIX w., I; Słown. Pracowników Książki Pol.; Słownik biograficzny miasta Lublina, L. 1996 II; Uczestnicy ruchów wolnościowych w latach 1832–1855 (Królestwo Polskie), Oprac. W. A. Djakow i in., W. 1930; – Adrianek M., O tropieniu książek przez cenzurę carską, „Folia Bibliologica” R. 34/5: 1986/7 s. 34–60; taż, Początki bibliotekarstwa publicznego w Lublinie, „Roczn. Bibliot.” R. 14: 1970 z. 3–4 s. 712–13; taż, Z dziejów handlu książką w Lublinie, „Księgarz” R. 25: 1981 nr 3 s. 20–1; Bownik Z., Kupiectwo lubelskie 1317–1959, L. 1960 s. 130; Kukulski Z., Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie na tle epoki (1818–1830), „Pam. Lub.” R. 3: 1935/7 [1938] s. 89; Mazurkiewicz R., Działalność wydawniczo-księgarska Arctów w latach 1836–1900, w: Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Red. B. Szyndler, L. 1988; Sierpiński S., Obraz miasta Lublina, W. 1839 s. 168; Słodkowska E., Produkcja i rozprowadzanie wydawnictw w Królestwie Polskim w latach 1815–1830, W. 2003; Smolarz J., Wypożyczalnie przy księgarniach na Lubelszczyźnie w okresie zaborów, „Księgarz” R. 25: 1981 nr 3 s. 27; Tomaszewski W., Druki muzyczne na prowincji Królestwa Polskiego w latach 1815–1862, w: Instytucje – publiczność – sytuacje lektury: studia z historii czytelnictwa, Red. J. Kostecki, W. 1997 VI; – Girtler K., Opowiadania. Pamiętniki z lat 1832–1857, Oprac. Z. Jabłoński, J. Staszel, Kr. 1971; Steruga J., Z działalności cenzury rosyjskiej w Polsce (wyjątki z aktów sekretnych gubernatorstwa rosyjskiego w Lublinie z lat 30-tych ubiegłego wieku), „Rok Pol.” R. 2: 1917 nr 9 s. 81–2, R. 3: 1918 nr 1 s. 65–6, 68–70; – „Kur. Codz.” 1878 nr 36 (nekrologi); – AP w L.: USC, akta ślubów paraf. św. Jana 1829, nr 35, akta ur. paraf. św. Jana 1831 nr 53, nr 54, akta zgonów paraf. św. Jana 1878, nr 43, nr 350; B. Jag.: Koresp. Lelewela, sygn. 4435 VI k. 286–7.
Anna Dymmel