INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Sieciński h. Rogala      Frag. "Portret Stanisława Siecińskiego h.Rogala (zm.1619), biskupa przemyskiego" z XVIII w.

Stanisław Sieciński h. Rogala  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

Kliknij, aby edytować tekst...

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sieciński Stanisław h. Rogala (ok. 1555–1619), biskup przemyski obrządku łacińskiego. Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny, której gniazdem był Siecin (Siecień, Siecienie) w ziemi dobrzyńskiej. Jedna gałąź tej rodziny osiadła w poł. XVI w. w ziemi przemyskiej, przybierając od nabytych tam dóbr nazwisko Krasicki. S., ur. w Siecinie, był synem Andrzeja i Agnieszki z Gorzechowskich.

W letnim semestrze 1574 r. zapisał się S. na Uniw. Krak., dalsze studia odbywał we Włoszech i na Uniw. Gregoriańskim w Rzymie uzyskał doktorat obojga praw. Po powrocie, dzięki poparciu wpływowego krewnego, kaszt. przemyskiego Stanisława Krasickiego, został przyjęty na stanowisko sekretarza w kancelarii kor. przy podkanclerzym Wojciechu Baranowskim. Uposażany beneficjami kościelnymi, dostał S. najpierw probostwo lubaczowskie i prepozyturę pułtuską, 29 X 1589 instalował się na scholasterii w kolegiacie sandomierskiej. W r. 1590 jeździł do Rzymu, wysłany przez Baranowskiego, aby dopilnować formalności związanych z jego translacją z biskupstwa przemyskiego na płockie. Zdecydowawszy się na pozostanie w stanie duchownym przyjął w r. 1594 święcenia kapłańskie. Dn. 9 VIII 1601 został S. przyjęty, z prowizji królewskiej, do kapituły katedralnej krakowskiej na kanonię fundi Górka. Także z królewskiej prowizji dostał prepozyturę w kapitule katedralnej poznańskiej (instalacja 25 IV 1605), a wkrótce (7 III 1609) awansował na prepozyta także w kapitule krakowskiej. Dobrze wywiązujący się ze swoich kancelaryjnych obowiązków, zaangażowany w sprawy Kościoła (gorliwy rzecznik unii brzeskiej) i mile widziany przez krakowskich jezuitów, którym nie skąpił zwyczajowej jałmużny, był S. postrzegany w swoim środowisku jako kandydat na biskupa. Dn. 24 IX 1607 przewodniczył w zastępstwie Macieja Pstrokońskiego, będącego od r. 1601 biskupem przemyskim, na synodzie diecezjalnym w Przemyślu.

Po przeniesieniu w r. 1608 Pstrokońskiego na biskupstwo włocławskie król mianował S-ego biskupem przemyskim. Proces informacyjny przeprowadził nuncjusz F. Simonetta 22 I 1609, papież prekonizował S-ego 3 VIII t. r., wyrażając zgodę na zatrzymanie przezeń prepozytury lubaczowskiej i przez rok – pułtuskiej. Władzę w diecezji objął S. osobiście w Brzozowie (biskupiej rezydencji) 27 XI t. r. Jego pierwszym krokiem, jeszcze przed wyjazdem do diecezji, było wystaranie się u króla o nominację orędownika unii, sekretarza królewskiego Aleksandra Krupeckiego, na opróżnione po śmierci dyzunity Michała Kopysteńskiego władyctwo przemyskie, co nastąpiło już 15 IX 1609. W r. 1610 wspierał Krupeckiego (który po wstąpieniu do bazylianów przyjął imię Atanazego), w obejmowaniu unickiej diec. przemyskiej, czemu szczególny opór stawiała szlachta, w przeważającej większości opowiadająca się za prawosławiem. Drastyczne środki, jakie podejmował Krupecki przy opanowywaniu siłą należnych mu cerkwi i dóbr, zraziły jednak wkrótce S-ego i nawet usiłował on ograniczyć aktywność swego protegowanego w Przemyskiem, skłaniając go do misji na Węgrzech. Nie zmieniło to jednak postawy S-ego wobec unii i jego dążenia do jej pełnej realizacji. Dn. 25 VI 1610 przedstawił na posiedzeniu kapituły przemyskiej wniosek o sprowadzenie do Przemyśla jezuitów i powierzenie im – obok pracy misyjnej – organizacji seminarium diecezjalnego. Kapituła, obawiając się konkurencji, wyraziła zgodę na osiedlenie w Przemyślu jedynie dwóch przedstawicieli Tow. Jezusowego. Z czasem uzyskał S. zgodę na podniesienie ich liczby do czterech, lecz mimo to nie uruchomiono nie tylko seminarium, ale nawet kolegium. Jezuici zamieszkali w nabytej dla nich przez S-ego kamienicy i pełnili obowiązki duszpasterskie w katedrze. Dopiero w r. 1618 oddano im stary drewniany kościół św. Piotra (po jego rozebraniu wznieśli później nowy, p. wezw. św. Ignacego). Drugą rezydencję jezuitów utworzono staraniem S-ego w Krośnie w r. 1618. W obronie unii polemizował S. z Janem Szczęsnym Herburtem z Dobromila; w r. 1612 w skierowanym doń liście protestował przeciw wydanemu w dobromilskiej drukarni pismu w obronie prawosławia, w r. 1616 wezwał go do udzielenia poparcia Kościołowi unickiemu, a nadto zwrócił się do Pawła V, aby upomniał Herburta i uzyskał od papieża obietnicę stosownego brewe.

Wszedłszy do senatu wzmocnił S. stronnictwo regalistyczne; począwszy od r. 1611 do końca uczestniczył we wszystkich sejmach i na każdy przybywał przed wotowaniem. Jego pierwsze sejmowe wystąpienie w r. 1611 było zwięzłym i raczej ogólnikowym poparciem wojny z Moskwą. Odpowiadając na list deliberatoryjny w r. 1612 pochwalił projekt wysłania królewicza Władysława do Moskwy, radził jednak, aby jechał z nim król i aby nie spieszono się ze sprawą unii. Deklarował natomiast materialne poparcie dla wyprawy w postaci subsidium charitativum. Za kontynuacją wojny z Moskwą opowiadał się także na sejmach w r. 1613, na sejmie w r. 1615 ostro skrytykował niechęć szlachty do uchwalenia podatków na wojnę, postulował reformę pospolitego ruszenia i domagał się położenia kresu wojskowym konfederacjom i łupiestwom żołnierskim. O potrzebie uchwalenia zwiększonego poboru na wojnę z Moskwą przekonywał też na sejmie w r. 1616, doradzając zarazem przeprowadzenie lustracji dóbr, aby wyrównać ciężary podatkowe. Ubolewał, iż nie zrealizowano planu założenia skarbu pospolitego. Wyrażając duże zaniepokojenie możliwością odwetu Turcji za samowolne wypady panów kresowych do Mołdawii i najazdów kozackich na tureckie posiadłości, opowiadał się za wysłaniem do Porty posła «z justyfikacją». Poparł nadto projekt reformy sejmu, a przy okazji skrytykował spóźniających się na obrady i utrudniających podejmowanie uchwał, które powinny zapadać większością głosów. Na sejmie w r. 1618 spotkał go zawód: aspirował S. wówczas do zwolnionego urzędu podkanclerskiego, lecz musiał ustąpić, podobnie jak inni pretendenci, bpowi łuckiemu Andrzejowi Lipskiemu. Podczas wotowania na sejmie w r. 1619 dołączył swój głos do domagających się energicznych przygotowań zbrojnych wobec możliwości wojny z Turcją, upominał się o umacnianie i budowanie na Ukrainie zamków, aby skuteczniej przeciwstawiać się najazdom tatarskim. Wstrzymał się natomiast od wypowiedzi na temat zawartego z Moskwą rozejmu dywilińskiego (11 XII 1618), oświadczając, że poczeka z tym na relację komisarzy.

Sprawom diecezji poświęcał S. wiele uwagi, w zarządzaniu nią pomagał mu jako wikariusz in spiritualibus Stanisław Mieszkowski. Prawdopodobnie w r. 1610 odbył S. pierwszy synod diecezjalny. Realizując reformę trydencką, przeciwdziałał kumulowaniu beneficjów przez duchowieństwo parafialne (godził się na łączenie przez plebanów parafii tylko pod warunkiem zatrudniania komendarzy), podjął starania o wzmocnienie dyscypliny kościelnej oraz o ujednolicenie liturgii, wprowadzając zasadę głoszenia kazań zaraz po Ewangelii. Dn. 19 V 1612 wydał list pasterski zwołujący synod diecezjalny na 14 VI t.r. w Przemyślu. Synod ten, odbyty w terminie, poza sprawami kościelnymi (m. in. zalecił na nim S. duchownym swojej diecezji przestrzeganie zaleceń zawartych w liście pasterskim kard. Bernarda Maciejowskiego z 1 VI 1601), uchwalił subsydium na potrzeby wojny moskiewskiej. Dn. 29 III 1613, przebywając w Warszawie na sejmie, zarządził S. odbycie 18 IV t. r. synodu diecezjalnego, aby uchwalić subsydium na żołd dla wojska i wybrać delegatów na synod prowincjalny. Synod ten odbył się w Przemyślu pod przewodnictwem wikariusza generalnego. W r. 1613, po czterech latach biskupstwa w Przemyślu, złożył Pawłowi V sprawozdanie o stanie diecezji.

Współpraca S-ego z kapitułą układała się na ogół dobrze. Doszło jednakże do konfliktu z archidiakonem Pawłem Zajączkowskim, administratorem biskupstwa z czasów ostatniego wakansu. W r. 1612 Zajączkowski odmówił przedłożenia rachunków z administracji dóbr stołowych biskupa, oświadczając, iż korzystał jedynie z dochodów przysługujących mu jako administratorowi. Spór został załatwiony polubownie przy pośrednictwie duchownych krakowskich: sufragana Pawła Dębskiego i archidiakona Hieronima Ręczajskiego. Z kolei mianowany przez S-ego w r. 1612 dziekanem samborskim kanonik Wojciech Kurkowicz nie chciał zrezygnować z kumulowanych beneficjów, a ekskomunikowany po procesie, który wykazał nadto zaniedbywanie przezeń obowiązków dziekana, nie chciał podporządkować się wyrokowi biskupa i sprawa trafiła pod osąd nuncjusza F. Diotalleviego (1615).

W czasie swoich rządów poświęcił S. pięć nowych kościołów (w Lubaczowie, Kańczudze, Dydyni, Strachocinie i Besku) i kaplicę zamkową w Krasiczynie, erygował trzy kolegia mansjonarzy: w r. 1612 w Kańczudze z fundacji wojewodziny wołyńskiej Anny Ostrogskiej, w r. 1619 w Jarosławiu z fundacji kaszt. krakowskiego ks. Janusza Ostrogskiego i w Rymanowie, gdzie fundatorem był Marcin ze Żmigrodu Stadnicki, w r. 1618 dokonał erekcji przy katedrze przemyskiej kolegium psałterzystów z fundacji małżeństwa Jana i Katarzyny Humnickich oraz zatwierdził darowiznę ks. Macieja Wołłkowicza w postaci kościoła w Przemyślu (wraz z uposażeniem) dla jarosławskich benedyktynek. W r. 1612 zarządził stałe odprawianie jednej mszy tygodniowo w intencji Rzpltej, w okresach zagrożenia wojennego inicjował nabożeństwa czterdziestogodzinne.

Rezydował S. przeważnie w Brzozowie, gdzie utrzymywał skromny, liczący około siedmiu osób, dwór. Na wystawność nie pozwalały mu skromne dochody, mimo iż obok dóbr biskupich korzystał z uposażenia w Lubaczowie. Starania o dodatkowe beneficjum w postaci opactwa, o które upominała się dlań także szlachta woj. ruskiego (1613), okazały się bezowocne. Z dóbr stołowych zobowiązany był składać opłaty na renowację katedry, utrzymanie katedralnego kolegium mansjonarzy i na pensję dla wicekustosza katedralnego. Ponieważ wypłata z czynszów była uzależniona od pobytu biskupa w diecezji, w r. 1614 zawarł S. ugodę z kapitułą, która w zamian za nadanie jej dziesięcin biskupich z pow. krośnieńskiego, sanockiego i dynowskiego, przejęła te wydatki. Dn. 14 X 1619 sporządził S. testament, w którym zaoszczędzone sumy przekazał na rzecz Kościoła; najwięcej, bo 2 tys. złp. przeznaczył dla księży diecezjalnych i zakonnych na odprawienie mszy za spokój swojej duszy. Zmarł 16 X 1619 zapewne w Brzozowie, pochowano go w Przemyślu.

 

Estreicher; Hierarchia catholica medii aevi, IV 288; PSB (Krupecki Atanazy); Sarna, Episkopat przemyski obrządku łac.; Niesiecki; Łętowski, Katalog bpów krak, IV; Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac.; Wiśniewski, Katalog prałatów sandomierskich; – Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, W. 1991 VIII; Baran A., Metropolia Kioviensis et eparchia Mukaczoviensis, Ed. 2, Romae 1960 s. 53; Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984; tenże, Sejm z roku 1611, Wr. 1970; Łoziński W., Prawem i lewem, Kr. 1957; Maciszewski J., Polska a Moskwa 1603–1618, W. 1968;Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wr. 1970; Rzońca J., Ostatni sejm przed Cecorą (w 1619 r.), „Pam. Bibl. Kórn.” Z. 20: 1983 s. 31, 34, 37; Seredyka J., Sejm z 1618 roku, Opole 1988; tenże, Senatorowie na sejmach z lat 1611–1623, Zeszyty Naukowe WSP w Opolu, Historia XXVII, Opole 1990 s. 104, 110, 121; Szczerbicka L., Jan Szczęsny Herburt, w: Ze studiów nad literaturą staropolską, Wr. 1957, Studia Staropolskie, V; Załęski, Jezuici, IV/3; – Akta grodz. i ziem., XX; Album stud. Univ. Crac., III 91; Korzeniowski J., Analecta Romana, Kr. 1894 s. 18; Receptiones seu instalationes ad episcopatum [….] ecclesiae cathedralis Posnaniensis, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk. Pozn.” T. 35: 1909; Starożytności historyczne polskie, Zebrał A. Grabowski, Kr. 1840 s. 423; Sawicki J., Concilia Poloniae, Wr. 1955 VIII; Śliwski J., Grus spiritualis seu Vigilantia pastoris continens literas de unione schismaticorum Ruthenorum cum catholicis optanda, Kr. 1617; Wielewicki, Dziennik, II–III; – Arch. Diec. Przemyskiej: Acta episcopalia, S. Sieciński, sygn. 30, Acta capituli […] 1609–1632, sygn. III; Archivio Segreto Vaticano: Process. Consist., vol. XII k. 28–42 (mikrofilm w Ośrodku Arch. Bibl. i Muz. Kośc. w L.); – Mater. Red. PSB: Gaworska K., Kanonicy krakowskiej kapituły katedralnej za Zygmunta III, zestawienie.

Tadeusz Śliwa

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Kochanowski h. Korwin

1530 - 1584-08-22
poeta
 

Michał Sędziwój h. Ostoja

1566-02-02 - między 20 V a 12 VIII 1636
alchemik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.