INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław zwany Sówką ze Szczawina h. Prawdzic  

 
 
1 poł. XIV - po 25.09.1375
Biogram został opublikowany w latach 2003-2004 w XLII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stanisław zwany Sówką ze Szczawina h. Prawdzic (zm. 1375), biskup płocki.

Był synem kaszt. dobrzyńskiego Jana zwanego Sówką (zob. Sowiec Jan), dziedzica Brochowa. Jego braćmi byli: bp płocki Dobiesław (zwany Sówką z Golczewa, zob.), skarbnik płocki Andrzej ze Szczawina, Sędzigniew, Mikołaj i Nasięgniew. Bratem stryjecznym S-a był inny bp płocki Mikołaj (zob.).

Karierę kościelną rozpoczął S. od uzyskania 18 III 1346 dwóch prowizji, na kanonię płocką i łęczycką. Z dokumentów tych wiadomo, że posiadał już wówczas następujące beneficja: kościół parafialny w Kaszczorku, kanonię włocławską i kruszwicką oraz, zapewne już wcześniej nadaną, płocką. Dn. 18 III 1348 papież Klemens VI zarezerwował S-owi prałaturę w kapit. płockiej. Najpóźniej od r.n. w skład uposażenia jego kanonii płockiej wchodziła wieś Uniejewo. Na podstawie supliki skierowanej do Stolicy Apostolskiej przez cesarza Karola IV, uzyskał S. prowizję na dziekanię włocławską, której jednak nie objął; z dokumentu cesarskiego wynika, że studiował wówczas w Pradze prawo kanoniczne. Między 19 X 1349 a 3 II r.n. objął w kapit. włocławskiej, po Trojanie z Łekna h. Pałuka, prałaturę archidiakona włocławskiego. Z tytułem tym wystąpił jako świadek na dokumencie kolektora Arnolda de La Caucina 25 IX 1355, kwitującego bp. włocławskiego Macieja Pałukę, w związku z wpłaceniem przezeń 1005 grzywien należnego Stolicy Apostolskiej świętopietrza za l. 1346–55. Między 3 II 1356 a 14 III r.n. awansował S. po Bogufale na scholasterię włocławską. Prałaturę tę posiadał aż do czasu promocji na biskupstwo płockie. W l. 1355–9 pracował jako notariusz i kapelan w kancelarii królewskiej. Potwierdza to prośba króla Kazimierza Wielkiego z 5 IV 1359, skierowana do papieża Innocentego VI o nadanie S-owi, swojemu kapelanowi, najbliższej wakującej prebendy kanonickiej w kapit. krakowskiej. Papież zapewne przychylił się do tej prośby, bowiem S. w momencie promocji na biskupstwo płockie został określony jako kanonik krakowski. Dn. 25 VI t.r. otrzymał kolejną prowizję na prebendę w kapit. płockiej oraz wieś Opoki na Kujawach. Biskupem płockim został wybrany 1 X 1367, natomiast papieską prekonizację otrzymał 7 II r.n. Wg „Vitae episcoporum Plocensium” Jana Długosza sakry biskupiej udzielił S-owi arcybp gnieźnieński Jarosław z Bogorii. Dn. 29 III 1368 złożył S. w Stolicy Apostolskiej zobowiązania finansowe za siebie oraz za trzech swych poprzedników na biskupstwie płockim: Bernarda, Imisława i Mikołaja. Dn. 28 XII t.r. potwierdził udzielenie przez dwunastu biskupów czterdziestodniowego odpustu członkom bractwa NMP, utworzonego przy katedrze płockiej przez duchowieństwo katedralne, rycerstwo i mieszczan płockich, nadając też czterdzieści dni odpustu wszystkim spełniającym wymagane warunki. Dn. 10 IV 1369 uzyskał pokwitowanie za przekazanie Stolicy Apostolskiej przez kanonika płockiego i swojego oficjała Piotra, sum serwicjalnych. Dn. 22 III 1370 został skwitowany za przekazanie zobowiązań finansowych za nieżyjącego już bp. płockiego Mikołaja Sówkę, uregulowanych ponownie za pośrednictwem oficjała Piotra.

Najpewniej w czerwcu 1368 nadał S. Jakubowi, mieszczaninowi pułtuskiemu, prawo do budowy młyna we wsi biskupiej Białowieży nad potokiem Pełtew koło Pułtuska. W związku z najazdem i zniszczeniem Mazowsza przez wojska lit. (1368) król Kazimierz Wielki uzyskał 15 V 1369 bullę, na mocy której papież Urban V nakazywał polskiemu duchowieństwu przeznaczać dwuletnią dziesięcinę na odbudowę zniszczonych wówczas grodów i kościołów. W zamian za zwrot przez króla wsi zastawionych przez bp. Imisława oraz darowanie długu w wysokości 5 tys. grzywien, jaki ciążył na biskupstwie płockim, S. przekazał 13 V t.r. m. Płocku blisko 60 włók ziemi kościelnej przylegającej do miasta oraz znajdującej się w jego obrębie. Z początkiem 1370 nadał w dożywocie kanonikowi płockiemu Jarandowi wieś Kuczkowo, zaś dn. 8 V t.r. potwierdził przeniesienie na prawo chełmińskie wsi Białotarsk (obie na Kujawach). Dn. 15 II 1372, po wykupieniu z zastawu od arcybp. Jarosława z Bogorii wsi Pieryszew za pieniądze uzyskane od kapit. katedralnej ze sprzedaży Zgłowiączki, przekazał korporacji katedralnej dział wsi Trzepowo. Dn. 20 V t.r. uzupełnił dziesięcinami uposażenie parafii w Lutocinie, ufundowanej przez jego współrodowca, kaszt. płockiego Andrzeja z Gulczewa Starszego h. Prawdzic. W maju 1373 należąca do biskupów płockich część Czerwińska otrzymała prawo chełmińskie. Na prośbę braci, Bolesty z Koziebród i Mikołaja z Kucharów Kryskich, najpewniej 16 VII t.r. erygował S. parafię w Koziebrodach, przyłączając do niej wieś Koziebrody oraz uposażając ją dwoma łanami wolnymi w tej wsi. W r. 1374 oznaczył wraz z kapitułą granice wsi kapitulnej Proboszczewice. Dn. 15 II t.r. arcybp Jarosław z Bogorii polecił S-owi obłożyć ekskomuniką Stefana, star. ks. mazowieckiego Siemowita III, interdyktem zaś diec. płocką, w związku z najazdem i zniszczeniem przez wojska księcia włości arcybiskupich w okolicach Łowicza. S. zrezygnował z biskupstwa płockiego (być może ze względu na stan zdrowia) w r. 1374, lub najpóźniej przed 27 VI r.n., za pośrednictwem swego prokuratora Dziersława, syna Sięgniewa z Przezwodów h. Rawa, prepozyta wiślickiego, na ręce Piotra, kardynała tytułu św. Anastazji. Długosz w „Vitae…” podaje błędnie, że S. zmarł przed r. 1371. W rzeczywistości nastąpiło to po 25 IX 1375.

 

Kowalski M. D., Prałaci i kanonicy krakowskiej kapituły katedralnej od pontyfikatu biskupa Nankera do śmierci biskupa Zawiszy z Kurozwęk (1320–1382), Kr. 1996 s. 262–3; Radzimiński, Prałaci i kanonicy, II 135–6; Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., III (Gulczewo Stare, Proboszczewice); – Ożóg K., Intelektualiści w służbie Królestwa Polskiego w latach 1306–1382, Kr. 1995 s. 141; Pacuski K., Rozwój sieci parafii w diecezji płockiej w XI–XVI w., „Studia Płockie” T. 3: 1975 s. 63; Supruniuk A., Otoczenie księcia mazowieckiego Siemowita IV (1374–1426), W. 1998 s. 112, 130, 147, 157; taż, Uzupełnienia i uwagi do nowego kodeksu dyplomatycznego Mazowsza, Cz. 3: Dokumenty z lat 1356–1381, „Studia Źródłozn.” T. 40: 2003 s. 120 przyp. 85; Żebrowski T., Zarys dziejów diecezji płockiej, Płock 1976 s. 40–2; – Bull. Pol., II; Cod. Pol., 2/1, nr 289, 2/2 nr 509; Długosz, Annales, IX 337, 340–1; Długosz, Opera, I 549; Dokumenty do dziejów Kujaw i ziemi dobrzyńskiej XIV–XIX w., Wyd. Z. Guldon i in., W. 1974 nr 7 s. 43, nr 11 s. 52; Kod. maz. (Lubomirskiego), nr 64, 84, 92; Kod. Wpol., III nr 1697; Mon. Pol. Hist., II 653; Mon. Pol. Vat., II nr 118, 219, 225, 231, III nr 331, 379, 415; Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, Wyd. I. Sułkowska-Kurasiowa, S. Kuraś, W. 2000 cz. 3 nr 96, 99, 108, 109, 117, 118, 121, 132, 135, 137, 143; Vet. Mon. Pol., I nr 793, 878, 976; Zbiór dok. m. Płocka, I nr 38, 39; – AGAD: Metryka Kor., t. 23 k. 866–7.

Andrzej Radzimiński

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Sowiec ze Szczawina

brak danych - po 1329 a przed 1346 kasztelan dobrzyński
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Mikołaj Wierzynek młodszy

okolo przełomu XIII i XIV w. - 1368
kupiec
 

Władysław Opolski

między 1326 a 1332 - 1401-05-18
książę kujawski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.