Sumiński Stefan Antoni Grzegorz (1860–1930), hipolog, oficer huzarów pruskich, dyrektor stadnin.

Ur. 29 X w Zbójnie (pow. rypiński), był synem Artura Józefa (zob.) i Julianny z Piwnickich.

Po ukończeniu w r. 1880 Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu studiował S. od t.r. nauki przyrodnicze na Wydz. Filozoficznym UJ. Ze względów finansowych wkrótce przerwał studia i wstąpił do armii niemieckiej jako oficer zawodowy; przydzielono go do gwardii w Berlinie. Po ukończeniu dwuletniej szkoły artylerii w Hanowerze otrzymał przydział do 6. p. huzarów pruskich w Głubczycach (Leobschütz) na Śląsku. W r. 1889 ponownie został skierowany do Hanoweru, gdzie ukończył dwuletnią wyższą szkołę jazdy. Potem służył kolejno w garnizonach w Głogówku (Ober Glogau) i ponownie w Głubczycach. Dwukrotnie podczas wielkich manewrów pełnił funkcję oficera ordynansowego przy cesarzu Wilhelmie II. W r. 1896 opublikował w Berlinie broszurę Die eigenen Offizierspferde in der Armee i odtąd był często kierowany do prac w pruskich stadninach, m.in. w Trakenach i Graditz, a w r. 1898 wszedł w skład zarządu stadnin niemieckich. Podczas całej służby wojskowej z dużym powodzeniem brał udział w zawodach i wyścigach hippicznych. Jako Polak nie mógł jednak zrobić większej kariery w armii, którą ostatecznie opuścił ok. r. 1902 w randze rotmistrza.

Po ukończeniu kursu weterynarii został S. dyrektorem pruskiej stadniny rządowej w Lubiążu (Leubus) nad Odrą. W r. 1910 uległ wypadkowi kolejowemu, po czym zrezygnował z pracy w Lubiążu i zamieszkał we Wrocławiu. Opublikował pracę Das Exterieur der Zuchtstute (Berlin 1912), nadal też działał w zarządzie stadnin niemieckich. Zmobilizowany w r. 1914, po wybuchu pierwszej wojny światowej został mianowany majorem i pełnił funkcję komendanta etapu – dworca kolejowego Wrocław-Nadodrze.

W Polsce niepodległej włączył się S. w organizowanie stadnin państw. w Poznańskiem i na Pomorzu. Dn. 1 VII 1919 został dyrektorem Państw. Stada Ogierów w Sierakowie, gdzie zamieszkał wraz z rodziną; funkcję tę pełnił do 10 XII 1924. Oprócz zorganizowania pracy administracyjnej, szybko uzupełnił stan liczbowy stada, m.in. przez zakupy i rewindykację wywiezionych do Niemiec koni. Równocześnie mianowany Naczelnym Koniuszym na Wielkopolskę i Pomorze, był od r. 1920 inspektorem polskich stadnin państw. Opublikował uzupełnione i poszerzone wydania swych wcześniejszych prac niemieckich: Klacz stadna, jej exterieur, pochodzenie, właściwości dziedziczne oraz inne problemy hodowlane (P. 1923) oraz Konie oficerskie w armii. Obserwacje i reminiscencje hipologiczno-kawaleryjskie (Tor. 1930). Zawarte w nich poglądy na hodowlę koni i własne doświadczenia autora spotkały się z pochlebnymi recenzjami Zygmunta Moczarskiego i Romana Prawocheńskiego. W r. 1925 przeszedł S. na emeryturę i zamieszkał u córki, Heleny w Ugoszczu (pow. rypiński). Przechowywał przejęte po ojcu archiwum rodziny Sumińskich, zawierające m.in. dokumenty z pieczęciami i podpisami króla Stanisława Augusta; odnalezione po drugiej wojnie światowej w pałacu w Ugoszczu, znajduje się w Arch. Zamku Królewskiego w Warszawie (sygn. R–VI, poz. 1–16). S. był kawalerem zakonu maltańskiego. Zmarł 25 XI 1930 w Ugoszczu, został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu paraf. w Oborach (pow. lipnowski).

W małżeństwie zawartym 24 IX 1889 z Julią Antoniną z Borzewskich (1866–1924) miał S. czworo dzieci: Marię Julię (1890–1954), po mężu Kierznowską, Andrzeja Marię (1891–1918), podporucznika huzarów pruskich, poległego podczas pierwszej wojny światowej na froncie w Belgii, Helenę Marię (1893–1943), od r. 1932 Grotowską-Sumińską (po adopcji przez bezdzietną Helenę z Grotowskich Borzewską), plenipotentkę i zarządcę dóbr Borzewskiej w Ugoszczu, oraz Aleksandrę Marię (1896–1963), po mężu Landié.

Absolwenci Gimnazjum i Liceum świętej Marii Magdaleny w Poznaniu 1805–1950, Oprac. A. Białobłocki, P. 1995 s. 126; Baranowski J. i in., Zakon maltański w Polsce, W. 2000; Borkowski, Almanach; Lenczewski, Genealogie, I; – Nowicka-Posłuszna A., Sieraków. Państwowe Stado Ogierów 1829–1979, P. 1979 s. 13; – „Dzien. Pozn.” R. 65: 1923 nr 254 (rec. Z. Moczarskiego); „Jeździec i Hodowca” R. 9: 1930 nr 3 s. 42–4 (rec. R. Prawocheńskiego), nr 49 s. 875–6 (wspomnienie pośmiertne); – Arch. UJ: Corpus studiosorum Universitatis Jagellonicae in saeculis XVIII–XX, V (w oprac.); – Mater. Red. PSB: Włodek J., Sumińscy h. Leszczyc 1493–2000…, Kr. 2000 (mszp., fot.).

Stanisław Tadeusz Sroka