Łychowski (pierwotne nazwisko Bornstein) Tadeusz, krypt. ł, Ł, dr Ł., Ł. T., dr T. Ł., T. Ł. (1900–1967), ekonomista. Ur. 3 XI w Warszawie, był synem lekarza Maurycego Bornsteina i Melanii z Bergsonów Łychowskiej (zob.). Ł. w r. 1911 ukończył szkołę powszechną. Następnie podjął naukę w Gimnazjum Filologicznym im. E. Konopczyńskiego w Warszawie, które ukończył w r. 1917. Już w gimnazjum (od listopada 1915) należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Po zdaniu matury zaczął studia na Wydziale Prawa Uniw. Warsz., ale zaliczył tylko 2 semestry, gdyż w grudniu 1918 wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. W armii służył do r. 1920 (używał wówczas nazwiska Bornstein-Łychowski). W r. akad. 1920/1 kontynuował studia na Wydziale Prawa UJ. Absolutorium uzyskał 3 IV 1922. W dn. 19 I 1921 na mocy ustawy «w przedmiocie uznania nazwisk przybranych podczas służby wojskowej» uzyskał zgodę, na używanie nazwiska Łychowski. W l. 1921–4 był zatrudniony w randze porucznika w Sztabie Generalnym jako tłumacz dla zagranicznych misji wojskowych. Wówczas też opublikował swą pierwszą książkę, pt. Turcja. Rys stosunków geograficznych, gospodarczych, politycznych i wojskowych (W. 1924).
W l. 1925–7 Ł. pracował w charakterze bezpłatnego aplikanta w Sądzie Apelacyjnym, a zarobkował jako publicysta gospodarczy związany przede wszystkim z „Agencją Wschodnią”. Równocześnie w l. 1922–8 złożył na UJ wymagane rygoroza doktorskie i 3 I 1928 uzyskał stopień doktora praw. W dn. 10 I 1928 podjął pracę w Wydziale Polityki Handlowej i Traktatów Min. Przemysłu i Handlu (MPiH). W l. 1928–9 zajmował stanowisko referendarza, od 1 I 1930 radcy ministerialnego, w l. 1934–6 zastępcy naczelnika Wydziału Polityki Handlowej i Traktatów, a od r. 1937 do wojny naczelnika tego wydziału. Z ramienia MPiH brał udział (często jako przewodniczący) w kilkudziesięciu rokowaniach handlowych oraz w licznych konferencjach międzynarodowych (m. in. w sesjach organów Ligi Narodów). Równocześnie od r. 1928 dużo publikował. Bibliografia prac Ł-ego ogłoszonych do września 1939 obejmowała przeszło 200 pozycji artykułowych. Koncentrowały się one głównie wokół problematyki międzynarodowych stosunków gospodarczych, roli w nich Polski, zagadnień celnych, finansowych, handlu zagranicznego, a ogłaszane były na łamach „Przemysłu i Handlu”, „Polski Gospodarczej”, „Przeglądu Gospodarzego”, „Gospodarki Narodowej”. Ł. szczególnie blisko związany był z „Gospodarką Narodową” (należał do komitetu redakcyjnego tego pisma) i ludźmi grupującymi się wokół niej w Klubie Gospodarki Narodowej.
We wrześniu 1939 Ł., wraz z ekipą kierowniczą MPiH, wyjechał do Rumunii. W październiku t. r. znalazł się we Francji, gdzie wstąpił do armii polskiej. Choroba uniemożliwiła mu jednak służbę wojskową, w związku z czym w czerwcu 1940 został zdemobilizowany. Po klęsce Francji wyjechał do Portugalii. Utrzymywał się tam z tłumaczeń. W czerwcu 1941 rząd Sikorskiego wezwał Ł-ego do Londynu. Podjął pracę w Min. Skarbu, a od r. 1942 został dyrektorem departamentu ekonomicznego Min. Przemysłu, Handlu i Żeglugi. Z tego tytułu brał udział m. in. w rokowaniach o utworzenie Międzynarodowej Organizacji Wyżywienia i Rolnictwa (FAO – Food and Agriculture Organization), o utworzenie Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy (UNRRA – United Nations Relief and Rehabilitation Administration), o uzyskanie przez Polskę pożyczek amerykańskich. Dn. 9 III 1944 Ł. został członkiem tzw. komisji do opracowania tez i wytycznych polskiej polityki społeczno-gospodarczej w okresie pierwszych 6 miesięcy po wyzwoleniu kraju. Ogłosił też kilka artykułów na łamach wydawanego w Londynie „Ekonomisty Polskiego”, wchodził również w skład komitetu redakcyjnego tego pisma.
Jesienią 1945 r. Ł. powrócił do Polski. Został doradcą traktatowym w Min. Żeglugi i Handlu Zagranicznego. W sierpniu 1947 mianowano go dyrektorem departamentu ekonomicznego Min. Spraw. Zagran. (MSZ), z tytułem ministra pełnomocnego. Od r. 1945 brał udział w wielu konferencjach i rokowaniach międzynarodowych (m. in. w paryskiej konferencji pokojowej w r. 1946, obradach Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ, Rady Społeczno-Gospodarczej ONZ). W dn. 15 IX 1949 Ł. został przeniesiony do Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM) na stanowisko doradcy naukowego. Równocześnie w r. 1950 został wykładowcą na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Służby Zagranicznej (SGSZ). W r. 1951 objął tam, jako zastępca profesora, kierownictwo katedry ekonomiki handlu zagranicznego. W r. 1954, wraz z całym Wydziałem, został przeniesiony do Szkoły Głównej Planowania i Statystyki (SGPS), gdzie pracował na pół etacie. Podjął też wykłady na SGSZ, Uniw. Warsz. i w Instytucie Nauk Społecznych. W czerwcu t. r. uzyskał tytuł profesora nadzwycz.
W dn. 1 X 1957 przeszedł Ł. z SGPS na Wydział Ekonomiczny Uniw. Warsz., obejmując tam kierownictwo katedry międzynarodowych stosunków gospodarczych. Nie podjął jednak wykładów, gdyż został mianowany radcą ekonomicznym z tytułem ministra pełnomocnego przy Ambasadzie PRL w Waszyngtonie. Prowadził tam liczne rokowania gospodarcze, dotyczące m. in. uzyskania kredytów amerykańskich dla Polski. Jednocześnie był delegatem Polski w Komitecie Ekonomicznym Zgromadzenia Ogólnego ONZ i w Radzie Społeczno-Gospodarczej. W lutym 1963 powrócił do kraju i ponownie objął kierownictwo katedry na Uniwersytecie. Został też mianowany doradcą do spraw ekonomicznych ministra spraw zagranicznych oraz członkiem Rady Naukowej PISM. Z tego tytułu brał, jako przedstawiciel Polski, udział w licznych międzynarodowych konferencjach (m. in. był członkiem delegacji polskiej na kolejne sesje Rady Handlu i Rozwoju ONZ, brał udział w pracach FAO).
Ł. był jednym z najwybitniejszych polskich znawców międzynarodowych stosunków gospodarczych. Od r. 1948 znów dużo publikował z tego zakresu. Obok licznych artykułów, wydał kilka książek, skryptów i broszur. Do najważniejszych należały: Międzypaństwowe umowy gospodarcze (W. 1951, wyd. 2 W. 1959, wyd. 3. W. 1968), Powojenna ekspansja finansowa Stanów Zjednoczonych (W. 1951, tłum. czeskie Praha 1952), Organizacje międzynarodowe (W. 1954, razem z J. Suchym), Zagadnienie obrotu międzynarodowego (W. 1954), Stosunki ekonomiczne między krajami o różnych ustrojach (W. 1957), Współczesne przemiany w gospodarce światowej (W. 1968). Działał też aktywnie w Polskim Tow. Ekonomicznym, w którym kierował pracami sekcji międzynarodowych stosunków gospodarczych. Posiadał liczne odznaczenia, m. in. Krzyż Niepodległości, dwukrotnie Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, francuską Legię Honorową 5 kl., złotą odznakę Polskiego Tow. Ekonomicznego. Ł. był człowiekiem dużej kultury osobistej o wszechstronnych zainteresowaniach. Pisał nawet teksty kabaretowe w okresie międzywojennym. Ł. zmarł 3 VII 1967, został pochowany na Powązkach wojskowych w Warszawie. Był żonaty z wdową po malarzu Brunonie Lechowskim. Dzieci nie miał.
Bibliografia publikacji pracowników naukowych SGPS w okresie XX-lecia PRL, W. 1965 II; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Who’s Who in Central and East-Europe 1935/36, Zurich 1937 (tu błędnie nazwisko: Łychnowski); – Kamecki Z., Sołdaczuk J., Profesor dr T. Ł., „Ekonomista” 1967 s. 1131–3; Madajczyk Cz., Sprawa reformy rolnej w Polsce 1939–1944, W. 1961; T. Ł., „Sprawy Międzynarodowe” 1967 nr 10 s. 114–6 (fot.); T. Ł., „Życie Gosp.” 1967 nr 29 s. 6 (fot.); – Ivánka A., Wspomnienia skarbowca 1927–1945, W. 1964; – „Stolica” 1967 nr 30 s. 10; „Trybuna Ludu” 1967 nr 184, 185; „Tyg. Powsz.” 1967 nr 44 s. 4; „Życie Warsz.” 1967 nr 158–60, 162; – AAN: Prezydium Rady Ministrów: Karty ewidencyjne pracowników MPiH; Arch. UJ: S. II 523, S. II 643, W. F. II 292; Uniw. Warsz.: Składnica Akt (teczka personalna Ł-ego, fot.); – Życiorys Ł-ego udostępniony przez Departament Kadr MSZ.
Zbigniew Landau