Siwek Tadeusz, pseud. i krypt.: –J–, T.Kos, T.S., –teka– (1925–1982), redaktor, działacz polonijny w Czechosłowacji. Ur. 20 III w Rychwałdzie, pow. karwiński (Czechosłowacja), był synem Rudolfa i Ady z Littnerów (23 XII 1899 – 8 III 1981).
Ojciec S-a był nauczycielem, kierownikiem polskich szkół na Zaolziu (Rychwałd, Łazy, Bogumin), długoletnim redaktorem pisma dla dzieci „Nasze Pisemko”, działaczem polskiego ruchu śpiewaczego, m.in. założycielem i od r. 1910 dyrygentem chóru mieszanego w Rychwałdzie.
S. ukończył Polską Szkołę Ludową w Rychwałdzie (1936), a następnie uczył się w Polskim Gimnazjum im. J. Słowackiego w Orłowej (1936–9). W czasie okupacji niemieckiej pracował jako woźnica i robotnik rolny w gospodarstwie swego wuja Littnera w Rychwałdzie. Po wojnie kontynuował naukę w Orłowej i w r. 1947 zdał maturę. Należał do założycieli koła miejscowego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (PZKO) w Rychwałdzie (1947). W l. 1947–53 studiował polonistykę i muzykologię na Wydz. Filozoficznym, a następnie Filologicznym Uniwersytetu Karola w Pradze; słuchał m.in. wykładów Mariana Szyjkowskiego. Studia ukończył uzyskaniem stopnia doktora filozofii w zakresie literatur słowiańskich i muzykologii (17 VII 1953) na podstawie dysertacji: Wieś okresu dwudziestolecia w ówczesnej powieści polskiej (nie druk.), której promotorem był J. Dolanský (praca została nagrodzona w r. 1955 przez Min. Szkolnictwa w Pradze). W r. 1951 S. zajął 3 miejsce w ogólnokrajowym konkursie młodzieży w kategorii śpiewu i uzyskał stypendium na naukę śpiewu u J. Rösnera w Pradze. W Pradze prowadził chór studentów polskich, był także dyrygentem wojskowego zespołu muzycznego. Od 1 VII 1951 do 31 X 1953 współpracował z Polską Agencją Prasową w Pradze. Od listopada 1953 do października 1955 odbywał służbę wojskową. Dn. 1 XI 1955 podjął pracę w Zarządzie Głównym (ZG) PZKO w Czeskim Cieszynie, najpierw (do 30 XI 1955) jako zastępca redaktora „Zwrotu”, miesięcznika wydawanego przez ZG PZKO, potem jako instruktor ZG PZKO (1 XII 1955 – 30 III 1958), a następnie jako redaktor naczelny „Zwrotu” (1 IV 1958 – 31 III 1964). W r. 1958 został członkiem Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KPCz). W l. 1960–3 studiował zaocznie w Instytucie Oświaty i Dziennikarstwa Uniwersytetu Karola w Pradze. Studia te zakończył pracą dyplomową: „Głos Ludu” orgán severomoravského KV KSČ a jeho místo v současném vývoji polského periodického tisku v ČSSR (nie druk.). W l. 1960–9 był członkiem ZG PZKO. W r. 1962 zredagował „Monografię Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w CSRS 1947–1962” (Ostrava). Dn. 1 IV 1964 powierzono mu funkcję redaktora naczelnego „Głosu Ludu”, organu Komitetu Okręgowego KPCz w Ostrawie.
Dn. 21 VIII 1968 S. wystąpił przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Oskarżony przez partię o «odchylenia prawicowe», został wydalony 20 VIII 1969 z redakcji „Głosu Ludu” (formalnie stosunek pracy trwał do 28 II 1970), a w marcu 1970 wykluczony z KPCz i pozbawiony paszportu. Otrzymał także zakaz pracy w prasie i na stanowiskach kierowniczych. Część społeczeństwa polskiego na Zaolziu potępiła S-ka «za antypolskość», a władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej aż do r. 1978 odmawiały mu prawa wjazdu do Polski. Od 21 V 1970 do końca życia S. pracował w Bibliotece Powiatowej w Karwinie najpierw jako szeregowy pracownik, od 1 X 1979 jako kierownik Działu Audiowizualnego. Pisał artykuły, komentarze, recenzje, szkice literackie, felietony, zamieszczane w czasopismach: „Głos Ludu”, „Zwrot”, „Červený květ Ostravy” i w materiałach propagandowych PZKO oraz słuchowiska dla Redakcji Polskiej Rozgłośni Ostrawskiej Radia Czechosłowackiego. Na uwagę zasługują cykle artykułów: Nuty i noty „Ostravy” („Zwrot” 1976–7) i Życie pisane czynem (tamże 1978–80, 1981), Vývoj a problematika organizačního života polské národni skupiny v ČSSR (referat na ogólnokrajową konferencję Czechosłowackiej Akademii Nauk 29–31 V 1969 opublikowany w Pradze t.r przez Ústav pro Politické vědy Ustředního Výboru Komunistické strany Československa w Pradze). Zatrudniony na zasadzie umowy–zlecenia w instytucie Oświaty i Dziennikarstwa Uniw. Karola w Pradze, był promotorem i recenzentem prac jego słuchaczy. Po r. 1970 publikował wyłącznie pod pseud. i pod obcymi nazwiskami, jak praktykowano w tym czasie na Zaolziu. Najpoważniejszą pozycją z tego okresu jest jego dziennik z l. 1969–70, który nazwał 200 dni mojej jesieni opublikowany w „Głosie Ludu” od 20 XI 1990 do 8 VI 1991, pt. 190 dni mojej jesieni, ponieważ S. nie dokończył opisu ostatnich 10 dni. Zmarł 23 VII 1982 w Orłowej, pochowany został na cmentarzu w Rychwałdzie.
S. był żonaty (ślub 18 VII 1953) z Czeszką Dagmarą z domu Rychła, pielęgniarką. Miał z nią troje dzieci: syna Tadeusza (ur. 23 XI 1953), doktora geografii, oraz córki – Aleksandrę (ur. 11 IV 1956), zamężna Sedunková, inżyniera transportu kolejowego, i Halinę (ur. 30 IV 1957), zamężna Kotiková, ekonomistę.
Siostra S-a, Danuta (ur. 8 XII 1922), pianistka i poetka, w r. 1952 wyszła za mąż za czeskiego aktora Jaroslava Kniže.
Bibliografia historii polskiej za rok 1963, Wr. 1965; Bibliografia Śląska 1961, Kat. 1965; toż za r. 1964, Kat. 1968; toż za r. 1967, Kat. 1971; Gelles R., Pabisz J., Bibliografia historii Śląska za lata 1945–1975, Wr. 1981; Glensk J., Bibliografia opracowań prasy śląskiej, Opole 1976 II; – Monografia Polskiego Związku Kulturalno-oświatowego w CSRS 1947–1962, Ostrawa 1962 passim; „Głos Ludu” (1964–91); „Przekrój” 1982 nr 1942; „Zwrot” (1954–69); – Arch. redakcji „Głosu Ludu” w Ostrawie: Akta osobowe, teczka T. Siwek; Arch. ZG PZKO w Czeskim Cieszynie: Protokoły posiedzeń ZG PZKO (1955–70); B. Pow. w Karwinie: Akta osobowe pracowników; – Zbiory i pamiątki rodzinne w posiadaniu syna, Tadeusza w Rychwałdzie, w tym prace dyplomowe.
Zenon Jasiński