Sokolnicki Tadeusz (1792?–1874), ziemianin, powstaniec 1830/31 r., działacz społeczny. Ur. w r. 1792 lub 1794 (T. Żychliński), 1791 (M. Motty) w Koszutach koło Słupcy, był najmłodszym synem Piotra Prokopa (zob.) i Marii Nepomuceny z Suchorzewskich.
S. uczył się w domu, do liceum uczęszczał w Poznaniu, krótko studiował na uniw. w Halle. Potem wyjechał do Francji, może także do Włoch. Po powrocie wstąpił do WP w Król. Pol. W powstaniu 1831 r. dosłużył się stopnia porucznika (wg Żychlińskiego «powstanie z r. 1830 zastało go już oficerem», „Kronika”). Po upadku powstania uszedł do Wielkopolski, gdzie osiadł w dziedzicznym Sulęcinie, który sprzedał po śmierci matki. Nabył Trzaskowo i Turostowo (pow. gnieźnieński), sprzedał je przed r. 1841 i od brata Józefa kupił Pigłowice.
Po utworzeniu Bazaru Poznańskiego S. znalazł się w r. 1841 wśród jego akcjonariuszy. Był także członkiem Tow. Rolniczego i Kasyna w Gnieźnie oraz współkuratorem Czytelni pow. średzkiego. Uchodził za polonusa starej daty i gorącego patriotę. W r. 1845 został wciągnięty do spisku przez Anastazego Radońskiego, komisarza powiatowego w Środzie. Wg aktu oskarżenia nie należał do zwolenników działalności konspiracyjnej. W lutym 1846 namówiono go do objęcia dowództwa nad «drugim wyborem» w pow. średzkim. Zdradzony przez Henryka Ponińskiego, S. więziony był kolejno: w Poznaniu, Zielonej Górze i w berlińskim Moabicie. W procesie r. 1847, mimo słabych podstaw oskarżenia, skazany został na osiem lat fortecy i pozbawienie szlachectwa. Uwolniony w marcu 1848, wrócił do Wielkopolski, wykonywał polecenia Komitetu Narodowego w swoim powiecie, ale nie włączył się już w działalność polityczną. Po śmierci żony (1856) odstąpił Pigłowice bratankowi Ludwikowi i osiadł w Poznaniu. W r. 1868 nabył Orzeszkowo koło Środy i oddał je synowi Stanisławowi. Zmarł 4 III 1874 w Poznaniu, pochowany został w grobowcu rodzinnym w Mądrem (pow. średzki).
Z małżeństwa zawartego 28 IV 1841 z bratanicą Kazimierą z Sokolnickich (2 II 1820 – 2 IV 1856), siostrą Emiliana (zob.), miał S. pięcioro dzieci: Piotra (ur. 1 VIII 1845), powstańca 1863 r., który zginął 8 V pod Ignacewem, Stanisława (24 III 1844 – 1907), ojca Zofii (zob.), Bartłomieja (1 VIII 1848 – 1 IV 1923), oficera armii pruskiej, rannego pod Sedanem w r. 1870, oraz Wojciecha i Mariannę (Marię), określanych jako «osłabieni na umyśle».
Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol.; Mater. do biogr. genal. i herald. pol., V 248; Żychliński, III 253–4; tenże, Kronika rodzin; – Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., I–II; Skałkowski A., Bazar Poznański, P. 1938; – Akta i czynności sądowe tyczące się […] w r. 1847 o zbrodnię stanu, Berlin 1847–9 I 450–5, II 582; Anklage-Schrift des Staatsanwalts gegen die […] Beteiligten wegen Hochverrathes, Berlin 1847; Guttry A., W przededniu wiosny ludów. Wspomnienia z r. 1846–48, Wyd. M. R. Wierzbiński, Wil. 1921; Libelt K., Listy, Oprac. Z. Grot, W. 1978; Motty M., Przechadzki po mieście, W. 1957 II; [Nowolecki A.], Kolumna Z., Pamiątka dla rodzin polskich, Kr. 1868 II 255 (dot. syna Piotra); Żychliński T., Wspomnienia z roku 1863, P. 1888 s. 90–1; – „Dzien. Pozn.” 1874 nr z 6 i 8 III.
Adam Galos