Szczęsny Tadeusz Wacław (1912–1999), leśnik, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Ur. 16 IV w Chełmie Lub., pochodził z rodziny chłopskiej, był synem Władysława Antoniego i Aleksandry Konstancji Rajkowskiej.
Po ukończeniu w r. 1931 Gimnazjum Państw. im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie Lub. studiował S. na Wydz. Leśnym SGGW. Dn. 30 VI 1937 uzyskał dyplom inżyniera leśnika na podstawie pracy Rentowność państwowego gospodarstwa leśnego, napisanej pod kierunkiem Jana Miklaszewskiego. T.r. podjął pracę jako asystent w Oddziale Rezerwatów Inst. Badawczego Lasów Państw. Podczas okupacji niemieckiej był leśniczym w Nadleśnictwie Pobołowice na Lubelszczyźnie. Po zakończeniu działań wojennych na tych terenach w r. 1944 został nadleśniczym w tym Nadleśnictwie. W r. 1946 pracował krótko w Wydz. Parków Narodowych Inst. Badawczego Leśnictwa w Łodzi. Następnie był zatrudniony w Biurze Ochrony Przyrody nowo utworzonego Min. Leśnictwa (od r. 1956 Min. Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego), kolejno jako inspektor, starszy inspektor i od r. 1959 dyrektor Zarządu Ochrony Przyrody. W tym okresie ogłosił monografię Cis pospolity (W. 1952) oraz napisaną z Janem Jerzym Karpińskim książkę dla młodzieży o przełomie pienińskim pt. Dwa przełomy (W. 1957). Przeciwstawił się zamiarom budowy zapory wodnej w Czorsztynie m.in. w artykułach: Sprawa projektu zapory wodnej na Dunajcu w okolicy Czorsztyna ze stanowiska ochrony przyrody („Problemy gospodarki górskiej”, W. 1958) oraz Zapora czorsztyńska („Tyg. Powsz.” 1959 nr 13). W l. 1959–77 sprawował równocześnie funkcję Naczelnego Konserwatora Przyrody. Dn. 21 II 1959 doktoryzował się w Zakł. Ochrony Przyrody PAN w Krakowie w zakresie nauk biologicznych na podstawie pracy Badania biometryczne nad szyszkami modrzewia polskiego (Larix polonica Racib.) („Fragmenta Floristica et Geobotanica” R. 9: 1963 cz. 4), napisanej pod kierunkiem Władysława Szafera. Prowadził wykłady zlecone w Sekcji Kształtowania Terenów Zieleni Wydz. Ogrodniczego i na Wydz. Leśnym SGGW z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu (1961–8) oraz na Wydz. Architektury Politechn. Warsz. z zakresu ochrony krajobrazu (1965–76). W pracach zbiorowych był autorem rozdziałów: Ochrona przyrody („Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce”, W. 1965), Praca konserwatorska, jej cele i metody oraz Organizacja ochrony przyrody w Polsce („Ochrona przyrody i jej zasobów. Problemy i metody”, Kr. 1965 I–II). Ponadto opublikował Przewodnik ochrony przyrody. Cz. 1 (W. 1967) oraz monografię Ochrona przyrody w Polsce (stan i organizacja) (W. 1967). Dn. 28 IV 1967 habilitował się w zakresie kształtowania terenów zieleni i ochrony przyrody na Wydz. Ogrodniczym SGGW na podstawie rozprawy Problemy ochrony przyrody i krajobrazu w planowaniu i urządzaniu parków narodowych (W. 1965). Ogłosił, uzupełniany i rozszerzany w kolejnych wydaniach, podręcznik Ochrona przyrody i krajobrazu (W. 1971, wyd. 2, W. 1975, wyd. 3, W. 1977, wyd. 4, W. 1982). W r. 1974 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. nauk leśnych.
Jako pracownik Min. Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego uczestniczył S. w tworzeniu podstaw działalności państw. organów ochrony przyrody, przyczynił się do zakładania i rozwoju parków narodowych oraz rezerwatów przyrody, a także do ochrony żubra; z jego też inicjatywy zaczęto tworzyć pierwsze w Polsce parki krajobrazowe. Zagadnieniom tym poświęcił wiele artykułów, m.in. Pierwsza polsko-radziecka konferencja w sprawach hodowli żubrów w Puszczy Białowieskiej („Kosmos”, S. A, R. 11: 1962 z. 2), Najważniejsze prace inwestycyjne w parkach narodowych („Parki Narod.” R. 1: 1963 nr 1/2), Rezerwaty leśne („Przyr. Pol.” 1965 nr 3) i Z problemów ochrony krajobrazu („Ziemia” 1966 [1967]). Od r. 1973 był w Ministerstwie wicedyrektorem Dep. Ochrony Przyrody. W r. 1977 przeszedł tamże na emeryturę, natomiast nadal pracował jako profesor nadzwycz. na Wydz. Ogrodniczym SGGW, gdzie w r. 1978 objął kierownictwo nowo powstałego Zakł. Urządzania Terenów Zieleni oraz został wicedyrektorem Inst. Kształtowania Terenów Zieleni (funkcję tę pełnił do r. 1979), wracając równocześnie do prowadzenia zajęć z ochrony krajobrazu w Sekcji Kształtowania Terenów Zieleni. W pracy naukowej zajmował się ochroną przyrody i krajobrazu, urządzaniem i zagospodarowaniem przestrzennym parków narodowych i krajobrazowych, a także problematyką międzynarodowej ochrony środowiska przyrodniczego. Ogłaszał kolejne prace, m.in. Polskie rezerwaty biosfery („Kosmos”, S. A., 1981 z. 2) i Światowa strategia ochrony (tamże, 1981 z. 5). Dn. 1 X 1982 przeszedł na emeryturę również w SGGW. Nadal czynny naukowo, publikował dalsze artykuły, m.in. Obszary chronione w Polsce w świetle systemu i zasad kwalifikacji międzynarodowej („Chrońmy przyr. ojczystą” 1983 z. 1/2). Przetłumaczył uchwaloną przez ONZ „Światową kartę przyrody” („Sylwan” 1984 z. 3, „Przyr. Pol.” 1985 nr 10). Ogółem ogłosił ok. 200 prac naukowych: książek i rozpraw, a także popularnonaukowych artykułów. W l. 1978–90 był redaktorem naczelnym czasopisma „Chrońmy przyrodę ojczystą”, potem został członkiem komitetu redakcyjnego.
Na rzecz ochrony przyrody S. działał także za granicą. Od r. 1958 uczestniczył w pracach Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources); był w niej członkiem Komisji Edukacji (1960–78), przewodniczącym Wschodnioeuropejskiego Komitetu Wychowania (1967–78) i członkiem Rady (1978–84), a także reprezentował Polskę na ośmiu kongresach tej organizacji. W l. 1963–95 wchodził w skład Państw. Rady Ochrony Przyrody, w której dwukrotnie pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego (1971–4, 1982–90). Należał do Komitetu Ochrony Przyrody PAN, Komitetu Naukowego «Człowiek i Środowisko» przy Prezydium PAN oraz Rady Naukowej Zakł. Ochrony Przyrody PAN. Zasiadał też w radach naukowych parków narodowych: Białowieskiego, Poleskiego i Świętokrzyskiego. Był członkiem Polskiego Tow. Leśnego, Karkonoskiego Tow. Naukowego, Tow. Wolnej Wszechnicy Polskiej i Tow. Urbanistów Polskich. Zmarł 5 II 1999 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Wawrzyszewskim. Był odznaczony m.in. Krzyżami Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi oraz złotym medalem Polskiego Tow. Leśnego (1970).
W zawartym 15 VII 1937 małżeństwie z Natalią Romualdą Wasilewską miał S. syna Andrzeja i córkę Barbarę.
Bibliografia polskiego piśmiennictwa leśnego za l. 1964–92, W. 1970–99; Bieszczad S. i in., Bibliografia polskiego piśmiennictwa z zakresu ochrony środowiska przyrodniczo-rolniczego za lata 1945–1974, W. 1978; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1967, W.–P. 1968 s. 547; Pisarska M., Bibliografia polskiego piśmiennictwa leśnego za pięciolecie 1945–1949, W. 1951; Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, W. 2002 IV (fot.); Wykaz stopni i tytułów naukowych nadanych w dziedzinie leśnictwa i drzewnictwa polskiego w latach 1918–1964, W. 1966; Zemanek-Targoszowa J. i in., Bibliografia ochrony przyrody w Polsce za l. 1956–68, Kr. 1964–73; – Księga pamiątkowa SGGW (1937); Księga pamiątkowa SGGW (1958), II; Majewski T., Materiały do historii Wydziału Ogrodniczego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, W. 1996; Nauki leśne w Polsce 1920–1970, Red. A. Żabko-Potopowicz, Wr. 1977; Polskie Towarzystwo Leśne w Polsce Ludowej (Działalność i kierunki rozwoju), W. 1972 s. 265; Rozwój i osiągnięcia Instytutu Badawczego Leśnictwa w latach 1930–2000, Red. B. Głowacka, S. Dunikowski, W. 2000 II 179; Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Akademia Rolnicza w Warszawie w latach 1957–1985, W. 1990 I (fot.); – Wspomnienia pośmiertne z r. 1999: „Aura” nr 3 s. 38, „Rzeczpospolita” nr 36 s. 24 (K. Forowicz, fot.); – Informacje Małgorzaty Walczak z Arch. Centr. SGGW i Ewy Rokickiej-Ślusarskiej z W.
Stanisław Tadeusz Sroka