Massalski Timofiej (Tymoteusz) h. własnego (zm. 1500), kniaź, okolniczy smoleński, dyplomata. Był starszym synem kniazia Włodzimierza (Wołodka) Juriewicza Massalskiego. Rodzina jego wywodziła się z czernichowskiej gałęzi Rurykowiczów, z rodu kniaziów Karaczewskich, nazwisko wzięła od Mosalska położonego w pobliżu Kaługi. M. posiadał włość Niedochodów położoną w dorzeczu Ugry w tzw. Wierchowszczyźnie. W r. 1486 posłował do wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III, zabiegając bezskutecznie o wciągnięcie go do antytureckiej koalicji, która miała odzyskać Kilię i Białogród. Gdy najazdy moskiewskie na pograniczne ziemie przybrały na sile, M. posłował do Moskwy z rejestrem szkód wyrządzonych przez najazdy w październiku 1487 i w marcu 1488. Był wówczas okolniczym smoleńskim i namiestnikiem dubrowieńskim. W grudniu 1488 dochodził ponownie odszkodowania za straty spowodowane najazdami od r. 1484 na jego włość Niedochodów. W lipcu 1489 był znów jako poseł w Moskwie i składał w niej nowe «spiski żałobnyje» szkód litewskich. Przed schyłkiem 1492 r. Massalscy utracili rodzinny Mosalsk, a część bliskich krewnych M-ego dostała się do niewoli. Inni krewni M-ego przeszli na stronę cara w r. 1500. W nagrodę za usługi dyplomatyczne i wojskowe i jako odszkodowanie za utratę dóbr w Wierchowszczyźnie wielki książę Aleksander nadał M-emu zamek, miasto i włość Druję nad Dźwiną. M. poległ zapewne w r. 1500 w bitwie nad rzeką Wiedroszą; pochowany został w Kijowie.
Wdowa Anna-Duchna Semenówna Sapieżanka (siostra Bohdana i Iwana Sapiehów) i trzej synowie M-ego: Piotr, Jerzy, dworzanin królewski, i Iwan, otrzymali w r. 1505 potwierdzenie i rozszerzenie przywileju na Druję. Od Iwana wywodziła się gałąź Massalskich na Drui.
Boniecki, Poczet rodów w W. Ks. Litewskim w XV i XVI wieku, W. 1887 s. 175; Niesiecki, VI 351; Żychliński, IV 173–4; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 233, 249; – Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, I 1377–1499, W. 1930 s. 345, 370, 390, 392; Kuczyński S. M., Ziemie czernihowsko-siewierskie pod rządami Litwy, W. 1936 s. 37, 67, 123, 140–2, 253–4, 257, 279–82, 310–12; Papée F., Polska i Litwa na przełomie wieków średnich, I. Ostatnie dwunastolecie Kazimierza Jagiellończyka, Kr. 1904; Sapiehowie, materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, Pet. 1890 I 1, 24, 258–62; – Akty otnosjaščiesja k’istorii Zapadnoj Rossii, S. Pet. 1851 I nr 88; Historia z autorów i dyplomatów domu xiążąt Massalskich, Wil. 1789; Pamjatnaja knižka Vilenskoj Gubernii, 1907 god s. 8–10; Pamjatnik diplomatićeskich snośenij moskovskogo gosudarstva s’polsko-litovskim gosudarstvom, I: 1487–1535…, Wyd. G. F. Karpov, Sbornik Imperatorskogo Russkogo Istoričeskogo Obščestva, S. Pet. 1892 s. 1–6, 14–17, 20, 34–9.
Tadeusz Wasilewski