Skorupka Tomasz (1862–1935), pamiętnikarz chłopski. Ur. 13 XII we wsi Siemowo (pow. gostyński). Był najstarszym synem Wojciecha, rolnika, a zarazem kościelnego, w l. 1870–3 sołtysa Siemowa, i Barbary z domu Klak, gospodarujących na 38-morgowym gospodarstwie. Księgi parafialne w Starym Gostyniu notują ród Skorupków od r. 1629.
W r. 1869 rozpoczął S. naukę w czteroklasowej szkole w Siemowie. Ukończył ją w r. 1876 z bardzo dobrymi ocenami. Dn. 1 II 1886, po ożenku, osiadł w zagrodzie teścia Ludwika Klupsia w sąsiedniej wsi Kosowo. Gruntownie zmodernizował i powiększył zaniedbane gospodarstwo; jego wartość oceniał w r. 1914 na 16 tys. marek. W r. 1935 liczyło ono 60 morgów. S. był m. in. członkiem spółki handlowej «Rolnik», żadnych urzędów gromadzkich nie sprawował, choć miał takie ambicje. Jako członek dozoru kościelnego w parafii Stary Gostyń interesował się księgami parafialnymi oraz lokalnymi dokumentami. Abonował kilka czasopism religijnych. Z wyraźnej inspiracji syna Stanisława, który finansował przebudowę niegospodarczej części zagrody Skorupków, wzniósł w l. 1922–3 sześcioizbowy dom («w stylu z czasów Napoleona») oraz pomnik poległym w l. 1914–18 mieszkańcom Kosowa, jak również uczestniczącym w wydarzeniach 1848 r. chłopom kosowskim. W r. 1924 odbyło się poświęcenie pomnika i zjazd rodzinny. W l. 1934–5 przebudował S. wnętrze domu i obejście, angażując do tych prac rzeźbiarza Andrzeja Majchrzaka z Karchowa. Dziełem jego były meble z motywami regionalnymi, rzeźby o symbolice religijnej, posąg Światowida i sceny myśliwskie, a także kolekcja 30 figur: Pochód świętych patronów rodziny Klupsiów, Skorupków i Helsztyńskich (dziś w Muz. Ziemi Gostyńskiej).
W 2. poł. l. dwudziestych i 1. poł. l. trzydziestych zagroda S-i była miejscem spotkań lokalnej inteligencji oraz chłopów z kulturalnymi aspiracjami. Sporadycznie utrzymywał S. również kontakty z miejscowym ziemiaństwem: Edwardem Bronisławem Potworowskim z Goli oraz Bronisławem Potworowskim.
S. prowadził «księgę gospodarstwa» (stała się ona podstawą jego pamiętnika), korespondował z synami, którzy przebywali w Westfalii oraz na frontach I wojny światowej. Prowadził także korespondencję ze Stanisławem Przybyszewskim, którego w l. 1917–18 wspierał w Monachium paczkami żywnościowymi. W l. 1932–5 S., zachęcony przez syna Stanisława, spisywał pamiętnik, pierwotnie noszący tytuł: Życiorys rolnika Tomasza Skorupki z Kosowa, pow. gostyński, woj. poznańskie pisany w roku 1932. Zapiski S-i składają się na dwa cykle: «życiorysowy», obejmujący l. 1862–1932 oraz «monograficzny», zawierający pouczenia moralne i gospodarskie, drobiazgowe genealogie chłopskich rodów, lokalne podania i opowieści wspomnieniowe przekazywane w funkcji normotwórczej. Tekst S-i należy do klasyki chłopskich pamiętników niekonkursowych. S. zmarł 9 VIII 1935 w Kosowie; został pochowany na cmentarzu w Starym Gostyniu.
S. był żonaty (od 25 I 1886) z Zuzanną Klupś (ur. 10 VIII 1867), której dziadek Kasper Klupś uczestniczył jako kosynier w wydarzeniach 1848 r. w Wielkopolsce. Z małżeństwa z nią miał S. jedenaścioro dzieci: Marcina (ur. 1886), Antoniego (1888–1914), Stanisława (13 IV 1891 – 14 IV 1986), który zmienił nazwisko na Helsztyński, był pisarzem, badaczem literatur języka angielskiego i twórczości Przybyszewskiego, profesorem Uniw. Warsz., Jana (ur. 1894), Wawrzyńca (zob.), Mariannę (ur. 1892), Franciszka (ur. 1907), Franciszkę (ur. 1911), Władysławę (ur. 1914). Jako niemowlęta zmarli: Michał (ur. 1899), Franciszek (ur. 1905). Na gospodarstwie w Kosowie pozostał Franciszek.
Pamiętnik S-i ogłoszony został pt. Kto przy Obrze temu dobrze (P. 1967, przedmowa Józefa Burszty, Wyd. 3 wstęp J. Burszty poszerzony, z zestawieniem literatury, W. 1980). Wszystkie wersje drukowane zawierają przeróbki i dopiski stylizowane na język S-i, dokonane przez depozytariusza rękopisu – syna Stanisława. Wybór listów S-i ogłosił Marian Pilot w „Regionach” (1993 nr 3).
Pol. Bibliogr. Liter. za r. 1954/5, 1967 i n.; Literatura Pol. Enc. II (R. Sulima); Wpol. Słown. Biogr. (J. Burszta, bibliogr.); – Błaszczyk S., Rzeźbiarski trud majstra Andrzeja Majchrzaka, P.–Gostyń 1986; Sulima R., Między oralnością a piśmiennością. Strategia kolekcjonera a ludowa kultura rękopisu (XIX–XX w.), „Maz. Studia Human.” 1997 nr 1; tenże, Przekazy ustne a struktura relacji pamiętnikarskiej, „Z polskich studiów slawistycznych” S. 5, W. 1978; tenże, Stanisław Helsztyński a pamiętnikarstwo ziemi gostyńskiej, „Grabonoskie Zapiski Regionalne” (Grabonóg) R. 2: 1992; Szetela H., Nad sagą rodu Skorupków, „Pamiętnikarstwo Pol.” 1972 nr 2; – Helsztyński S., Kronika rodzinna. Autobiografia, W. 1986 (fot.); Przybyszewski S., Listy, W. 1938, Wr. 1954 II–III.
Roch Sulima