INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wacław Seidl  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Seidl Wacław (1867–1939), lekarz, działacz niepodległościowy i socjalistyczny na Śląsku Cieszyńskim i w Małopolsce. Ur. 18 III w Dębicy, był synem Józefa, poborcy podatkowego, właściciela majątku, i Henryki z Czermaków.
Gimnazjum S. ukończył w Tarnowie w r. 1885. Medycynę studiował w Pradze, gdzie w r. 1892 uzyskał dyplom doktora wszech nauk lekarskich. Po odbyciu praktyki w szpitalach Pragi podjął w r. 1894 pracę lekarza górniczego Kasy Brackiej w Niemieckiej Lutyni koło Bogumina na Śląsku Cieszyńskim.
S. uczestniczył w ruchu socjalistycznym, początkowo jako sympatyk, od r. 1907 członek Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (PPSD) Galicji i Śląska (która w r. 1919 weszła do Polskiej Partii Socjalistycznej – ). Współpracował z „Równością” (1897–1901), pierwszym czasopismem socjalno-demokratycznym na Śląsku Cieszyńskim, oraz z wychodzącym od r. 1904 „Robotnikiem Śląskim”, również organem cieszyńskich socjaldemokratów. Był też współpracownikiem krakowskiego „Naprzodu”. Współdziałał w powołaniu w r. 1906 w Morawskiej Ostrawie czasopisma „Górnik”, organu Unii Górników w Austrii, przeznaczonego dla polskich górników zagłębia ostrawsko-karwińskiego. W r. 1913 wybrano go do Komitetu Obwodowego PPSD Galicji i Śląska. W r. 1897 był współzałożycielem i następnie (do r. 1920) współwydawcą, wychodzącego we Frysztacie, tygodnika politycznego „Głos Ludu Śląskiego”, do r. 1906 organu Stronnictwa Radykalno-Narodowego (którego S. był jednym z liderów), potem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Występował przeciw germanizacji i czechizacji miejscowej ludności polskiej i polskich imigrantów z Małopolski oraz przeciw wyzyskowi polskich robotników przez niemieckich pracodawców. W r. 1898 należał do współzałożycieli tow. oświatowego «Jedność» w Cieszynie, liczącego w r. 1903 20 kół z 1 264 członkami; S. był pierwszym prezesem Zarządu Głównego. Od r. 1899 był członkiem Tow. Pomocy Naukowej dla Księstwa Cieszyńskiego w Cieszynie. Wszedł w skład kilkunastoosobowego Komitetu Obrony Kresów powołanego w r. 1901 we Frysztacie w celu obrony polskiej ludności Śląska Cieszyńskiego przed wynarodowieniem.
S. był współzałożycielem Tow. Budowy Domu Polskiego w Morawskiej Ostrawie przeznaczonego dla imigracji zarobkowej z Galicji. Dom ten wybudowany został w r. 1900, ale koszty były znacznie wyższe od przewidywanych, co groziło licytacją. Nie doszło do niej dzięki staraniom S-a i Komitetu dla Ratowania Domu Polskiego w Ostrawie, powołanego w Krakowie z prof. Odonem Bujwidem na czele.
W r. 1900 S. przeniósł się do Morawskiej Ostrawy i w r. 1902 otworzył tu prywatny Zakład Wodoleczniczy «Zofiówka» (od imienia żony) w Domu Polskim. W Morawskiej Ostrawie został przewodniczącym Stowarzyszenia Dom Polski i koła Tow. Szkoły Ludowej (TSL). W Domu działała polska szkoła dla dzieci i szkoła dla dorosłych analfabetów oraz biblioteka, odbywały się odczyty i przedstawienia teatralne. W r. 1908 był współzałożycielem organizacji oświatowej p.n. Stowarzyszenie Robotników i Robotnic «Siła» w Cieszynie. S. od czasów, kiedy był prezesem «Jedności» corocznie organizował wycieczki Cieszyniaków do Krakowa, do których dołączali się Ślązacy z zaboru pruskiego. Należał do sponsorów Domu Polskiego, «Jedności», «Siły», koła TSL, Tow. Pomocy Naukowej i czasopism cieszyńskiego ruchu socjalistycznego. Kiedy w r. 1912 Grupa II Stowarzyszenia Kopalń Węgla Zagłębia Ostrawsko-Karwińskiego z siedzibą w Cieszynie wykupiła sanatorium w Bystrej koło Bielska, powierzyła S-owi funkcję lekarza naczelnego i dyrektora umieszczonego tam Domu Zdrowia dla Żon i Córek Górników i Robotników; sprawował je do r. 1920.
Jako członek Tow. «Strzelec» w Krakowie, w sierpniu 1914 wstąpił S. do formujących się oddziałów strzeleckich i został komendantem oddziału sanitarnego punktu etapowego w Krakowie, a po dotarciu I Kompanii Kadrowej do Miechowa zorganizował tam ambulatorium polowe. We wrześniu objął kierownictwo szpitali etapowych na linii komunikacyjnej Kraków–Kielce, a w październiku został lekarzem sztabowym Komendy Placu Legionów Polskich w Król. Pol. W listopadzie i grudniu 1914 podczas stacjonowania oddziałów legionowych w okolicach Jabłonkowa i Trzyńca S. jako lekarz sztabowy sprowadził materiały sanitarne i urządzenia szpitalne ewakuowanych szpitali legionowych z Krakowa i współorganizował szpitale polowe na Śląsku Cieszyńskim i Morawach, w tym największy (na 65 łóżek) w Wędryni. W końcu listopada 1914 komendę nad szpitalami przekazał dr. Emilowi Bobrowskiemu i powrócił do Bystrej, obejmując ponownie funkcję lekarza naczelnego Domu Zdrowia zarekwirowanego przez armię austro-węgierską na Sanatorium dla Oficerów.
S. należał do deputacji Sekcji Śląskiej Naczelnego Komitetu Narodowego w Krakowie, która wystąpiła 10 XI 1916 do Koła Polskiego w parlamencie wiedeńskim z memoriałem w sprawie obrony interesów narodowych polskiej ludności Ks. Cieszyńskiego. W trakcie przygotowań do mającego się odbyć w r. 1920 plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim był w r. 1919 kierownikiem biura plebiscytowego w Bielsku.
Po podziale Śląska Cieszyńskiego w lipcu 1920 między Polskę i Czechosłowację, S. przeniósł się do Drohobycza, gdzie w r. 1920 zorganizował Powiatową Kasę Chorych i został jej lekarzem naczelnym. W l. 1925–9 był naczelnym lekarzem Okręgowego Związku Kas Chorych we Lwowie; nadzorował lecznictwo Kasy Chorych w województwach: lwowskim, stanisławowskim, tarnopolskim i wołyńskim oraz Lecznicę Związkową i Dom Chorych dla przyjeżdżających na specjalistyczne leczenie we Lwowie, a także Dom Zdrowia w Iwoniczu.
Od r. 1930 S. praktykował we Lwowie jako balneolog, a w sezonie letnim kierował Sanatorium Kolejowym w Tatarowie nad Prutem (pow. Nadwórna) i w r. 1931 Dietetyczno-Klimatycznym Sanatorium dra Stanisława Domańskiego w Olchowach (pow. sanocki). Następnie był lekarzem hydiatrą i fizjoterapeutą w Wysowej Zdroju (pow. gorlicki) i od r. 1933 wolnopraktykującym balneologiem w Krynicy (willa «Goplana»). W r. 1934 ze względu na stan zdrowia na stałe zamieszkał w Krakowie.
Jako balneolog zajmował się S. przyrodolecznictwem w chorobach kobiecych i wewnętrznych oraz brał udział w pracach Polskiego Tow. Balneologicznego. Ogłosił kilka artykułów z medycyny społecznej, m.in. Co o gruźlicy wiedzieć należy i jak jej zapobiegać zwłaszcza u dzieci („Higiena ciała i Sport” 1926), Gruźlica a woda (tamże 1927) i z balneologii np. Najnowsze prądy w wodolecznictwie w leczeniu zaburzeń krążenia („Pol. Gaz. Lek.” 1931 nr 24, 25), Z Wysowej Zdroju („Pam. Pol. Tow. Balneologicznego” 1932). Zamieszczał też okazjonalnie publikacje w prasie socjalistycznej, m.in. Kilka wspomnień („Robotnik Śląski” 1924 nr 19).
W czasie pobytu w Drohobyczu, Lwowie i Krakowie działał S. w samorządach miejskich jako radny z ramienia PPS. Współpracował z Okręgowym Komitetem Robotniczym PPS Podkarpacia w Borysławiu, z Uniw. Ludowym we Lwowie, a w r. 1932 został tu prezesem Związku Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych. We Lwowie i Krakowie współpracował z Tow. Uniwersytetu Robotniczego. Był członkiem Związku Legionistów. S. zmarł 4 III 1939 w Rabce Zdroju w czasie pobytu tam na kuracji przewlekłej choroby serca, pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
W małżeństwie zawartym w r, 1896 z Zofią Joanną z Gorczyńskich S. miał troje dzieci: Zdzisława, inżyniera, zamieszkałego po drugiej wojnie światowej w USA, Wandę, zamężną Trzosową, ekonomistkę, i Olgę (zob.).
Brat S-a Wilhelm (1850–1915) był wiceprezydentem sądu krajowego w Krakowie i działaczem społecznym.

Portret S-a znajduje się w Domu Polskim w Ostrawie (od marca 1993); Fot. w zbiorach Piotra Szarejki w W. i autora życiorysu; – Konopka S., Polska bibliografia lekarska za l. 1926–7, W. 1927; Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866–1918; Jasiński Z., Mały leksykon nadolziański, Opole 1990 s. 34, 49, 70; Rocznik lekarski RP na r. 1933/34, W. 1933; toż na r 1936, W. 1936; Macoszek A., Przewodnik po Śląsku Cieszyńskim, Lw. 1901 s. 114; – Chlebowczyk J., Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Kat. 1971; Fazan M., Polskie życie kulturalne na Śląsku Cieszyńskim w latach 1842/48–1920, W.–Wr. 1992 s. 108, 141, 191; Jasiński Z., Działalność kulturalno-oświatowa Polaków za Olzą (1920–1938), Opole 1990; Księga informacyjna Król. Stoł. Miasta Lwowa i czterech południowo-wschodnich województw Rzeczypospolitej Polskiej Lw. [1927] s. 52c; Najdus W., Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska 1890–1919, W. 1983; Pilch J., Z dziejów Robotniczego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Siła” na Śląsku Cieszyńskim (1908–1939), Opole 1987 s. 10, 40, 79; Stępniak A., Kwestia narodowa a społeczna na Śląsku Cieszyńskim pod koniec XIX i w początkach XX wieku (do 1920 roku), Kat. 1986; tenże, Polski ruch socjalistyczny na Śląsku Cieszyńskim i pograniczu morawskim (do 1922 roku). Rozwój organizacyjny i system funkcjonowania, „Roczn. Muz. Górnośląskiego w Bytomiu” 1988 z. 4 s. 77; Sylwetki mężów śląskich, „Osa” R. 1: 1905 nr 8 s. 2–3 (fot.); Szkoda A., 90-lecie Zakładu Leczniczego w Bystrej Śląskiej, „Walka z gruźlicą i chorobami płuc” R. 25: 1989 nr 2 s. 31; – Bobrowski E., Początki szpitalnictwa legionowego (Wyjątki z pamiętnika wojennego), „Lekarz Wojsk.” R. 28: 1936 nr 5/8 s. 278, 279, toż w: Karabin i nosze. Wspomnienia lekarzy i farmaceutów z lat 1914–1920, W. 1936 I; Dwadzieścia lat „Siły”. 1908–1928. Na uroczystość jubileuszową w Czeskim Cieszynie 1 VII 1928, Karwina 1928 (zawiera m.in. wspomnienia S-a); Kalendarz Lekarski Krakowski na r. 1899, Kr. 1899; toż na l. 1900–14, Kr. 1900–14; Urzędowy spis lekarzy…, W. 1924/25; toż, W. 1931; Wspomnienia Cieszyniaków, Zebrał i oprac. L. Brożek, W. 1964 I 163, 170, 253, 254; – „Głos Ludu Śląskiego” R. 2: 1898 nr 5 s. 2, nr 17 s. 5, R. 3: 1899 nr 9 s. 5; – Wspomnienia pośmiertne i nekrologi z r. 1939: „Dzien. Urzędowy Izb Lekarskich” R. 10 nr 4 s. 9, „Gaz. Urzędowa Zarządu Miejskiego w stoł. król. m. Krakowie” s. 41. „Ilustr. Kur. Codz.” nr 66, „Naprzód” nr 67 s. 4 (D. Kłuszyńska), „Robotnik” nr 66 s. 4 (D. Kłuszyńska); – Materiały udostępnione przez P. Szarejkę z W. i Jerzego Ruszowskiego z Kat., pochodzące z arch. domowego S-a.
Krzysztof Brożek

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Wanda Jakubowska

1907-10-10 - 1998-02-25
reżyser filmowy
 

Józef Englich

1874-01-14 - 1924-12-22
działacz gospodarczy
 

Jerzy Bułanow

1903-04-29 - 1980-03-18
piłkarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adam Lew Sołtan

1824-01-30 - 1901-02-06
ziemianin
 

Ludwik Sitowski

1880-03-29 - 1947-11-20
zoolog
 

Bolesław Kon

1906-12-09 - 1936-06-10
pianista
 

Nikodem Sulik

1893-08-15 - 1954-01-14
generał PSZ na Zachodzie
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.