Straszyński Wacław (1894–1982), inżynier komunikacji, konstruktor mostów i budowli żelbetowych.

Ur. 3 III w Lebiedzianiu (gub. tambowska) w Rosji, był wnukiem Edmunda Straszyńskiego, zesłanego za udział w powstaniu styczniowym do Ufy, a następnie do Orenburga. Ojciec S-ego, Stanisław (ur. 3 II 1858), ukończył gimnazjum w Orenburgu (1876) i Inst. Inżynierów Komunikacji w Petersburgu (1882). Do r. 1884 kierował zespołem studialnym linii kolejowej Romny-Kremenczug i pracował przy budowie kolei lipawsko-romneńskiej oraz portu w Lipawie. Potem był zatrudniony na linii władykaukaskiej przy budowie tunelu (1884–8) i na kolei riazańsko-uralskiej (1888–97) jako naczelnik budowy odcinka Atkarsk–Wolsk. W l. 1897–1900 prowadził w Wolsku własne, dysponujące czterema holownikami, przedsiębiorstwo żeglugowe na Wołdze. Następnie przez rok kierował zespołem studialnym linii kolejowej na południowych stokach Uralu. W l.n. był naczelnikiem piątego oddziału budowy drugiej jekateryneńskiej drogi żelaznej (1901–5), dyrektorem linii Biełgorod–Sumy w gub. kurskiej (1905–12), budowniczym linii kolejowej obsługującej kopalnie węgla w Sielezniówce (1912–14) i naczelnikiem drogi żelaznej tokmakskiej na południu Rosji (1914). W r. 1915 został inspektorem wojennych robót drogowo-mostowych na terenie Kijowskiego Okręgu Komunikacji. Działał na rzecz Polonii w Rosji, m.in. w Mariupolu (gub. jekaterynosławska) zorganizował Polskie Tow. Dobroczynności i doprowadził do zbudowania skupiającego Polaków domu kościelnego, a w Biełgorodzie przyczynił się do wzniesienia katolickiego kościoła. W maju 1920 przyjechał do Warszawy i odtąd pracował jako inżynier do specjalnych zadań w warszawskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państw. (do przejścia na emeryturę w r. 1922). Zmarł 10 VIII 1932, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kw. 151). Matką S-ego była Aniela z Aleksandrowiczów.

S., po ukończeniu w r. 1911 rządowej szkoły realnej w Kijowie, studiował w Inst. Inżynierów Komunikacji w Petersburgu (potem Piotrogrodzie), gdzie w r. 1916 uzyskał dyplom inżyniera komunikacji. Do poł. r. 1918 pracował jako kierownik robót drogowo-mostowych w Biurze Robót Kijowskiego Okręgu Komunikacji. W grudniu t.r. zgłosił się w Konsulacie Polskim w Kijowie jako ochotnik do służby w WP. W styczniu 1920 przybył do Warszawy i przez kilka miesięcy pracował jako projektant mostów w warszawskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państw. T.r. wstąpił do WP; służył kolejno w grupie fortyfikacyjnej i grupie inżynierskiej nr 7. Po zdemobilizowaniu w końcu stycznia 1921 podjął pracę w Generalnej Dyrekcji Sztucznych Dróg Wodnych w Warszawie; zaprojektował tam kanał żeglugowy Żerań–Nowy Dwór, mający połączyć Narew z Wisłą. Od r. 1922 był konstruktorem mostów żelbetowych i stalowych w Wydz. Mostów Dep. Drogowego w Min. Robót Publicznych. Równocześnie w l. 1922–34 wykładał statykę budowli w Państw. Szkole Drogowej w Warszawie, a w l. 1925–31 był starszym asystentem w kierowanej przez Leona Karasińskiego Katedrze Wytrzymałości Tworzyw na Wydz. Inżynierii Lądowej Politechn. Warsz. Ponadto w l. 1929–39 brał udział w pracach komisji cementowo-betonowej, izolacyjnej i badania kamieni Polskiego Komitetu Normalizacji. Po likwidacji w r. 1932 Min. Robót Publicznych został radcą oraz referentem budowy i utrzymania dróg i mostów w Dep. Dróg Kołowych Min. Komunikacji. Wykonywał w tym okresie projekty mostów i budynków, m.in. brał udział w opracowaniu żelbetowej konstrukcji szkieletowej dla gmachu Min. Komunikacji w Warszawie, projektowanego przez Zdzisława Mączeńskiego (1931–2). Razem z Ludwikiem Tylborem zaprojektował jednoprzęsłowy most przez Sołę w Kobiernicach na drodze państw. Kęty–Biała (1932); rozpiętość żelbetowego przęsła wynosiła 68 m i była wówczas największą w Polsce (most zniszczony w r. 1939 został po drugiej wojnie światowej odbudowany w innej postaci). Projekt ten omówił S. w artykule Most na Sole w Kobiernicach („Cement” R. 4: 1933 nr 5). Samodzielnie zaprojektował czterołukowy (o rozpiętości przęseł po 62 m) most żelbetowy przez Pilicę w Białobrzegach na drodze państw. Warszawa–Radom; otwarty w grudniu 1936, był wówczas najdłuższym mostem żelbetowym w Polsce (zniszczony w l. 1939 i 1945 został po wojnie odbudowany w tej samej postaci). W l. 1938–9 wykładał S. statykę budowli w Państw. Szkole Budownictwa w Warszawie. W okresie przygotowań do wojny, wiosną i latem 1939, był koordynatorem zaopatrzenia w sprzęt prowadzonych przez Min. Komunikacji budów mostów operacyjnych na Wiśle: w Mogile, Nowym Korczynie, Baranowie Sandomierskim, Solcu nad Wisłą, Maciejowicach i Świdrach Małych.

Po wybuchu drugiej wojny światowej został S. wraz z personelem Min. Komunikacji ewakuowany do Chełma, a następnie do Łucka i Tarnopola. Do okupowanej przez Niemców Warszawy wrócił w styczniu 1940. Odtąd do r. 1944 zajmował się dydaktyką; wykładał statykę, budownictwo żelbetowe i konstrukcje stalowe w Państw. Szkole Budownictwa Lądowego i Wodnego oraz matematykę w Żeńskiej Szkole Architektury im. Stanisława Noakowskiego. W lutym 1943 był więziony na Pawiaku. Po opuszczeniu przez Niemców prawobrzeżnej Warszawy objął w r. 1944 kierownictwo Biura Mostów w Zarządzie Miejskim m. stoł. Warszawy. W r. 1945 przeszedł do Biura Odbudowy Stolicy na stanowisko zastępcy kierownika Działu Dróg i Mostów. Równocześnie w l. 1945–54 był sekretarzem działu żelbetowego Komisji Normalizacyjnej Budownictwa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, a także w l. 1945–7 doradcą technicznym przy odbudowie Mostu Średnicowego przez Wisłę w Warszawie oraz mostu na Narwi w Zegrzu. W ramach pracy zleconej, wspólnie z Tylborem, zaprojektował w l. 1947–8 żelbetową i stalową konstrukcję szkieletową nowego gmachu Min. Komunikacji przy ul. Chałubińskiego 6. W r. 1948 przeniósł się do Biura Projektów Budowlanych MON, gdzie został kierownikiem Działu Konstrukcyjnego; m.in. opracował w r. 1949 konstrukcję biurowca MON przy ul. Królewskiej (róg Krakowskiego Przedmieścia). Od stycznia 1950 był dyrektorem Biura Techniki Budowlanej w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budowlanych. W r. 1951 został głównym specjalistą konstrukcji w Przedsiębiorstwie Państw. «Miastoprojekt Specjalistyczne» (od stycznia 1958 Warszawskie Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego). Brał tam udział w projektowaniu m.in. uczelni (SGGW przy ul. Rakowieckiej, nowych budynków Uniw. Warsz. i Politechn. Warsz.), kin («Stolica», «1 Maja», «Ochota»), Wytwórni Filmów Dokumentalnych przy ul. Chełmskiej, Teatru Kameralnego oraz licznych budynków szkolnych, szpitali, klinik i domów kultury. Równocześnie od poł. r. 1961 do końca r. 1971 działał jako biegły Okręgowej Komisji Arbitrażowej w Warszawie; opracował w tym okresie 34 opinie. W r. 1964 stracił w wypadku tramwajowym obie nogi. Po półrocznej rekonwalescencji wrócił do pracy (na części etatu) w warszawskim Biurze Projektów Budownictwa Ogólnego na stanowisko weryfikatora projektów konstrukcyjnych. Dn. 31 III 1968 przeszedł na emeryturę. Zmarł 2 III 1982 w Warszawie, został pochowany 5 III na cmentarzu Bródnowskim (kw. 26 H). Był odznaczony m.in. dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem KEN.

S. był dwukrotnie żonaty. Dn. 29 VIII 1915 ożenił się w Kijowie z Teodorą z Alchimowiczów (zm. 1968), córką Józefa i Teodory z Dąbrowskich, z którą miał córkę Ewę (1917–1995), od r. 1939 żonę Zbigniewa Witkowskiego. Po śmierci pierwszej żony ożenił się z Władysławą z Antoniewskich.

Słown. techników, z. 8 (dot. także ojca S-ego); – Chwaściński B., Mosty na Wiśle i ich budowniczowie, W. 1997; Januszaniec S., Kuś S., Mazurkiewicz Z., Pół wieku pracy Wacława Straszyńskiego, „Fundamenty” R. 13: 1969 nr 50; – „Biul. Inform. Pol. Zw. Inżynierów i Techn. Budownictwa” 1974 nr 4 s. 15 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Drogownictwo” 1982 nr 7 s. 223, „Inżynier Kolejowy” 1932 nr 12 s. 278–9 (dot. ojca S-ego, fot.); „Przegl. Budowlany” R. 55: 1983 nr 6 s. 232 (B. Chwaściński, Z. Mazurkiewicz, fot.), „Stolica” 1982 nr 2, „Życie Warszawy” 1982 nr 41, 44; – Arch. Politechn. Warsz.: Akta Osobowe; – Informacje Elżbiety Witkowskiej-Zaremby z W.

Stanisław Tadeusz Sroka