Malecka z Fryzów Wanda, pseud. i krypt. Pustelniczka z ulicy Wiejskiej, W. M., W. Mal., W. M…a (1800–1860), poetka, tłumaczka, redaktorka. Ur. w Warszawie, pochodziła z rodziny szlacheckiej, osiadłej w Warszawie od czasów saskich. Otrzymała staranne wychowanie i wykształcenie domowe, z dobrą znajomością języków angielskiego i francuskiego. Od dzieciństwa okazywała zamiłowanie i zdolności literackie, a w l. 1818–20 «redagowała» rękopiśmienne pisemko periodyczne „Domownik” w celu «uprzyjemnienia chwil matce, bratu i kilku przyjaciółkom». Zarówno sama inicjatywa, jak i utwory tam zamieszczane zyskały łaskawą ocenę literatów warszawskich; B. Kiciński, ówczesny redaktor „Tygodnika Polskiego i Zagranicznego”, zaprezentował na łamach swego pisma (1819–20) zgrabniejsze utwory z „Domownika”. Ok. r. 1819 wyszła za mąż za Klemensa Maleckiego, audytora polowego siódmego liniowego pułku, miernego literata, autora zadedykowanego gen. S. Mokronowskiemu wiersza pt. „Wiersz o nieśmiertelności duszy, naśladowany z Delilla” (W. 1818). Malecki był przez krótki czas redaktorem periodyku warszawskiego „Codziennik, polityce, handlowi, przemysłowi i rolnictwu poświęcony” (1823), który miał naśladować „Kurier Warszawski”, «ale tylko w jego błędach i wadach» (Giełżyński), pismo nie znalazło powodzenia i po kilku numerach przestało wychodzić. Nieco dłuższy żywot miało założone i redagowane przez M-ą pierwsze warszawskie pismo kobiece – ukazujące się w l. 1822–3 jako kwartalnik „Bronisława, czyli Pamiętniki Polek”, skłaniające się ku nowościom w literaturze. M. prezentowała tu m. in. wybitne zjawiska literatury zagranicznej (np. fragmenty z dzieł pani A. L. G. de Staël i F. R. de Chateaubrianda) przeważnie we własnym przekładzie. Zamieszczała też ciekawostki z „Revue Encyclopedique”, i „Bibliothèque Universelle”. Był to właściwie magazyn przedruków literackich i encyklopedycznych wraz z doniesieniami o modzie. W pierwszym numerze „Bronisławy” M. podkreślała nie bez dumy, że «we wszystkich oświeconych narodach były kobiety autorki, niektóre z nich niepospolite nawet miejsce zajmą w literaturze, lecz dotąd nie było kobiety wydającej pismo periodyczne». Interesującym artykułem pióra samej redaktorki był opis Arkadii, słynnego ogrodu księżny Radziwiłłowej. „Bronisława” ukazywała się nieregularnie i przestała wychodzić po czterech zeszytach. W r. 1828 M. zaczęła redagować nowy periodyk literacki „Wanda. Tygodnik Nadwiślański”, który zapełniała – poza tłumaczeniami z języka francuskiego – swoimi utworami; znalazły się tu m. in. fragmenty z poematu oryginalnego Wanda, utworu (osjanicznego) o charakterze antyniemieckim, przedstawiającego bohaterkę jako wzór patriotyzmu i poświęcenia. W r. 1829 wydawała też „Rozrywki dla Dobrych Dzieci”.

Utwory pióra M-iej ukazywały się w czasopismach i noworocznikach warszawskich: w „Wandzie” (1820–1, tu m. in. dumka Kwiat w poranku się roztwiera… przedrukowana w „Zbiorze poetów polskich XIX w.”, księga I, i przekłady z „Pieśni Osjana”), „Rozmaitościach Warszawskich” (1826, 1834–7, tu m. in. przekłady z A. Lamartina, F. Schillera), w „Niezapominajkach” (1838), „Wianku” (1836). Współpracowała także z „Magazynem Powszechnym” oraz z „Muzeum Domowym” i „Nowym Kolumbem” F. S. Dmochowskiego. W jej twórczości oryginalnej przeważały słabe artystycznie, sentymentalne powiastki i opowiadania z życia wyższych sfer, o tendencjach dydaktyczno-moralizatorskich. Głównym zajęciem M-iej, aż do ostatnich lat życia, były tłumaczenia prozy francuskiej i angielskiej. Już w zainicjowanej w r. 1820 przez B. Kicińskiego i tłoczonej w jego drukarni serii wydawniczej p. n. Biblioteka Romansów, Powieści, Podróży, Biografii, Poematów, ukazała się w dwu pierwszych i jedynych tomach serii „Waleria” J. de Krüdener w przekładzie M-iej (W. 1822 I–II). W l. 1826–31 redagowała M. Wybór Romansów, nową serię wydawniczą zaplanowaną na 13 tomów, gdzie ukazały się w jej tłumaczeniu: W. Scott, „Pan dwóchset wysp” (W. 1826), T. Moore, „Lalla-Rukh, księżniczka mongolska” (W. 1826), M. R. Cottin, „Amelia Mansfield” (W. 1827), G. G. Byron, „Powieści” (W. 1828, wyd. następne 1831). Poza tą serią ukazały się w jej przekładzie m. in.: W. Scott, „Matylda Rokeby” (W. 1826), Ch. P. Kock, „Co za powabny młodzieniec” (W. 1841) i „Zawsze ten człowiek” (W. 1844), E. Souvestre, „Człowiek i pieniądze” (W. 1845), P. Lacroix, „Pojedynek bez świadków” (W. 1845), Dash [G. A. Saintmars], „Ekran” (W. 1846), wreszcie F. R. Chateaubriand, „Wspomnienia Włoch, Anglii i Ameryki” (W. 1827), J. L. Campan, „Rady dla młodych dziewcząt” (W. 1827) oraz V. Denoir, „Nowe rozmowy francuskie” (W. 1858, wyd. n. 1860). Pomimo licznych zatrudnień literackich M. w ostatnich latach życia zmuszona była korzystać ze wsparcia instytucji dobroczynnych, a także osób prywatnych; wiele zawdzięczała S. Jachowiczowi. Zmarła (będąc wdową) 22 X 1860 w Warszawie, pochowana została na cmentarzu Powązkowskim.

Estreicher XIX w.; Nowy Korbut (Oświecenie), V; Zaleska Z., Czasopisma kobiece w Polsce, W. 1938 s. 18–9; – Rogalski L., Historia literatury polskiej, W. 1871; Słodkowska E., Działalność wydawnicza F. S. Dmochowskiego, 1820–1871, W. 1970; – [Kiciński B.], Domownik, „Tyg. Pol. i Zagran.” 1819 nr 48; Zbiór poetów polskich XIX w., Oprac. P. Hertz, W. 1959 ks. I; – Nekrologi: „Bibl. Warsz.” 1860 t. 4 s. 685, „Gaz. Codz.” 1860 nr 283 (H. Skimbrowicz); – IBL PAN: Kartoteka Bibliograficzna.

Celina Gajkowska