INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Wilhelm Raort (pierwotnie Wolf Rappaport)     

Wilhelm Raort (pierwotnie Wolf Rappaport)  

 
 
1887-10-27 - 1941
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Raort Wilhelm (nazwisko rodowe: Rappaport Wolf, wg niektórych Józef), pseud. (prawdopodobnie) Wilek oraz krypt.: W. R., (w. r.), R., r., (r.), R-t, rt. (1887–1941), literat, dziennikarz, pedagog. Ur. 27 X w Mostach Wielkich w pow. żółkiewskim w rodzinie żydowskiej, był synem Piotra Rappaporta i Estery z domu Mund.

Być może R. studiował prawo na Uniw. Lwow. (?) lub zdobył inne wykształcenie uprawniające do pracy w zawodzie nauczycielskim. Jakiś Wolf Rappaport był seminarzystą Oswalda Balzera w l. 1913–14, publikował on artykuły i recenzje w „Temidzie Polskiej” oraz w „Prawniku” Z profesorem utrzymywał kontakty i w l. n., m. in. w r. 1915 i 1918 (22 III) prosił go o pomoc w staraniach o zwolnienie ze służby wojskowej.

R. w wieku lat 17 rozpoczął długoletnią współpracę z lwowskim „Wiekiem Nowym”, gdzie drukował początkowo korespondencje z prowincji. W l. 1910–11 pracował w czteroklasowej szkole w Bursztynie jako nauczyciel nadetatowy. W dniu ogólnej mobilizacji 31 VII 1914 zgłosił się do wojska austriackiego i jeżeli wierzyć autobiograficznej w pewnym stopniu powieści Za cesarza… (Lw. 1921), po kilkunastu miesiącach udziału w wojnie wskutek choroby płuc i ogólnego wyczerpania został zwolniony z wojska w październiku 1915 z przyznaną pensją inwalidzką. Kilka miesięcy spędził następnie w miejscowości, gdzie jego siostra Fany była nauczycielką (Mosty Wielkie?). W połowie 1916 r. ponownie wzięto go do wojska austriackiego, w którym służył do końca wojny. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości jakiś czas mieszkał w stronach rodzinnych (w Bursztynie był 6 IV 1918), następnie osiadł we Lwowie, gdzie przez cały okres międzywojenny pracował jako nauczyciel szkół powszechnych (od 15 XI 1937 jako nauczyciel publicznej szkoły powszechnej stopnia trzeciego Nr 3 im. T. Czackiego). Wolne chwile dzielił między wesołe życie towarzyskie i pisarstwo. Zrazu składał wiersze, ale rychło za radą życzliwych literatów zaczął się wypowiadać prozą, osiągając dobre wyniki.

W r. 1918 związał się z redagowanym przez Stanisława Wasylewskiego humorystyczno-satyrycznym „Szczutkiem” i socjalistycznym „Dziennikiem Ludowym” pod redakcją Artura Hausnera. W „Szczutku” należał do składu ścisłego redakcji i przez jakiś czas po ustąpieniu Wasylewskiego pełnił obowiązki redaktora naczelnego, ściśle współpracując z serdecznym przyjacielem Henrykiem Zbierzchowskim, do momentu zawieszenia pisma w r. 1926. Dłużej, bo do końca 1928 r., pozostawał w ścisłych stosunkach z „Dziennikiem Ludowym”, należąc również do składu jego redakcji. W „Szczutku” i „Dzienniku Ludowym” przeciętnie raz w tygodniu ukazywały się jego felietony, cieszące się dużą poczytnością. Podpisywał je pseud. Wilhelm Raort, którego od r. 1918 używał także jako imienia i nazwiska. Utwory drobniejsze, recenzje książek, rewii, występów kabaretowych i przedstawień teatralnych podpisywał kryptonimami i – prawdopodobnie – pseud. Wilek. Jako redaktor pracował bezimiennie, nie podpisywał także wielu drobnostek literackich i dziennikarskich. Utwory R-a ukazywały się również w innych czasopismach lwowskich np. „Wieku Nowym” i „Gazecie Porannej”. Z opublikowanych w prasie opowiadań, satyr, felietonów R. wybierał najlepsze i ogłaszał je w osobnych zbiorkach ze staranną szatą graficzną. Najpierw puścił w świat Śmieszne historie (ze wstępem Artura Ćwikowskiego, Lw. 1920), potem Wesołe impertynencje (ze wstępem Henryka Zbierzchowskiego, Lw. 1921), Kłopoty pana Michała i inne dolegliwości (z okładką i karykaturą autora wykonaną przez Zdzisława Czermańskiego, Lw. 1922), Grochem o ścianę (z okładką Teodora Różankowskiego i fot. autora, Lw. 1925), Golono, strzyżono (z okładką Stanisława Matusiaka, Lw. 1929). Do spółki z Ćwikowskim i kilku innymi autorami napisał «nowelę zbiorową» Dom Dobrej Śmierci („Dzien. Lud.” 1928 nr 131–51). Był również autorem dwu powieści, z których pierwszą, dedykowaną A. Ćwikowskiemu z okładką i rysunkami Kamila Mackiewicza, wydano dwukrotnie (Lw. 1928 i 1929) pt. Na karuzelu. Kartki z wesołej podróży po Polsce, a druga pt. Wielka przygoda powstała w ostatnich latach przed wybuchem wojny i pozostała w rękopisie.

Z upodobaniem uprawiał R. małe formy dramatyczne. Pisywał skecze (np. Fajansowe talerze, Lw. 1929; Proces amerykański, Lw. 1930; Po warszawsku, Lw. 1930; Wszystko z wdzięczności [Lw. b. r. i Lw. 1933]; Kawusia z kożuszkiem, Poradnia świadomej prawdy, Przyjaciel Przekładańskiego – wydane razem pt. Ćwierć tuzina skeczów, Lw. 1938), farsy (Poseł czy kominiarz, Lw. 1925, Wyd. 2, 1934; Generalna próba, Lw. 1926; Szukajcie mordercy, Lw. 1934), jedno- i kilkuaktowe komedie (Menażeria, Lw. 1923 i wyst. tamże 24 IV t. r.; Nie mów hop, aż nie przeskoczysz, Lw. 1927; Kariera doktora Głodomorka, Lw. 1930; Jacuś Nieroba i jego przyjaciel, Lw. 1933, wyst. tamże 10 I t. r., Waterloo, Lw. 1934, wyst. w P. 8 II 1934 i Lw. pt. Przebój sezonu 28 XI 1933, podobno również w Zagrzebiu), okolicznościowe obrazki sceniczne (Program Żywych Szachów obejmujący wymarsz strzelców w dniu 6 VIII 1914 r. z Krakowa w kierunku Kielc według mistrzowskiej partii Morphy-Boden. Tekst i scenariusz..., Lw. 1933; Wodzowi narodu w hołdzie, Lw. 1934), krotochwile (Zięć z przeszkodami, Lw. b. r. w.), rewie (Jak się bawić, to się bawić, wyst. we Lw. 29 XII 1931; Wesoły Sylwester, Lw. 1938), szopki noworoczne, monologi, teksty dla kabaretów (Nowe monologi, Kat. 1945, 1946), Wilhelm Raort ma zaszczyt przedstawić swój film pt. „… I w Paryżu nie zrobią z owsa ryżu …”, Lw. 1932). Prawie wszystkie weszły do Biblioteki Teatrów Amatorskich. Niektórymi zainteresowała się zagranica. Niemały sukces odniósł jako autor baśni scenicznej dla dzieci W noc świętojańską (wyst. Lw. 11 III 1928), za którą Rada Szkolna Miejska we Lwowie przyznała mu w r. 1929 nagrodę literacką.

R. należał do Polskiej Partii Socjalistycznej, Związku Zawodowego Literatów Polskich, Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych oraz Syndykatu Dziennikarzy Polskich we Lwowie. Corocznie uczestniczył w przygotowarru i realizowaniu noworocznych rautów dziennikarzy i literatów lwowskich, wygłaszał prelekcje, występował przed mikrofonami Polskiego Radia we Lwowie i bywał stałym i pożądanym gościem artystycznej restauracji Edwarda Atlasa. Po wybuchu wojny nie opuścił Lwowa. Nie przystąpił do Związku Pisarzy Radzieckich. Dn. 26 XII 1940 NKWD przeprowadziło w jego mieszkaniu rewizję, konfiskując część dokumentów, kilka publikacji, dwadzieścia zeszytów z rękopisami. R. został aresztowany i w wyniku wytoczonego mu procesu skazany na wieloletnie więzienie, odsiadywane w więzieniu nr 1 we Lwowie (jeszcze 21 IV 1941), następnie w Złoczowie, skąd 10 V 1941 napisał list do żony i syna. Potem zaginął po nim ślad. Na wniosek żony R-a Sąd Powiatowy w Cieszynie na posiedzeniu niejawnym 4 I 1957 uznał R-a za zmarłego i oznaczył «chwilę jego śmierci na dzień 9 maja 1946 r.».

Z zawartego 12 VIII 1922 małżeństwa ze Stefanią z Ziółkowskich (9 I 1899 – 15 XI 1979), pozostawił R. syna Jerzego, który w r. 1940 zmienił nazwisko na Żukowski.

 

Nowy Korbut (Słownik Pisarzy); Bibliogr. dramatu pol.; Bibliogr. historii Pol. 1815–1814, Tom wstępny; Czachowska J., Maciejewska M. K., Tyszkiewicz T., Literatura polska i teatr w l. II wojny światowej. Bibliografia, Wr. 1984; „Nowa Książka” 1934, 1938; Pol. Bibliogr. Liter. za l. 1944–5, 1947, 1956–7; „Przew. Bibliogr.” 1920 (Lw. 1922), 1932, 1944–7; Bar, Słown. pseudonimów; Urzędowy Wykaz Druków RP 1929–39; – Lwów, „Nurt” 1943 nr 2 s. 3; Wasylewski S., Czterdzieści lat powodzenia, Wr. 1959; – Hrabyk K., Wspomnienia, „Roczn. Hist. Czasopism. Pol.” R. 10: 1971 z. 1 s. 82; Raort W., Jak zostałem korespondentem „Wieku Nowego”, „Wiek Nowy” 1926 nr 7506 s. 25–7 (fot. na s. 6); Szematyzmy Król. Galicji za l. 1910–11, 1913–14; – „Dzien. Lud.” 1928 nr 283 s. 7 (zdjęcie zbiorowe członków redakcji), 1933 nr 9 s. 8; Kalendarz Atlasowy na Rok 1938, … 1939; Kalendarz Kieszonkowy [E. Atlasa] na Rok 1933 (tu karykatury W. Raorta w wykonaniu J. Biekelsa i wiersze H. Zbierzchowskiego o nim); Kalendarz „Szpilek” 1956 s. 125–8 (tu karykatura, krótka informacja biograficzna i fragment utworu); „Słowo Pol.” 1933 nr 12 s. 5; „Szczutek” 1918–26; „Wiek Nowy” 1936 nr 10 637 s. 3–4; „Życie Warszawy” 1979 nr 272 (nekrolog żony R-a); – B. Ossol.: rkp. 14 787/II, 15 074, 15 302, 15 452; IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna (A. Bara); – Zdjęcia, legitymacje, metryki, zaświadczenia, korespondencja i in. dokumenty w zbiorach rodzinnych Jerzego Żukowskiego.

Jan Bujak

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Jerzy Nowak

1923-06-20 - 2013-03-26
aktor teatralny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Józef Pomarański

1867-03-17 - 1902-11-10
skrzypek
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.