Kasprzycki Wincenty (1802–1849), malarz. Pochodził z niezamożnej warszawskiej rodziny. Nauki początkowe odebrał u warszawskich dominikanów, po czym rozpoczął pracę w handlu winem. Wcześnie wykazując uzdolnienia artystyczne, zyskał opiekę Józefa K. Ossolińskiego, który umożliwił mu pobieranie lekcji u (zarządzającego galerią mecenasa) K. Villaniego oraz uczęszczanie na Wydział Sztuk Pięknych Uniw. Warsz. Regularnych studiów nie odbył jednak K. ani w Warszawie, ani w Wilnie, gdzie przebywał w l. 1821–8. Po powrocie do rodzinnego miasta wyrobił sobie renomę jako malarz widoków Warszawy i jej okolic, obrazów wnętrz mieszkalnych, rzadziej także portretów (np. małżonków Puchałów). W l. 1832–8 malarz związany był z Aleksandrem Potockim, malując dlań (olejno i akwarelą) i rysując widoki i wnętrza Wilanowa, Natolina, Morysinka, Gucina. W r. 1843 pracował w warszawskim pałacu Potockich (raczej przy widokach wnętrz niż przy malowidłach ściennych). Czasem uprawiał litografię, a także wykonał wielkie kosmoramy Spalenie Pragi, Widok Pragi po spaleniu (w obu zastosował ruchome płomienie i dymy), Grota Posilipo pod Neapolem, Kościół św. Piotra w Rzymie. W l. 1819, 1828, 1836, 1838, 1841 i 1845 uczestniczył w warszawskich wystawach, dwukrotnie uzyskując srebrne medale (mały w 1838 i wielki w 1845). Chociaż prace jego bywały kopiowane (m. in. Rozbiórka klasztoru Bernardynek, 1843, przez J. Balukiewicza i J. Seydlitza), a niektóre korzystnie sprzedane (najbardziej chwalony Widok zimowy Krakowskiego Przedmieścia i wiaduktu, 1845, zakupiono za 3 000 złp. do Petersburga), K. przez całe życie borykał się z biedą. Budżet swój łatał kopiami (np. 2 z G. Schalckena – jedna z nich w Muz. Narod. w Poznaniu), atrakcyjnymi, choć wtórnymi, widokami z Hiszpanii, Anglii (np. Młyn Strawberry nad Tamizą), a nawet fantastycznym pejzażem księżycowym. W r. 1838 prowadził własny warsztat pędzli i farb. Zmarł w Warszawie 27 V 1849 r. podczas epidemii cholery, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
Na niezbyt liczny dorobek K-ego składają się – często parokrotnie powtarzane – widoki Warszawy: Placu Bankowego (1833), Cmentarza Powązkowskiego (1836), Pałacu Wilanowskiego (1832–3), Pałacu i parku w Natolinie (1833), Kościoła w Służewie, Morysinka (1834), dalej widok Ponadwiśle (1847), Umacnianie przyczółka mostowego na Pradze (1831), Widok i wnętrze cerkwi na Woli (1845), Gabinet Karoliny Potockiej w Warszawie (1841). Na Widoku wystawy sztuk pięknych 1828 umieścił portrety malarzy warszawskich (m. in. A. Brodowskiego, A. Blanka, M. Zaleskiego i własny). Nie zachowały się natomiast: Autoportret (ze zbiorów F. Zielińskiego w Kielcach), obrazy rodzajowe, jak Żniwiarki czy Samotnik (1828); cykl akwarelowych widoków sal wilanowskich spłonął w r. 1944 (dotrwały barwne reprodukcje). K. należał – obok Marcina Zaleskiego – do najwybitniejszych wedutystów warszawskich, łącząc walory ścisłości dokumentarnej z dużymi zaletami malarskimi. Większość dochowanego dorobku znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.
W. Enc. Ilustr.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Krótkie wzmianki o nieżyjących malarzach polskich, W. 1898; Rastawiecki, Słownik malarzów, I, III; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Lewak–Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog, I; Antoniewicz Bołoz J., Katalog Wystawy Sztuki Polskiej (1764–1886), Lw. 1894; Malarstwo polskie od XVI do pocz. XX w. Katalog, W. 1962; Sroczyńska K., Widoki architektoniczne w malarstwie polskim 1780–1880. Katalog, W. 1964; Sztuka warszawska od średniowiecza do poł. XX w. Katalog, W. 1962; Warszawa w latach 1795–1864. Katalog ekspozycji, W. 1960; – Bieliński, Uniw. Wil., II 748–9; Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr.–Kr. 1957 I; Kozakiewicz S., Warszawskie wystawy sztuk pięknych 1819–45, Wr. 1952; Lorentz S., Natolin, W. 1948; Moszoro E., Życie artystyczne w świetle prasy warszawskiej I poł. XIX w., Wr. 1962; Ryszkiewicz A., Polski portret zbiorowy, Wr. 1961; tenże, W. K. Widok wystawy sztuk pięknych w Warszawie w 1828 r., „Biul. Hist. Sztuki” 1952 nr 3 s. 84–91; Sienkiewicz J., Malarstwo warszawskie I poł. XIX w. Pamiętnik wystawy, W. 1936; – „Gaz. Warsz.” 1863 nr 99; „Kur. Warsz.” 1849 nr 138, 142, 1883 nr 191; „Tyg. Illustr.” 1866 I 219 (Kraszewski J. I.).
Andrzej Ryszkiewicz