Sokołowski Władysław Stanisław h. Korab (zm. 1701?), podkomorzy inflancki. Był trzecim synem Adama i jego pierwszej żony Urszuli z Konarskich, bratem Michała (zob.).
W r. 1652 podczas pierwszego sejmu z t.r. sąd sejmowy wydał 15 III wyrok skazujący na śmierć i konfiskatę dóbr tych przedstawicieli szlachty lit., którzy w korespondencji do cara Aleksego Michajłowicza używali nieprawidłowych tytułów. Wśród skazanych znaleźli się S. i jego ojciec, tak więc S. był już wówczas pełnoletni. Do realizacji dekretu nie doszło. Latem 1660 jako towarzysz chorągwi pancernej hetmana polnego lit. Wincentego Gosiewskiego uczestniczył S. w wielkiej kampanii przeciw wojskom rosyjskim na Białorusi. Po zwycięskiej dla Litwinów bitwie pod Kuszlikami (4 XI 1661) wysłany został przez skonfederowanych żołnierzy do Moskwy z propozycją wymiany więźniów, zwłaszcza hetmana Gosiewskiego. Pertraktacje prowadził od poł. grudnia 1661 do 18 I 1662 i w znacznym stopniu przyczynił się do uwolnienia hetmana. Z informacją o zgodzie cara Aleksego na uwolnienie więźniów przybył na sejm 1662 r., a za swe zasługi otrzymał od wojska w nagrodę 500 złp. Porzuciwszy służbę wojskową osiadł S. w pow. wiłkomierskim. Posłował stamtąd na elekcje w r. 1669 i 1674, ale nie wydaje się, by przejawiał jakąś aktywność polityczną i jawnie się opowiedział za którąś ze stron w ostrej walce między Pacami a Radziwiłłami. Na sejmie koronacyjnym Jana III w r. 1676 reprezentował również szlachtę wiłkomierską. Być może w tym czasie przystał do stronnictwa dworskiego, skoro w r. 1677 został pierwszym podkomorzym inflanckim. Na sejmie 1678 r. wybrano go do komisji mającej wydzielić grunty pod budowę kościołów katolickich w starostwach na terytorium Inflant, które były pozbawione tych świątyń. Wziął udział w obradach sejmiku relacyjnego wileńskiego 18 XII 1679. Był dyrektorem sejmiku wiłkomierskiego 28 VII 1681, który wysłał posła do króla. Jako deputat z pow. wiłkomierskiego uczestniczył w pracach Tryb. Głównego w r. 1682. Z sejmu 1683 r. wyznaczony został do nowej komisji powołanej dla budowy kościołów w Inflantach i pracował w niej jeszcze w r. 1686.
Zapewne zaraz po rozejściu się Sapiehów z dworem związał się S. na stałe z ich fakcją i chociaż nie należał do grona zaufanych i najbardziej aktywnych jej członków, był jednak odtąd niemal stałym posłem na sejmy – zawsze z woj. inflanckiego. Na sejmie 1685 r. wszedł w skład komisji mającej rozpatrzyć problemy sporne szlachty piltyńskiej i tamtejszego biskupstwa z ks. kurlandzkim Fryderykiem Kazimierzem. Był S. na sejmie zwycz. 1688 r.; na sejmie nadzwycz. 1688/9 r. wystąpił przeciw królewskim planom konfiskaty dóbr Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny. Posłował też na sejm w r. 1690. Na sejmie 1693 r. podpisał 22 XII inspirowany przez Sapiehów manifest przeciw rozpoczęciu sejmu pod nieobecność króla i przeciw antysapieżyńskim poczynaniom bpa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego. Uczestniczył w sejmie nadzwycz. warszawskim 1693/4 r. Wziął udział 8 II 1694 w obradach sejmiku gromnicznego w Wilnie, z którego wysłano posła do Jana III w interesach Sapiehów. Jesienią 1694 bezskutecznie zabiegał o urząd łowczego lit. Po raz kolejny został posłem inflanckim na sejm w r. 1695. Podczas bezkrólewia po śmierci Jana III uczestniczył 28 VII 1696 w sejmiku inflanckim, na którym obrano go posłem na konwokację. T.r. przeprowadził lustrację fortecy dyneburskiej i jej cekhauzu. Nie wiadomo, czy uczestniczył S. w elekcji 1697 r. Choć zapewne wciąż należał do fakcji Sapiehów, to jednak 20 VIII 1697 wziął udział w sejmiku relacyjnym w Wiłkomierzu, na którym zaakceptowano obiór Fryderyka Augusta Wettyna i wysłałano posłów na jego koronację. Dn. 27 VIII t.r. przewodniczył obradom sejmiku relacyjnego inflanckiego w Dyneburgu. Prawdopodobnie opowiadał się już wówczas po stronie tzw. republikantów lit. wrogo nastawionych do Sapiehów. Jeszcze 28 VIII t.r. w Warszawie wyznaczony został przez stronników ks. Franciszka Contiego na deputata «ad consilium ordinis» przy Stefanie Humieckim marsz. rokoszu generalnego, popierającego tego elekta, lecz już we wrześniu wziął udział w sejmie koronacyjnym Augusta II. Po raz ostatni posłował na sejm pacyfikacyjny 1699 r., z którego wybrany został na deputata do komisji elbląskiej. Uczestniczył jeszcze 8 II 1700 w sejmiku gromnicznym w Wiłkomierzu.
S. zgromadził dość pokaźny majątek. Z działu dóbr z braćmi Michałem, Janem i Aleksandrem przypadły mu zastawna część Rogowa – Pojoście zw. Sumorokowszczyzną (pow. wiłkomierski) i jakieś dobra w Inflantach (część Ruszony – Dywelmujża?). Rogów wykupił ostatecznie w l. 1668–80 od Kurbskich Jarosławskich, stał się on odtąd jego główną siedzibą, zaś folwark Pojoście (Porojście) z trzema wsiami wziął w r. 1690 w zastaw od kanclerza lit. Marcjana Ogińskiego. W pow. wiłkomierskim nabył też wsie: Wodaliszki, Wozdele, Wiżulany (Wiżelany), Piekieliszki, Zudziagołę i Orłowszczyznę. Ok. r. 1671 wszedł w posiadanie Tyłtagoły (pow. upicki), przedtem od r. 1664 trzymając ją w zastawie. Miał też place w Grodnie. Trzymał również w zastawie dobra Grażańce w pow. wiłkomierskim (od r. 1677), a Korzyść i Ślepą Korzyść pod Wilnem wziął w zastaw od Benedykta Sapiehy w r. 1692. W r. 1678 odtrzymał od Jana III królewszczyznę Łojcie (Łojtele) z wsiami Łojcie i Nemery (Niemiry) wraz z dożywociem dla żony. W r. 1680 przejął star. sejwejskie i wiżajneńskie od teściowej Konstancji z Naruszewiczów Stanisławowej Lipnickiej, marszałkowej mozyrskiej, a w r. 1699 wziął w zastaw od Lipnickich należące niegdyś do Sejw wsie: Poluńce, Przystawańce i Smiachowiznę. W r. 1697 z cesji Hryczynów Wojnów otrzymał, wraz z żoną Anną, lenne dobra Traszkuny (pow. wiłkomierski) nazwane później Władysławowem. Dla tego miasteczka wystarał się o targi i jarmarki (1697–9). We Władysławowie ufundował dla bernardynów drewniany klasztor i kościół p. wezw. Świętej Trójcy. Budowa rozpoczęła się w r. 1698, a w r.n. fundację potwierdził sejm. S. zmarł zapewne w r. 1701.
Być może S. był żonaty trzykrotnie, lecz o pierwszej żonie brak informacji. W r. 1678 jego żoną była Regina Elżbieta z Tomaszewiczów (zm. przed 29 VI 1679), zamężna 1.v. za Stefanem Podleckim, a 2. v. za sędzią ziemskim wiłkomierskim Andrzejem Kaczyńskim (zm. 1675/6). Z racji opieki nad jej potomstwem S. zarządzał dobrami: Wenusów, Dybowszczyzna i Rogowce (pow. wiłkomierski). Już w r. 1680 żoną S-ego była Anna Karężanka (zm. po 19 II 1708) córka Władysława, skarbnika trockiego i sędziego grodzkiego wiłkomierskiego, oraz Konstancji Naruszewiczówny 2. v. Stanisławowej Lipnickiej, spokrewniona z Sapiehami (po śmierci S-ego poślubiła ona Władysława Łoykę Rędziejowskiego, łowczego orszańskiego). Z tego małżeństwa pozostawił S. synów: Adama i Józefa, oraz córki: Mariannę – żonę oboźnego wiłkomierskiego Antoniego Brońca, Eleonorę za stolnikiem orszańskim Janem Turczynem i Konstancję za star. nowosielskim Marcjanem Dominikiem Chaleckim.
Niesiecki; Elektorowie; Elektorów poczet; – Broel-Plater A. A., Krótka historyczno-chronologiczna wiadomość o dawnym Dyneburgu i o fortecy denaburskiej, „Przyjaciel Ludu” R. 9: 1843 t. 2 s. 256; Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, Red. H. E. Wyczawski, Kalwaria Zebrzydowska 1985; Rachuba A., Konfederacja Kmicicowska i Związek Braterski wojska litewskiego w latach 1660–1663, W. 1989; tenże, Uwagi do genealogii Sokołowskich herbu Korab, „Archeion” T. 91: 1993 s. 170–8; Sadkowska C., Źródła archiwalne do genealogii Sokołowskich herbu Korab, tamże T. 85: 1988 s. 147–75; – Medeksza, Księga Pamiętnicza; Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo wileńskie 1690 r., Oprac. A. Rachuba, W. 1987; Poczobut-Odlanicki J. W., Pamiętniki (1640–1684), Oprac. A. Rachuba, W. 1987; Sarnecki J., Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego, Wr. 1958; Vol. leg., V 289, 626, 698, 720, 757, VI 9, 57, 80; Zawisza K., Pamiętniki, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862, s. 20, 21, 23, 177, 178, 182, 186, 204; – AGAD: Arch. Publiczne Potockich, nr 133 s. 61–63, nr 134 s. 607–608, nr 163 t. 3 s. 147–148, Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 1622, Dz. XXIII plik 91, Arch. Roskie, Dz. Majątkowo-prawny nr 598, 620, 621, Zbiór Muz. Narod., nr 1220 s. 256–265, 287; B. Czart.: rkp. 177 nr 270, Arch. Druckich Lubeckich, rkp. 54; B. Ossol.: rkp. 408 k. 33–40, 137–140; Latvijas Valsts Vestures Arhivs w Rydze: F. 712 op. 1 nr 69 k. 21, nr 70 k. 323; Lietuvos Mokslų Akademijos Centrinės bibliotekos rankraštynas w Wil.: F. 198–11 k. 1–6; Lietuvos valstybes istorijos archyvas w Wil.: SA 218 k. 596, SA 3410 k. 441, 452, SA 3417 k. 2016–2218v., SA 4722 k. 4224; Nacyjanal’ny histaryčny archiŭ Bielarusi w Mińsku: F. 1711, op. 1 nr 1 k. 34; Rossijskaja gosudarstvennaja biblioteka im. Saltykowa-Ščedrina w S. Pet.: rkp. Pol. IV 276; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 (Metryka Lit.) nr 145 k. 429–430, nr 149 k. 336–337, 606, nr 153 k. 81–82, nr 161 k. 25v.–26v., nr 503 k. 11–14; Vilniaus universiteto Mokslinės bibliotekos rankraštynas w Wil.: F. 7–13/5967 k. 355–355v., nr 30/13907 k. 195– 196v., nr 32/13909 k. 14–16v. i druk.
Andrzej Rachuba