INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Władysław Szechyński (Szechiński), przybrane nazwisko Stanisław Jachimecki      Władysław Szechtyński, na podstawie fotografii z 1938 roku.

Władysław Szechyński (Szechiński), przybrane nazwisko Stanisław Jachimecki  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szechyński (Szechiński) Władysław, pseud.: Kruk, Kosiba, przybrane nazwisko Stanisław Jachimecki (1907–1950), nauczyciel, oficer Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, działacz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

Ur. 2 VII w Sułkowszczyźnie (pow. mościski), był synem Michała (1876 – przed 1939), rolnika, robotnika na stacji kolejowej w Mościskach, oraz Antoniny z Jędruchów (1879 – po 1964).

Po ukończeniu w r. 1924 siedmioklasowej Szkoły Powszechnej im. św. Stanisława Kostki w Przemyślu podjął S. naukę w tamtejszym Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Męskim, gdzie w r. 1929 zdał egzamin dojrzałości, uzyskując dyplom nauczyciela szkół powszechnych «z polskim i ruskim językiem nauczania». Od r. 1930 pracował jako nauczyciel kontraktowy w szkołach powszechnych w pow. brzeżańskim oraz jako nauczyciel stały na terenie pow. sarneńskiego na Wołyniu. Powołany t.r. do odbycia służby wojskowej, został przydzielony 14 VIII do Dywizyjnej Komp. Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 17. pp w Rzeszowie, a 30 VI 1931 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty, awansując do stopnia plutonowego podchorążego. Przeniesiony do rezerwy 12 IX 1931, należał od 20 IX t.r. do Związku Strzeleckiego w pow. kostopolskim (Okręg IX Brześć nad Bugiem; oddz. macierzysty Berezno), gdzie organizował nowe oddziały Związku i prowadził szkolenie wojskowe młodzieży. Po ćwiczeniach aplikacyjnych w 1. baonie 39. pp w Lubaczowie (8 VII – 27 VIII 1932) awansował do stopnia podporucznika rezerwy (ze starszeństwem z 1 I 1933). Od r. 1932 uczył w miejscowości Rudnia Kniaźsielska (gm. Berezno, pow. kostopolski). Ukończywszy kurs dla kierowników szkół powszechnych, został w r. 1936 kierownikiem Państw. Szkoły Powszechnej w Kryczylsku (gm. Stepań, pow. kostopolski). Pracując w środowisku o przewadze ludności ukraińskiej, S. wychowywał uczniów w duchu propaństwowym.

Zmobilizowany w sierpniu 1939 z przydziałem do batalionu wchodzącego w skład pułku Korpusu Ochrony Pogranicza «Sarny», przeszedł S. jego szlak bojowy, walcząc z Armią Czerwoną. Po rozbiciu jednostki przedostał się do Warszawy, a po kapitulacji stolicy znalazł się w niewoli niemieckiej, z której w październiku zbiegł, po czym przybył do Przemyśla. Mieszkając na Zasaniu (lewobrzeżnej części miasta znajdującej się pod okupacją niemiecką), pracował jako robotnik na stacji kolejowej w Żurawicy. W kwietniu 1940 dotarła do niego żona z córką, ostrzeżona przez Ukraińców w Kryczylsku o planowanej przez NKWD deportacji. W maju t.r. wstąpił S. do ZWZ; od jesieni pracował w sztabie Obwodu ZWZ Przemyśl (krypt. Polana), a w styczniu 1941 został adiutantem tego Obwodu i współorganizował sieć jego placówek. Przez pewien czas był zatrudniony w majątku oficera ZWZ/AK i członka «Uprawy» Andrzeja Józefa Sapiehy (pseud. Lis, Handlowiec) w Żurawicy; jesienią 1942 przyczynił się do uratowania Sapiehy przed aresztowaniem przez Gestapo. Po rozbiciu komendy Obwodu AK Przemyśl na przełomie czerwca i lipca 1943 starał się reaktywować jej działalność, jednak zagrożony aresztowaniem, został skierowany do dyspozycji Inspektoratu Rejonowego AK Jasło. W lipcu t.r. objął funkcję adiutanta Obwodu AK Sanok, który po rozbiciu przez Niemców podlegał wówczas gruntownej reorganizacji. S. występował wtedy pod nazwiskiem Stanisław Jachimecki i kwaterował m.in. w Porażu i Bażanówce. Wziął udział w opracowaniu planu akcji «Burza» na terenie pow. sanockiego, nadzorując przygotowanie i szkolenie oddziałów, m.in. egzaminował na konspiracyjnych kursach podchorążych. Dowodząc oddziałem dywersyjnym z Bażanówki, brał udział 29 VI 1944 w nieudanej akcji uwolnienia z niemieckiego więzienia w Sanoku sierżanta Władysława Szelki, dowódcy placówki AK Niebieszczany. Uczestniczył w działaniach bojowych akcji «Burza». Dn. 1 I 1945 został awansowany do stopnia kapitana rezerwy.

Po zakończeniu okupacji niemieckiej wrócił S. w październiku 1944 do Przemyśla i pracował jako robotnik sezonowy na kolei. Nakłoniony przez kpt. Bronisława Wochankę, komendanta przemyskiego Inspektoratu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, wrócił latem 1945 do działalności konspiracyjnej i został szefem wywiadu miejscowego Obwodu. Wraz z Wochanką, Władysławem Kobą, Tadeuszem Inglotem i Józefem Czarneckim uczestniczył w nieudanej próbie nawiązania rozmów z przedstawicielami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Po rozwiązaniu Delegatury Sił Zbrojnych, we wrześniu t.r., został z polecenia Wochanki kierownikiem wywiadu («informacyjnym») Rady Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN) w Przemyślu. Zorganizował siatkę informatorów zbierających dane m.in. o ruchu towarowym z ZSRR na terenie pow. przemyskiego i na ich podstawie sporządzał okresowe raporty. Był odpowiedzialny za akcję «Ż» (prowadzenie wywiadu i agitacji politycznej w jednostkach WP). Dn. 27 XII wziął udział w przygotowaniu i wykonaniu przez patrol «Straży» wyroku śmierci na Władysławie Wiącku, funkcjonariuszu Państw. Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (UBP) w Przemyślu. Wczesną wiosną 1946 uczestniczył w Przeworsku w rozmowach z reprezentacją Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pow. łańcuckiego, w trakcie których kierownictwo WiN żądało rozwiązania jego oddziałów leśnych. Od września t.r. pełnił również funkcję kierownika Rejonu WiN Wschód obejmującego powiaty (rady): Przemyśl, Jarosław, Lubaczów i Przeworsk. W opinii prezesa rzeszowskiego Okręgu WiN Koby kierowany przez S-ego Rejon funkcjonował najlepiej w całym Okręgu. Dn. 30 IX 1947 został S. aresztowany w Przemyślu przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego UBP i przewieziony do aresztu w Rzeszowie. Postanowienie o tymczasowym aresztowaniu wystawione zostało 6 X t.r. Poddano go długotrwałemu i brutalnemu śledztwu (m.in. odbito nerki), po czym 8 XI odstawiono do więzienia w Przemyślu, gdzie 1 I 1948 wydano decyzję o wszczęciu śledztwa. W czasie przesłuchań przyznał się do działalności w WiN: pełnienia funkcji «tzw. kierownika wywiadu na terenie powiatu przemyskiego» oraz «kierownika Rejonu Wschód». W akcie oskarżenia zarzucono mu także gromadzenie i przekazywanie «wiadomości stanowiących tajemnicę państwową». W dn. 7–18 V t.r. na sesji wyjazdowej w Przemyślu Wojskowego Sądu Rejonowego (WSR) w Rzeszowie odbył się proces S-ego i dziesięciu członków Rady Przemyśl i Rejonu Wschód WiN (Ryszarda Kornickiego, Kazimierza Sochańskiego, Romana Kuźniara, Franciszka Grzegorzaka, Władysława Brodzińskiego, Jana Wojtowicza, Tadeusza Zubrzyckiego, Antoniego Kowalika, Mieczysława Dziedzica i Antoniego Patera). Sąd pod przewodnictwem kpt. Oswalda Sznepfa skazał S-ego na karę śmierci, utratę praw publicznych na zawsze oraz przepadek mienia (pozostałym oskarżonym wymierzono kary dożywotniego lub wieloletniego pozbawienia wolności). Na prośbę wniesioną przez żonę S-ego, prezydent Bolesław Bierut skorzystał z prawa łaski i 30 VII zamienił wyrok na dożywotnie więzienie. S. odbywał karę w Przemyślu, a od 3 XII we Wronkach. Urazy z czasu śledztwa oraz warunki więzienne doprowadziły do poważnego pogorszenia się stanu jego zdrowia. S. zmarł 30 I 1950 w szpitalu więziennym we Wronkach, został pochowany na tamtejszym cmentarzu. Po ekshumacji w październiku 1970 szczątki zostały przeniesione na cmentarz komunalny w Przemyślu na Zasaniu (sektor 20, rząd IV–V).

W zawartym w r. 1934 małżeństwie z Rozalią Janiną z domu Szpunar (1909–1991), córką Michała, kolejarza, i Zofii z Góraków, nauczycielką, miał S. córkę Halinę, zamężną Hupa (ur. 1939), farmaceutkę.

Dn. 7 I 1992 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uchylił wyrok z 18 V 1948, uznając, że zarzucane S-emu czyny były w rzeczywistości działalnością na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.

 

Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, Kr. 2004 X (fot.); Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie 1946–1954, Red. T. Bereza, P. Chmielowiec, Rzeszów 2004 s. 14, 58 (fot.); – Adamski J. F. i in., Kościół katolicki w Brzozowskiem i Sanockiem 1939–1945, Brzozów–Przemyśl 1992 s. 275, 277, 295; Brygidyn A., Kryptonim «San». Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944, Sanok 1992 s. 154, 164, 179, 207 (fot.); Czerny E., Działalność ZWZ-AK na terenie pow. przemyskiego, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1984 nr 4 (110) s. 145–6, 163; Husar J., Władysław Antoni Koba. Przyczynek do dziejów Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Polsce południowo-wschodniej w latach 1945–1947, Przemyśl 2001; Nawrocki Z., Zamiast wolności. UB na Rzeszowszczyźnie 1944–1949, Rzeszów 1998 s. 154; Ostasz G., Okręg rzeszowski Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Model konspiracji, struktura, dzieje, Rzeszów 2006 (fot.); Sanok. Dzieje miasta, Red. F. Kiryk, Kr. 1995 s. 708, 733; Wójcik Z. K., Aleksy Gilewicz – historyk nieprowincjonalny, Przemyśl–Wr. 2008; tenże, Władysław Szechyński. Nauczyciel – żołnierz – konspirator, „Zesz. Hist. WiN-u” 2011 nr 34; – Sprawozdanie dyrekcji Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Przemyślu za r. szk. 1928/29, Przemyśl 1929 s. 39; – W złowieszczych murach Wronek i Rawicza lat 1945–1956. Wspomnienia więźniów politycznych, P. 1995 s. 179 (błędna data ur.); – AP w Przemyślu: Prywatne Sem. Nauczycielskie Męskie w Przemyślu, sygn. 22 (fot.); Arch. Archidiec. w Przemyślu: Akta metrykalne paraf. Mościska, Liber copulatorum Sułkowszczyzna 1902 nr 5, Liber baptisatorum Sułkowszczyzna 1907, nr 22; CAW: sygn. 27684 (akta personalne); IPN w Rzeszowie: Wyrok WSR w Rzeszowie z 18 V 1948, k. 159–67 (błędne data i miejsce ur.); – Informacje córki, Haliny Szechyńskiej-Hupa z Raciborza.

Zbigniew K. Wójcik

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.