INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wojciech Narbutt h. Trąby  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Narbutt Wojciech h. Trąby (1762–1837), pisarz, szambelan królewski, poseł na Sejm Czteroletni. Ur. w majątku rodzinnym Sukurcze w pow. lidzkim; był synem Tadeusza, pułkownika petyhorskiego, następnie podstolego (od r. 1768), stolnika (od r. 1778) i podkomorzego lidzkiego (1782–92), oraz Katarzyny z Wiaziewiczów, instygatorówny lit., bratem «puławianek»: Konstancji (zamężnej Józefowej Dembowskiej), Aleksandry (zamężnej Stanisławowej Ciesielskiej) i Tekli (zamężnej Hryniewieckiej). Kształcił się najpierw w kolegium pijarskim w Wilnie, potem – w l. 1774/5 i 1775/6 – w pojezuickim Collegium Nobilium w Warszawie. Bajkę szkolną N-a ogłosiły w r. 1776 „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” (t. 14 cz. 2 s. 280–4). Wyróżniający się zdolnościami i urodą, protegowany przez Adama Kazimierza Czartoryskiego, został już ok. r. 1775 paziem, następnie pokojowcem i szambelanem Stanisława Augusta. W jesieni 1781 towarzyszył królowi w podróży do Wiśniowca, gdzie poruczono mu służbę u boku następcy tronu rosyjskiego w. ks. Pawła i jego małżonki Marii; obdarzony został przez w. księżnę pierścieniem brylantowym. Od r. 1788 posłował z pow. lidzkiego na Sejm Czteroletni; 7 X 1788 wszedł w skład deputacji do egzaminowania Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej. Nie wyróżnił się żywszą działalnością sejmową; był jednak zwolennikiem Ustawy Rządowej, wraz z grupą posłów wpisał się do księgi miejskiej na ratuszu warszawskim (29 IV 1791), podpisał „Asekurację” (2 V 1791) i wszedł do Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji. W czasie insurekcji kościuszkowskiej otrzymał (w sztabie generalnym) patent na porucznika wojsk Rzeczypospolitej (23 IX).

Pozostając poprzez siostry w bliskich związkach z Puławami, towarzyszył Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu i jego bratu Konstantemu w ich przymusowej podróży do Petersburga w r. 1795. W czasie postoju w Grodnie odwiedził Stanisława Augusta (29 I 1795). Ok. r. 1800 przebywał, wraz z siostrami, w dzierżawionym przez Dembowskich folwarku Pożóg koło Puław. W końcu 1801 r., polecany przez Czartoryskich, przejął po Franciszku Karpińskim pracę nauczyciela i wychowawcy Dominika Radziwiłła. Dalsze dzieje N-a są mało znane; ożenił się z Anną z Eysmontów (Eysymontów) (przed r. 1806, w czasie wizyty Aleksandra I w Puławach, bawiła tam jako Narbuttowa) i gospodarował w dziedzicznych Sukurczach; w l. 1809–12 piastował godność marszałka pow. lidzkiego. Zajmował się literaturą i rzeźbą, «której misterne pamiątki przyozdobiły niejedną w kraju kolekcją» (Jundziłł). Zostawić miał w rękopisie przekład popularnego ówcześnie dzieła ks. A. B. d’Icard Duquesne’a „L’Évangile méditée”, przypisywany również jego stryjowi Kazimierzowi Narbuttowi, pijarowi. U kresu życia «na żądanie przyjaciół» spisał pamiętnik, w którym przedstawił «w zajmujący sposób ważniejsze zdarzenia tyczące się służby… przy królu, którego pamięć z całą zawsze uwielbiał wdzięcznością». Pamiętnik N-a przechowywany w rodzinie znał J. I. Kraszewski i zamierzał go wydać, aktualne miejsce przechowywania go nie jest znane. N. zmarł 26 II 1837, zapewne w Sukurczach. Z małżeństwa z Anną z Eysmontów pozostawił dwie córki.

N. nie był – jak przypuszczał Sz. Askenazy, a za nim A. M. Skałkowski – emisariuszem legionowym; J. Pachoński funkcję tę przypisał Józefowi Narbuttowi, pułkownikowi 3 regimentu piechoty lit.

Brat N-a Stanisław (1744–1858) był kanonikiem brzeskim, proboszczem w Kossowie w pow. słonimskim, bibliofilem i literatem („Gaz. Warsz.” 1859 nr 30).

 

Estreicher, III i IV (wyd. 2); Nowy Korbut, V 370; Maliszewski, Bibliogr. pamiętników; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Uruski; – Aleksandrowska E., „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1770–1778, Wr. 1959; Michalski J., Sejmiki poselskie r. 1788, „Przegl. Hist.” R. 51: 1960 z. 2 s. 357; Pachoński J., Legiony polskie 1794–1807, W. 1969 I 371; Skałkowski A. M., Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, „Pam. B. Kórn.” 1930 z. 2 (i odb.); Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1897; – Akta powstania Kościuszki, III; Dembowski L., Moje wspomnienia, Pet. 1898 I 8, 9, 40, 41, 246; Diariusz sejmu… 1788, W. [b.r.] I–II; Diariusz sejmu… od dnia 16 grudnia r. 1790, W. [b.r.] I; – „Tyg. Petersburski” R. 8: 1837 cz. 15 nr 33 s. 179–80 (J. Jundził); – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. V t. 222 nr 10242 (5 listów do D. Radziwiłła z l. 1805–8); B. Czart.: rkp. 729, 734 (listy do Stanisława Augusta); B. Narod.: rkp. BOZ 1835 (koresp. K. z Narbuttów Dembowskiej, k. 33–34, 44, 51, 63, 123).

Elżbieta Aleksandrowska

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Księstwo Warszawskie

Po pokonaniu – w grudniu 1805 roku – armii austriacko-rosyjskiej pod Austerlitz (Sławkowo na Morawach) cesarz Napoleon I zawarł pośpiesznie pokój z Austrią, rezygnując z kontynuowania......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jędrzej Kitowicz

1728-11-25 - 1804-04-03
historyk
 

Seweryn Goszczyński

1801-11-04 - 1876-02-25
poeta
 

Teofil Wolicki h. Nabram

1768-10-20 - 1829-12-21
prymas Polski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wincenty Pieńkowski

1786-07-19 - 1863-11-22
biskup lubelski
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.