INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wojciech Narbutt h. Trąby  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Narbutt Wojciech h. Trąby (1762–1837), pisarz, szambelan królewski, poseł na Sejm Czteroletni. Ur. w majątku rodzinnym Sukurcze w pow. lidzkim; był synem Tadeusza, pułkownika petyhorskiego, następnie podstolego (od r. 1768), stolnika (od r. 1778) i podkomorzego lidzkiego (1782–92), oraz Katarzyny z Wiaziewiczów, instygatorówny lit., bratem «puławianek»: Konstancji (zamężnej Józefowej Dembowskiej), Aleksandry (zamężnej Stanisławowej Ciesielskiej) i Tekli (zamężnej Hryniewieckiej). Kształcił się najpierw w kolegium pijarskim w Wilnie, potem – w l. 1774/5 i 1775/6 – w pojezuickim Collegium Nobilium w Warszawie. Bajkę szkolną N-a ogłosiły w r. 1776 „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” (t. 14 cz. 2 s. 280–4). Wyróżniający się zdolnościami i urodą, protegowany przez Adama Kazimierza Czartoryskiego, został już ok. r. 1775 paziem, następnie pokojowcem i szambelanem Stanisława Augusta. W jesieni 1781 towarzyszył królowi w podróży do Wiśniowca, gdzie poruczono mu służbę u boku następcy tronu rosyjskiego w. ks. Pawła i jego małżonki Marii; obdarzony został przez w. księżnę pierścieniem brylantowym. Od r. 1788 posłował z pow. lidzkiego na Sejm Czteroletni; 7 X 1788 wszedł w skład deputacji do egzaminowania Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej. Nie wyróżnił się żywszą działalnością sejmową; był jednak zwolennikiem Ustawy Rządowej, wraz z grupą posłów wpisał się do księgi miejskiej na ratuszu warszawskim (29 IV 1791), podpisał „Asekurację” (2 V 1791) i wszedł do Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji. W czasie insurekcji kościuszkowskiej otrzymał (w sztabie generalnym) patent na porucznika wojsk Rzeczypospolitej (23 IX).

Pozostając poprzez siostry w bliskich związkach z Puławami, towarzyszył Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu i jego bratu Konstantemu w ich przymusowej podróży do Petersburga w r. 1795. W czasie postoju w Grodnie odwiedził Stanisława Augusta (29 I 1795). Ok. r. 1800 przebywał, wraz z siostrami, w dzierżawionym przez Dembowskich folwarku Pożóg koło Puław. W końcu 1801 r., polecany przez Czartoryskich, przejął po Franciszku Karpińskim pracę nauczyciela i wychowawcy Dominika Radziwiłła. Dalsze dzieje N-a są mało znane; ożenił się z Anną z Eysmontów (Eysymontów) (przed r. 1806, w czasie wizyty Aleksandra I w Puławach, bawiła tam jako Narbuttowa) i gospodarował w dziedzicznych Sukurczach; w l. 1809–12 piastował godność marszałka pow. lidzkiego. Zajmował się literaturą i rzeźbą, «której misterne pamiątki przyozdobiły niejedną w kraju kolekcją» (Jundziłł). Zostawić miał w rękopisie przekład popularnego ówcześnie dzieła ks. A. B. d’Icard Duquesne’a „L’Évangile méditée”, przypisywany również jego stryjowi Kazimierzowi Narbuttowi, pijarowi. U kresu życia «na żądanie przyjaciół» spisał pamiętnik, w którym przedstawił «w zajmujący sposób ważniejsze zdarzenia tyczące się służby… przy królu, którego pamięć z całą zawsze uwielbiał wdzięcznością». Pamiętnik N-a przechowywany w rodzinie znał J. I. Kraszewski i zamierzał go wydać, aktualne miejsce przechowywania go nie jest znane. N. zmarł 26 II 1837, zapewne w Sukurczach. Z małżeństwa z Anną z Eysmontów pozostawił dwie córki.

N. nie był – jak przypuszczał Sz. Askenazy, a za nim A. M. Skałkowski – emisariuszem legionowym; J. Pachoński funkcję tę przypisał Józefowi Narbuttowi, pułkownikowi 3 regimentu piechoty lit.

Brat N-a Stanisław (1744–1858) był kanonikiem brzeskim, proboszczem w Kossowie w pow. słonimskim, bibliofilem i literatem („Gaz. Warsz.” 1859 nr 30).

 

Estreicher, III i IV (wyd. 2); Nowy Korbut, V 370; Maliszewski, Bibliogr. pamiętników; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Uruski; – Aleksandrowska E., „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1770–1778, Wr. 1959; Michalski J., Sejmiki poselskie r. 1788, „Przegl. Hist.” R. 51: 1960 z. 2 s. 357; Pachoński J., Legiony polskie 1794–1807, W. 1969 I 371; Skałkowski A. M., Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, „Pam. B. Kórn.” 1930 z. 2 (i odb.); Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1897; – Akta powstania Kościuszki, III; Dembowski L., Moje wspomnienia, Pet. 1898 I 8, 9, 40, 41, 246; Diariusz sejmu… 1788, W. [b.r.] I–II; Diariusz sejmu… od dnia 16 grudnia r. 1790, W. [b.r.] I; – „Tyg. Petersburski” R. 8: 1837 cz. 15 nr 33 s. 179–80 (J. Jundził); – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. V t. 222 nr 10242 (5 listów do D. Radziwiłła z l. 1805–8); B. Czart.: rkp. 729, 734 (listy do Stanisława Augusta); B. Narod.: rkp. BOZ 1835 (koresp. K. z Narbuttów Dembowskiej, k. 33–34, 44, 51, 63, 123).

Elżbieta Aleksandrowska

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Księstwo Warszawskie

Po pokonaniu – w grudniu 1805 roku – armii austriacko-rosyjskiej pod Austerlitz (Sławkowo na Morawach) cesarz Napoleon I zawarł pośpiesznie pokój z Austrią, rezygnując z kontynuowania......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.