Świętochowski Zbigniew, pseud. Krzysztof (1905—1970), dziennikarz, spiker Polskiego Radia.
Ur. 2 V w Warszawie, był synem Jana (1870—1942), inżyniera budownictwa, i Jadwigi z Pawłowskich (1879—1969), bratem ciotecznym Kazimierza Andrzeja Sokołowskiego (zob.). Miał siostrę Irenę (1900—1942), żonę Eugeniusza Popoffa (zob.).
Ś. uczył się w Warszawie w prywatnych gimnazjach: Kazimierza Nawrockiego oraz im. Emiliana Konopczyńskiego, które w r. 1919 zostało przekształcone w państw. Gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Po zdaniu tam eksternistycznie matury pracował jako urzędnik. W r. 1927 podjął studia na Wydz. Prawa Uniw. Warsz., które jednak przerwał w r. 1929 i rozpoczął pracę w Polskim Radiu (PR). Początkowo był rezerwowym inspektorem audycji w Wydz. Muzycznym, a od stycznia 1930 spikerem Rozgłośni Warszawskiej. Równocześnie współpracował z warszawskim tygodnikiem „Świat”. Jako spiker poinformował 1 IX 1939 o godz. 6.30 o wkroczeniu do Polski armii niemieckiej. W odpowiedzi na apel szefa Wydz. Propagandy Naczelnego Dowództwa WP płk. Romana Umiastowskiego opuścił miasto 7 IX t.r., ale niebawem wrócił i dyżur w Rozgłośni Warszawskiej pełnił do nadania ostatniej audycji 23 IX.
W okresie okupacji niemieckiej Ś. był zatrudniony w warszawskim Zarządzie Miejskim, kolejno jako robotnik, informator w biurze kwaterunkowym i pracownik Wydz. Zaopatrzenia. Włączył się w działalność konspiracyjną i od r. 1941 współpracował z Organizacją Małego Sabotażu (krypt. Wawer). Był autorem rozpowszechnianego przez Organizację hasła «Chcesz umierać na suchoty — jedź do Niemiec na roboty». W ramach prowadzonej przez Biuro Informacji i Propagandy (BIP) Komendy Głównej ZWZ akcji «N» (propaganda dywersyjna w języku niemieckim), od stycznia do lipca 1941 wspólnie z Edmundem Grudzińskim i Teofilem Sygą redagował pod pseud. Krzysztof miesięcznik „Kennst du die Wahrheit?”. Współpracował z kierowanym przez Stanisława Smoleńskiego, a od listopada 1942 przez Stanisława Zadrożnego, referatem radiowym w Podwydziale Propagandy Mobilizacyjnej (krypt. Rój) BIP Komendy Głównej AK. Po wybuchu powstania warszawskiego prowadził 8 VIII 1944 pierwszą audycję radiostacji AK «Błyskawica», nadającej z gmachu PKO przy ul. Jasnej 9. Po przeniesieniu radiostacji 18 VIII t.r. na ul. Poznańską 26 recytował 24 VIII na jej falach wiersz Zbigniewa Jasińskiego „Żądamy amunicji”. Dn. 22 IX radiostacja ewakuowała się do gmachu Biblioteki Publicznej przy ul. Koszykowej 26, a 23 IX Ś. został ranny; mimo to pracował w radiostacji do jej ostatniej audycji nadanej dwa dni po kapitulacji powstania, 4 X. Przesiedlony do obozu przejściowego w podwarszawskim Ursusie, był następnie więziony w obozie pracy w Koniecpolu (pow. częstochowski); po zwolnieniu zamieszkał w Częstochowie.
Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej pracował Ś. od maja 1945 w Żydowie (pow. wrzesiński) jako urzędnik komisji parcelacyjnej, realizującej reformę rolną. W styczniu 1946 wrócił do Warszawy i od marca t.r. zatrudnił się ponownie jako spiker w tamtejszej rozgłośni PR; prowadził także szkolenia spikerów radiowych. W r. 1957 opublikował wspomnienia z powstania warszawskiego „Sic transit gloria” („Radio i Świat” nr 33—34) oraz Mówi „Błyskawica” („Za wolność i lud” nr 8). W czterdziestą rocznicę pracy w PR został w r. 1970 nagrodzony Złotym Mikrofonem. Zmarł 17 VIII 1970, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kw. R rząd 5 miejsce 16, 17). Był odznaczony Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945.
W zawartym 31 VII 1932 małżeństwie ze Stefanią Ludwiką Butler (1911—1986), pracownicą Wydz. Muzycznego Rozgłośni Warszawskiej PR, po drugiej wojnie światowej urzędniczką Min. Budownictwa, miał Ś. syna Krzysztofa (1938—1992), od r. 1957 spikera PR, a równocześnie aktora Studenckiego Teatru Satyryków (od r. 1960) i Teatru Rozmaitości w Warszawie (w l. 1972—81).
Pośmiertnie opublikowano dziennik Ś-ego z powstania warszawskiego („Dzieje Najnowsze” R. 16: 1984 nr 3—4), a w r. 2000 jego imię nadano szkole podstawowej w Barczewie (pow. sieradzki).
PSB (Syga Teofil); Szulcowie, Cmentarz Ewangelicko-Reformowany (dot. siostry, Ireny); — Bartoszewski W., 1859 dni Warszawy, Kr. 2008; Bielecki R., W zasięgu Past-y, W. 1994; Kunert A. K., Rzeczpospolita Walcząca, W. 1994; Kwiatkowski M. J., „Tu mówi powstańcza Warszawa”, W. 1994, tenże, „Tu Polskie Radio Warszawa…”, W. 1980; tenże, Wrzesień 1939 w Warszawskiej Rozgłośni Polskiego Radia, W. 1984; Malinowski K., Żołnierze łączności walczącej Warszawy, W. 1983; Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939—1945, W. 1987; — Akcja N., Wspomnienia 1941—1944, Red. H. Auderska, Z. Ziółek, W. 1972; Wspomnienia dziennikarzy o wrześniu 1939 roku, Oprac. E. Rudziński, W. 1965.
Tomasz M. Lerski