INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Zofia Rudoszańska-Iwaszkiewiczowa (z domu Cieszewska)  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1989-1991 w XXXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rudoszańska-Iwaszkiewiczowa z Cieszewskich Zofia, pseud. Nieudolny Pedagog (zwykle używała nazwiska Iwaszkiewiczowa oraz pseud.), (1885–1971), nauczycielka, działaczka ruchu nauczycielskiego i kobiecego. Ur. 9 XI w Częstochowie, była najstarszą z siedmiorga dzieci Feliksa Cieszewskiego, rejenta, i Kazimiery z Zawadzkich.

W dzieciństwie i wczesnej młodości mieszkała z rodziną w Zamościu i Zawierciu. W zamożnym domu rodzinnym otrzymała staranne wychowanie. W r. 1903 ukończyła gimnazjum rosyjskie w Piotrkowie ze złotym medalem, uzyskując jednocześnie świadectwo domowej nauczycielki matematyki i języka rosyjskiego. W gimnazjum należała do tajnych kółek uczniowskich. W r. 1905 zamieszkała w Warszawie i objęła obowiązki nauczycielki matematyki klas młodszych oraz opiekunki internatu na pensji prywatnej Pauliny Hewelke (od r. 1919 gimnazjum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej). Jednocześnie uzupełniała wykształcenie na kursach matematyczno-fizycznych, organizowanych przez prof. Samuela Dicksteina (późniejsza Wolna Wszechnica Polska) oraz na tzw. latającym uniwersytecie (późniejsze Tow. Kursów Naukowych). Po śmierci ojca sprowadziła rodzinę do Warszawy, by młodszemu rodzeństwu umożliwić polskie wykształcenie i w r. 1908 podjęła pracę w gimnazjum Cecylii Plater-Zyberkówny (do r. 1934). W r. 1910 wyszła za mąż za Janusza Rudoszańskiego-Iwaszkiewicza (zob. Janusz Iwaszkiewicz). Wspólnie z Teodorą Męczkowską działała w Stow. Nauczycielstwa Polskiego (SNP), a w czasie pierwszej wojny światowej należała do Komisji Pedagogicznej SNP. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości działała w Komisji Oświaty i Kultury oraz w Polskiej Macierzy Szkolnej (PMS).

W r. 1923 ukończyła R. «kurs dwuletni naukowy» pedagogiki przy Państwowym Instytucie Pedagogicznym w Warszawie. Praca dyplomowa Nauczanie arytmetyki w szkołach Komisji Edukacji Narodowej została oceniona jako bardzo dobra i ogłoszona drukiem (Lw. 1923). W l. n. uzupełniała swoje wykształcenie w zakresie matematyki na Uniw. Warsz.

W l. 1927–34 zajmowała R.-I. stanowisko kierownika Sekcji Oświaty Pozaszkolnej Wydz. Oświaty i Kultury przy Magistracie m. st. Warszawy. Wykazywała dużą aktywność w walce o poziom kształcenia dziewcząt, o zwiększenie liczby szkół żeńskich i o zrównanie programów tychże szkół z programami szkół męskich. Napisała na ten temat artykuł pt. O reformie szkoły średniej ogólnokształcącej dla dziewcząt („Bluszcz” 1929 nr 12, 13 oraz w książce zbiorowej pt. W sprawie szkolnictwa żeńskiego, W. 1930). W r. 1929 na XI Kongresie Międzynarodowego Biura Federacji Nauczycieli Szkół Średnich w Hadze (XI Congrès du Bureau International des fédérations nationales du personnel de l’enseignement secondaire) wygłosiła referat na temat ujednolicenia programów szkół męskich i żeńskich. Wielokrotnie uczestniczyła w kongresach międzynarodowych, m. in. w sprawie wczasów robotniczych i wychowania rodzinnego oraz równouprawnienia kobiet, m. in. w: Belgradzie, Nicei, Brukseli, Liège, Helsingor. Ogłosiła drukiem artykuły: Oświata pozaszkolna we Włoszech („Oświata Pol.” 1930 nr 3) i Międzynarodowy Kongres wczasów robotniczych w Leodjum (tamże oraz odb. zawierająca obydwa artykuły ).

Po przejęciu w r. 1934 administracji m. Warszawy przez Zarząd Komisaryczny, R.-I. została pozbawiona stanowiska i przeniesiona na emeryturę na skutek odmowy stosowania wytycznych tego Zarządu zalecających uwzględnianie poglądów politycznych kandydatów starających się o pracę w jej sekcji. Została również zwolniona z posady nauczycielki w gimnazjum C. Plater-Zyberkówny. Przeniosła się do Wilna, gdzie jej mąż był profesorem na Uniw. Wil. Włączyła się do prac PMS, w której po r. 1934 pełniła funkcje wiceprezesa Zarządu na woj. wileńskie i nowogródzkie. Zorganizowała ankietę na temat znaczenia rodziny w życiu robotnika (ok. 1600 odpowiedzi) i na tej podstawie na kongresie międzynarodowym w Brukseli w styczniu 1935 wygłosiła referat pt. Le rôle du père et de la mère dans la vie ouvrière. Na II Katolickim Studium w Wilnie (28 VIII – 1 IX 1936) wygłosiła referat: Współpraca rodziny i szkoły zamieszczony w książce: „Katolicka myśl wychowawcza. Pamiętnik 2. Studium katolickiego w Wilnie…”, (P. 1937 i odb. w Bibliotece Akcji Katolickiej Nr 33, P. [b.r.w.]). Była członkiem Zarządu Głównego Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych oraz wiceprzewodniczącą zarządu Fédération Internationale des Femmes Diplommées. Miewała odczyty w radio, występowała w prasie, przewodniczyła w Związku Pań Domu.

W czasie okupacji litewskiej i niemieckiej R.-I. brała udział w tajnym nauczaniu w zakresie szkoły średniej, a ponadto wypożyczała na Litwę polskie książki z księgozbioru Polskiej Macierzy Szkolnej. Sprawa się wydała, nastąpiła rewizja domu i groził akt oskarżenia ze strony prokuratora. Aresztowania R.-I. uniknęła, przenosząc się nielegalnie z rodziną do Warszawy w lutym 1944. W Warszawie uczyła na tajnych kompletach szkolnych. W dn. 6 VIII 1944 Niemcy rozstrzelali jej męża, a syn został wywieziony do obozu. Po powstaniu przeszła przez obóz w Pruszkowie, a po zwolnieniu zamieszkała w majątku krewnych w pow. grójeckim. Tam zorganizowała naukę dla dzieci wiejskich. Po wyzwoleniu pracowała na kursach dla nauczycieli i maturzystów w Grójcu. Niebawem przeniosła się do Krakowa, gdzie pracowała w Gimnazjum im. H. Sienkiewicza na kursach maturalnych dla osób, które w czasie okupacji przerwały naukę, oraz w Instytucie Szerzenia Kultury i Oświaty. W r. 1947 wróciła do Warszawy i pracowała w szkole dla oficerów (w baraku w ogrodzie Saskim) oraz w Liceum im. H. Kołłątaja, a od r. 1948 – w Liceum Ogólnokształcącym nr 13 im. Narcyzy Żmichowskiej. W r. 1955 obchodziła 50-lecie pracy nauczycielskiej. W r. 1961 przeszła na emeryturę, ale nadal pracowała na pół etatu oraz udzielała lekcji prywatnych. Pod koniec życia otrzymała po mężu emeryturę dla zasłużonych. Jej wypowiedź na temat życia i problemów współczesnej rodziny, sygnowana pseud. Nieudolny Pedagog, została zamieszczona w książce pt. „Rodzice, dzieci, rodzice” (W. 1967). Napisała również w tych latach Pamiętnik nauczycielki (s. 17, mszp. w posiadaniu syna). Zmarła 14 VII 1971 w Gdańsku i tam została pochowana na cmentarzu Centralnym (Srebrzysko). Była odznaczona m. in.: jugosłowiańskim Orderem św. Sawy, Złotym Krzyżem Zasługi (1938), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954).

W małżeństwie z Januszem Rudoszańskim-Iwaszkiewiczem miała R.-I. syna Jana Witolda (Janusza), (ur. 1916), prawnika.

 

Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny 1883–1944, W. 1987; – „Biul. Arch. PAN” Nr 7: 1964 s. 48 (tu informacje o pamiętnikach Janusza Iwaszkiewicza złożonych w Arch. PAN); – Nekrologi z r. 1971: „Tyg. Powsz.” nr 32 s. 6, „Życie Warszawy” nr 178 s. 7; – Wspomnienia własne autora; – Informacje syna R-iej-I-ej oraz informacje jej uczennic (mszp. w posiadaniu syna).

Leonid Żytkowicz

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Antoni Ferdynand Ossendowski

1878-05-27 - 1945-01-03
pisarz
 

Kazimierz Gliński

1850-06-13 - 1920-01-01
poeta
 

Wacław Grzybowski

1887-04-04 - 1959-09-30
psycholog
 

Oswald Frank

1882-02-28 - 1934-12-07
generał brygady WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Alfred Loth

1882-03-07 - 1967-05-01
inżynier mechanik
 

Marceli Słodki

1892-11-11 - 1944
malarz
 

Wanda Szczawińska

1866-06-13 - 1955-04-21
biolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.