Maryański Aleksander Maciej, krypt. L. Gn., B. J. K., Ks. M. S. (1845–1912), ksiądz, publicysta, historyk. Ur. 24 II w Gniewkowie na Kujawach, w rodzinie chłopskiej, był synem Sylwestra i Joanny z Marcinkowskich, bratem Modesta (zob.) i Witalisa (zob.). Do gimnazjum uczęszczał w Trzemesznie i w Poznaniu, po maturze wstąpił w r. 1866 do Seminarium Duchownego w Poznaniu. Po studiach filozoficznych w Poznaniu i Gnieźnie otrzymał święcenia kapłańskie w r. 1870. Pracował w poznańskim zakładzie wychowawczym prowadzonym przez ks. Jana Koźmiana i był zarazem jego sekretarzem. Tu rozpoczął M. rozwijać swoje zainteresowania bibliofilskie (m. in. sporządził katalog książek ks. A. Prusinowskiego, z których część sam nabył) i publicystyczne. Jako katecheta i kapelan wydalonych z Poznania na mocy ustaw kulturkampfu sióstr sercanek udał się wraz z nimi w październiku 1873 do Lwowa. Tu zainteresowania M-ego skupiły się głównie na historii Kościoła, choć nie poniechał również działalności publicystycznej, podejmując nawet w l. 1874–8 w zastępstwie ks. Ottona Hołyńskiego redagowanie czasopisma „Bonus Pastor”. Trudno dokładnie ocenić dorobek publicystyczny M-ego, gdyż zarówno we wspomnianym czasopiśmie, jak i w innych (m. in. „Warta”, „Przegląd Kościelny”, „Dziennik Poznański”, „Gazeta Kościelna”) zamieszczał artykuły bezimiennie lub podpisywał je inicjałami L. Gn., B. J. K., Ks. M. S.
Z działalności wydawniczej na uwagę zasługują przede wszystkim wznowienia: pracy ks. Przemysława Domiechowskiego (XVII w.) pt. „Matka Bolesna, Panna Marya. Historia Męki Chrystusowej opisana i do druku podana 1686” (P. 1872) oraz „Kazania Piotra Skargi” (Lw. 1883–4 I–III). Z rękopisu wydał M. „Dyaryusz więzienia moskiewskiego miast i miejsc Adama Kamieńskiego Dłużyka” opublikowany w książce zbiorowej „Warta” (P. 1874). Oryginalne prace M-ego pochodzą przeważnie z okresu pobytu we Lwowie i stanowią bądź to owoc jego badań historycznych („Materiały do historii czci Matki Boskiej w Polsce”, 1883, Krótka wiadomość o życiu i działalności ojca Floriana Jaroszewicza, reformata, P. 1893, „Materiały do dziejów upadku Unii w diecezji chełmskiej” P. 1878, Unicka Matka Boska Nowogródzka zamkowa, Lw. 1898–1899), bądź też są pracami o charakterze historyczno-publicystycznym (Czasy Nerona w XIX w., Lw. 1888, Krzywdy Kościoła pod berłem rosyjskim, Lw. 1878). W r. 1897 M. powrócił do Gniezna, gdzie osiadł jako emeryt w parafii Św. Michała. Wydał tu jeszcze Wspomnienia o Słucku (P. 1905) i Gody weselne w Sielcu (Gniezno 1910). Zmarł w Gnieźnie 17 XI 1912. Swój wielki księgozbiór przekazał Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu.
Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; Podr. Enc. Kośc.; W. Enc. Ilustr.; – Karwowski S., Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, P. 1931 III; Ks. S. Morawski nowo mianowany arcybiskup lwowski, Lw. 1885 (odb.); – „Dzien. Pozn.” 1912 nr 270; „Przew. Katol.” 1912 nr 47; – Arch. Archidiec. w Gnieźnie: Księga metrykalna.
Zygmunt Zieliński