Koryciński Andrzej z Pilicy i Korytna, h. Topór (ok. 1580–1652), poseł na sejmy, kasztelan wiślicki. Był drugim synem Mikołaja, żupnika krakowskiego, i Barbary Prowanówny. K. studiował wraz z bratem Krzysztofem w Würzburgu (zapisany 7 IX 1593) i w Ołomuńcu (1597). W r. 1596 ogłosił w Würzburgu dziełko pt. Ode tricolos tetrastrophos…, dedykowane preceptorowi Andrzejowi Mirowskiemu. Nadto w r. 1597 wydał w Ołomuńcu (u Handla) wspólnie z bratem Krzysztofem wiersze pt. „Emblemata septem artes liberales declarantia”. Podobno w młodym wieku posłował prywatnie od Zygmunta III do cesarzy Rudolfa II i Macieja. Posłował też z woj. sandomierskiego na kilka sejmów w l. 1626, 1629, 1631, 1637 i 1648; uchodził za cenionego polityka. Na sejmach wybierano K-ego do różnych komisji, np. w r. 1637 do spraw granicznych ze Śląskiem i Węgrami, a w 1648 do rewizji skarbu Rzpltej. Na sejmach w l. 1626 i 1631 obstawał za prawami Akademii Krakowskiej przeciw jezuitom. Bywał również deputatem do Trybunału Skarbowego w Radomiu (1631). Szczególną rolę odegrał K. na nadzwycz. sejmie 1637 r. Dn. 11 VI zabrał krytyczny głos najpierw w sprawie koekwacji podatków, piętnując opieszałych Litwinów, a 14 VI przemawiał za uchwaleniem ceł morskich, gdyż Rzplta jest panią morza i ma prawo nakładać oraz pobierać cła dla utrzymania swej floty; proponował ewentualną obniżkę podatków po nałożeniu ceł. W r. 1632 lub 1633 został starostą żywieckim i w tym charakterze występował na Zatorskim sejmiku. W tym też czasie otrzymał wójtostwo w Kruszewie. W r. 1637 król mianował K-ego, dotychczas swego dworzanina, chorążym sandomierskim, w r. 1645 wszedł K. do senatu jako kasztelan wiślicki.

K. od młodości miał zainteresowania pisarskie. Prócz wyżej wymienionych młodzieńczych dziełek ogłosił K. w r. 1600 w Krakowie mowę pogrzebową na cześć królowej Anny Austriaczki (zmarłej w r. 1598), pt. In obitum Serenissimae Annae Austriacae Poloniae Sueciaeque Reginae oratio, poświęconą Zygmuntowi III; mowy tej z powodu zarazy jednak nie wygłosił. Napisał też obszerne dzieło (150 stronnic) gospodarczo-polityczne pt. Perspectiva politico Regno Poloniae elaboratu. Per quam quid et qualiter regibus et Regno prospiciendum sit…, dedykowane bratankowi Stefanowi Korycińskiemu, późniejszemu kanclerzowi w. kor., a wydane pośmiertnie w r. 1652 w Gdańsku (wyd. 2. Gd. 1698). Traktat ten, opracowany na podstawie dzieł historyków polskich i obcych, miał ułatwić bratankowi orientację w sytuacji politycznej kraju. W r. 1637, wspólnie z braćmi Krzysztofem, kasztelanem wojnickim, i Mikołajem, kasztelanem sandeckim, wzniósł kaplicę Św. Ignacego w kościele Św. Szczepana w Krakowie oraz grobowiec rodzinny; kościół ten zburzyli Austriacy w r. 1802. K. był żonaty (od 16 II 1604 r.) z Urszulą Tymińską, szczególnie hojną dla kościoła żywieckiego, z którą miał dwie córki: mniszkę Elżbietę i Barbarę za Achacym Przyłęckim, kasztelanem oświęcimskim, oraz trzech synów, Jacka Aleksandra, Wszebora i Bogusława, stolnika krakowskiego. K. zmarł w r. 1652 jako siedemdziesięcioletni starzec.

Estreicher, XX 109–110, XXII 413; Juszyński, Dykcjonarz, I 204–5; Enc. Org., XV 544–5; W. Ene. Ilustr.; Braun D., De scriptorum Poloniae et Prussiae…, Coloniae 1783 s. 162–3; Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, I 236–7; Boniecki, XI 198–9; Niesiecki, I 296, V 250–251; Uruski, VII 235; Żychliński, XVI 267; – Czapliński W., Polska a Bałtyk, Wr. 1952; tenże, Dawne czasy, Wr. 1957 s. 154; Hoszowski K., O znakomitych zasługach w kraju rodziny Korycińskich, Kr. 1862 s. 11–4, 18, 40–1; Jędrzejowska A. i Pelczarowa M., Polskie piśmiennictwo w gdańskich oficynach drukarskich (XVI– XVIII w.), w: Pomorze nowożytne, W. 1959 s. 131; Kubala L., Jerzy Ossoliński, W. 1924 s. 98; Załęski, Jezuici, II; – Akta do dziej. Polski na morzu, VII 2a; Akta sejmikowe woj. krak., II; Komoniecki A., Dziejopis żywiecki, Wyd. S. Szczotka, Żywiec 1937 I 183, 185, 196; Mroskowski M., Złoty topór palmą ozdobiony, Kr. 1658; Raptularzyk rodziny Korycińskich, Oprac. K. Kraszewski, „Bibl. Warsz.” 1886 t. 3 s. 239; Starowolski, Monumenta Sarmatarum, s. 207; Vol. leg., III 922, IV 157, 262; Wielewicki, Dziennik, IV.

Adam Przyboś