INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Janusz Juliusz Stefanowicz  

 
 
1932-11-24 - 1998-12-17
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stefanowicz Janusz Juliusz, pseud. J.S. (Stef.), STEF (1932–1998), publicysta, politolog, poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, dyplomata.

Ur. 24 XI we Włocławku, był jedynym synem Józefa (1888–1944), do r. 1939 urzędnika fabryki farb i lakierów we Włocławku, w latach okupacji niemieckiej urzędnika biura handlowego w Warszawie, współpracownika Delegatury Rządu na Kraj, rozstrzelanego przez hitlerowców na Pawiaku, oraz Julii Emilii z Kochanowiczów (ur. 1901).

Po zajęciu i wcieleniu Włocławka do Trzeciej Rzeszy w r. 1939 rodzina została wysiedlona do Warszawy, gdzie S. ukończył szkołę powszechną na tajnych kompletach. Po powstaniu warszawskim 1944 r. zamieszkał z matką w Kielcach, skąd po zakończeniu wojny w r. 1945 wrócił do Włocławka. Uczył się tamże w I Państw. Gimnazjum i Liceum im. Ziemi Kujawskiej, następnie w katolickim Gimnazjum im. Jana Długosza, a po jego likwidacji w r. 1949 ponownie w I Gimnazjum i Liceum (wówczas p.n. I Państw. Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego im. Ziemi Kujawskiej), gdzie w r. 1950 zdał maturę. Od t.r. studiował na Wydz. Prawa Uniw. Mikołaja Kopernika. Jako student publikował od r. 1951 artykuły o literaturze (m.in. o twórczości Józefa Conrada) w dodatku młodzieżowym „W młodych oczach” dziennika PAX-owskiego „Słowo Powszechne”. Od r. 1952 kontynuował studia na Wydz. Prawa Uniw. Warsz. Dn. 15 II 1954 rozpoczął pracę w Zespole Prasy i Wydawnictw Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych (ZZG) w Warszawie; dorabiał w tym czasie tłumaczeniami tekstów prawniczych z języka angielskiego. Specjalizując się w prawie międzynarodowym, 30 VI t.r. uzyskał magisterium na podstawie napisanej pod kierunkiem Manfreda Lachsa rozprawy Geneza i funkcjonowanie Organizacji Państw Amerykańskich.

Od 1 VII 1954 pracował S. w Wydz. Zagranicznym Spółki Wydawniczej Stow. PAX. Dn. 15 II 1955 objął funkcję redaktora działu zagranicznego „Słowa Powszechnego”, 1 IX r.n. został kierownikiem tego działu, a 1 VI 1960 zastępcą redaktora naczelnego. Komentarze i artykuły o sytuacji międzynarodowej i współczesnej myśli chrześcijańskiej publikował zarówno w „Słowie Powszechnym”, jak i w PAX-owskim tygodniku „Dziś i Jutro” (1954–6), a następnie w jego kontynuacji – „Kierunkach” (1957–89). Ponadto współpracował z dwutygodnikiem „Prawo i Życie” (1957–83) oraz z wydawanym przez Polski Inst. Spraw Międzynarodowych (PISM) kwartalnikiem „Sprawy Międzynarodowe” (1960–91). Za działalność publicystyczną otrzymał w r. 1961 nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka. Od t.r. publikował w PAX-owskim miesięczniku „Życie i Myśl” (do r. 1991), m.in. wspomnienie o Stanisławie Cacie-Mackiewiczu (R. 16: 1966 nr 3). W l. 1964–71 uczestniczył w obradach Chrześcijańskiej Konferencji Pokojowej w Pradze. Od r. 1965 należał do Zarządu Głównego Stow. PAX. Obok dziennikarstwa zajmował się pracą naukową – prowadził badania nad katolickimi formacjami społeczno-politycznymi (Chrześcijańska demokracja, W. 1963) oraz problemem stosunku państwa do Kościoła katolickiego (Watykan i Włochy 1860–1960, W. 1967). Ogłosił udramatyzowaną historię polityki międzynarodowej Świat w trzydziestu odsłonach (W. 1966), za którą otrzymał w r. 1967 nagrodę publicystyczną PISM. Dn. 12 XII 1967 uzyskał na Wydz. Historycznym Uniw. Warsz. stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie napisanej pod kierunkiem Rafała Gerbera rozprawy Kościół i Chrześcijańska Demokracja we Włoszech powojennych. Po interwencji wojskowej ZSRR i państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, 21 VIII 1968, zamieścił w „Słowie Powszechnym” (R. 21: 1968 nr 204–207) cykl artykułów Na równi pochyłej, krytycznie oceniających wydarzenia «praskiej wiosny». W r. akad. 1968/9 przedstawiał zagadnienia polityki zagranicznej PRL w ramach zebrań dyskusyjnych na uczelniach oraz w Kole «Forum» przy Stołecznym Ośrodku Szkolenia Kadr Stow. PAX. W l. 1968–88 współpracował z „Życiem Warszawy”, a w l. 1970–80 z warszawską „Kulturą”. Od r. 1970 zamieszczał w tygodniku „Polityka” artykuły o przemianach na polskiej i światowej scenie politycznej. Poprzedził wstępem wybór pism lewicowego ks. Camilo Torresa („Stuła i karabin”, W. 1970) oraz opublikował kolejne książki, tym razem o przedstawicielach chrześcijańskiej myśli społeczno-politycznej: Don Murri (W. 1970) i W kręgu Marca Sangniera (W. 1973). W „Wojskowym Przeglądzie Historycznym” ogłosił artykuł Gwarancje brytyjskie dla Polski w 1939 roku w świetle narad gabinetu brytyjskiego (R. 16: 1971 nr 1). Zabierał głos podczas publicznych odczytów i dyskusji, najczęściej w Klubie im. Pietrzaka w Warszawie, m.in. podczas międzynarodowego sympozjum z okazji 25-lecia Stow. PAX (1–2 X 1971) wygłosił referat Rola i zadania środowisk chrześcijańskich w procesie odprężenia i współpracy w Europie. Wielokrotnie też reprezentował PAX za granicą, m.in. na Międzynarodowym Kongresie Teologów w Brukseli (1970), IX Kongresie Międzynarodowego Związku Prasy Katolickiej w Luksemburgu (1971) i Światowym Kongresie Sił Pokoju w Moskwie (1973).

W r. 1971 wybrano S-a do ośmioosobowego Sekretariatu Stow. PAX. Od r. 1972 był redaktorem naczelnym „Słowa Powszechnego” oraz wiceprezesem Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych (do r. 1984). Jako dziennikarz towarzyszył wizytom I sekretarza PZPR Edwarda Gierka w RFN (1972) i Francji (1976). W „Życiu Warszawy” ogłosił przeprowadzoną w Sztokholmie rozmowę z premierem Szwecji Olofem Palme pt. Spodziewamy się owocnej współpracy z Polską (R. 29: 1972 nr 227); na łamach tego dziennika publikował też w l. 1973–84 felietony polityczne Przerwa na myślenie. Dn. 27 VII 1973, podczas wizyty w Polsce przedstawicieli francuskiego tygodnika „Informations Catholiques Internationales”, wygłosił wprowadzenie do dyskusji, a 20 VI 1974 wystąpił z referatem Polska w opinii społeczeństw zachodnich, inaugurującym cykl sesji o współczesności („Słowo Powsz.” R. 28: 1974 nr 147, 149, „Kur. Lub.” R. 18: 1974 nr 144, „Zorza” R. 18: 1974 nr 28). T.r. jako gość Dep. Stanu podróżował przez dwa miesiące po USA. Uczestniczył w przygotowaniach do szczytu Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach (KBWE); 8 XI 1974 zabrał głos w dyskusji na plenarnym posiedzeniu Polskiego Społecznego Komitetu KBWE, a 16 VII 1975 wygłosił referat o sytuacji międzynarodowej na zebraniu Zarządu Stow. PAX. Korespondencje z trzeciej fazy Konferencji w Helsinkach zamieszczał w „Słowie Powszechnym” (R. 29: 1975 nr 168–171). Współpracował w tym czasie z „Tygodnikiem Demokratycznym” (1974–5), „Perspektywami” (1974–7) oraz PAX-owskim „Wrocławskim Tygodnikiem Katolików”. Publikował kolejne książki o najnowszej historii Europy, szczególnie Włoch, m.in. Włochy (W. 1975) i Włochy współczesne (W. 1976), a także prace z politologii Bunt mniejszości. Współczesne separatyzmy narodowe (W. 1977) oraz Stary i nowy świat. Ciągłość i zmiana w stosunkach międzynarodowych (W. 1978). W l. 1976–80 był wiceprzewodniczącym Stow. PAX, odpowiedzialnym za pion prasowy; poglądy polityczne S-ego uważano za szczególnie bliskie linii PZPR. W tym samym okresie wchodził w skład Prezydium Stow. Dziennikarzy Polskich. Dn. 22 III 1977, z okazji trzydziestolecia „Słowa Powszechnego”, zorganizował w Domu Dziennikarza w Warszawie, z udziałem Bolesława Piaseckiego, międzynarodowe kolokwium „Rola prasy w upowszechnianiu trwałych wartości kultury europejskiej”. Dn. 2 X 1979 uczestniczył w posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku, podczas którego przemawiał papież Jan Paweł II. Z politologiem i ekonomistą Michałem Dobroczyńskim wydał Tożsamość Europy (W. 1979), Stosunki Wschód–Zachód. Struktura, treść, mechanizmy (W. 1980) oraz syntezę Polityka zagraniczna (W. 1984). Zapis rozmów S-a, Dobroczyńskiego i prawnika Andrzeja Wasilkowskiego o współczesnej Polsce i świecie opublikowano w serii Biblioteka Wiedzy Współczesnej «Omega» (Polska w świecie współczesnym, W. 1979 oraz Wyzwania współczesnego świata, W. 1981).

W r. 1980 został S. wybrany na posła do Sejmu PRL z okręgu wyborczego w Białymstoku; w Sejmie był członkiem Konwentu Seniorów i wiceprzewodniczącym Koła Poselskiego PAX, a także pracował w komisjach: nauki i postępu technicznego, spraw zagranicznych oraz odpowiedzialności konstytucyjnej. Odszedł t.r. z funkcji redaktora naczelnego „Słowa Powszechnego”, ale do 31 I 1982 pozostał komentatorem sejmowym tego dziennika. Z Arturem Bodnarem opublikował książkę Kultura polityczna (W. 1981), w której odniósł się do wydarzeń sierpnia 1980 r., postulując potrzebę ograniczonych reform. Od 1 XI 1981 był zastępcą redaktora naczelnego „Życia Warszawy”. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 XII t.r. i zawieszeniu działalności Stow. PAX, został powołany 15 XII na pełnomocnika-dyrektora Inst. Wydawniczego PAX. Dn. 21 I 1982 habilitował się na Wydz. Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniw. Warsz. z zakresu stosunków międzynarodowych na podstawie rozprawy Europa powojenna (W. 1977), wyróżnionej nagrodą PISM. Po wznowieniu w lutym 1982 działalności PAX objął ponownie funkcję odpowiedzialnego za pion prasowy wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia, a ponadto mianowano go dyrektorem Zespołu Prasy i Wydawnictw oraz redaktorem naczelnym Inst. Wydawniczego PAX. S. współtworzył Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON) i w lipcu t.r. został wiceprzewodniczącym jego warszawskiej Rady. Dn. 31 X odszedł na własną prośbę z funkcji zastępcy redaktora naczelnego „Życia Warszawy”. Dn. 12 XI został wybrany do Komitetu Nauk Politycznych PAN. Od 14 XII był docentem kontraktowym w Centralnym Ośrodku Metodycznym Nauk Politycznych Uniw. Warsz., a od 31 III 1983 należał do Rady Naukowej PISM. Na I Kongresie PRON, 7–9 V t.r. w Warszawie, wszedł do jego Rady Krajowej. W r. 1984 opublikował Bezpieczeństwo współczesnych państw (W.) i Profile Europy (W.). Artykuły politologiczno-historyczne zamieszczał w pracach zbiorowych „Stosunki międzynarodowe. Problemy badań i teorii” (W. 1983) i „Co zakłóca współżycie międzynarodowe” (W. 1984) oraz w czasopismach „Edukacja Polityczna” i „Dzieje Najnowsze”; przygotował rozdział Sprzeczności między Wschodem i Zachodem oraz ich skutki międzynarodowe do książki „Sprzeczności i konflikty społeczne oraz ich skutki polityczne. Pomocnicze materiały naukowe na doroczne kursokonferencje wrześniowe wykładowców nauk politycznych” (W. 1984). W kwietniu 1984 rozpoczął pracę w MSZ, a 28 IX t.r. został ambasadorem PRL w Paryżu; był w tym czasie jedynym bezpartyjnym dyplomatą PRL. Odszedł wtedy z funkcji dyrektora Zespołu Prasy i Wydawnictw oraz redaktora naczelnego Inst. Wydawniczego PAX. Jako ambasador organizował pierwszą po zniesieniu stanu wojennego wizytę gen. Wojciecha Jaruzelskiego we Francji (1985). W l. 1985–8 wykładał okresowo na uniw. w Lille.

Odwołany 22 II 1989 z funkcji ambasadora, wrócił S. do kraju i od tego miesiąca pracował w Zespole Prasy i Wydawnictw Biura Prac Prezydium Zarządu Głównego Stow. PAX (do 31 XII t.r.). Prowadzony we Francji dziennik opublikował w „Kierunkach” pt. Z ambasadorskich zapisków 1984–1989 (R. 34: 1989 nr 22–47), osobno wydał go pt. Niewdzięczna misja. Zapiski ambasadora w Paryżu 1984–1989 (Tor. 1995). W wyborach do Sejmu w czerwcu 1989 kandydował bez powodzenia z ramienia Ruchu Społecznego PAX (okręg wyborczy nr 98 w Toruniu). Odszedł wówczas z funkcji wiceprzewodniczącego Stow. PAX. Od 1 X t.r. do 31 V 1991 był dyrektorem Zespołu Prasy i Wydawnictw PAX, formalnie w strukturze Zjednoczonych Zakładów Gospodarczych «Inco-Veritas». W l. 1991–2 kierował Radą Spraw Międzynarodowych Stow. PAX.

S. wrócił do działalności naukowej i od marca 1989 kierował Zakł. Problemów Ogólnoeuropejskich w Inst. Nauk Politycznych PAN. Następnie w Inst. Studiów Politycznych (ISP) PAN był od 1 X 1990 zastępcą kierownika Zakł. Bezpieczeństwa i Integracji Europejskiej, od 1 II 1991 kierownikiem Pracowni Bezpieczeństwa Europejskiego, a w l. 1993–8 kierownikiem Zakł. Bezpieczeństwa i Integracji Europejskiej, przekształconego 12 I 1994 w Zakł. Europejskich Stosunków Politycznych. Publikował w tym okresie książki dotyczące problematyki bezpieczeństwa międzynarodowego: Rzeczypospolitej pole bezpieczeństwa (W. 1993) i Ład międzynarodowy. Doświadczenie i przyszłość (W. 1996) oraz polityki Francji: Polityka Europejska V Republiki (W. 1994) i Od Kapeta do Mitteranda. Tysiącletni sen o potędze (W. 1996); z Iwoną Grabowską-Lipińską przygotował opracowanie Chiny wobec Europy w nowym ładzie międzynarodowym (W. 1996), zredagował też „Polska–NATO. Wprowadzenie i wybór dokumentów 1990–1997” (W. 1997) i „Polska w Europie na przełomie wieków” (W. 1997). W r. 1994 wykładał historię powszechną i prowadził seminarium magisterskie w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. W Zakł. Europejskich Stosunków Politycznych ISP PAN realizował w l. 1995–6 projekt badawczy „Interes narodowy, bezpieczeństwo i integracja państw europejskich w dobie transformacji. Implikacje dla Polski”, którego efektem były książki „Racja stanu w dobie transformacji ładu europejskiego. Implikacje dla Polski” (W. 1995) oraz „Między tożsamością i wspólnotą. Współczesne wyznaczniki polityki zagranicznej państw europejskich” (W. 1996). Współpracował ze „Studiami Politycznymi”, a od r. 1995 zasiadał w komitecie redakcyjnym tego czasopisma. Dn. 11 IV 1996 został wybrany do Rady Naukowej ISP PAN. W 1. półr. 1997 wykładał teorię stosunków międzynarodowych w prywatnej Szkole Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku. Dn. 15 IV 1998 nadano mu tytuł profesora nauk humanistycznych w zakresie stosunków międzynarodowych. W związku z likwidacją Zakł. Europejskich Stosunków Politycznych został 10 VII t.r. odwołany z funkcji jego kierownika. Opracował podręcznik akademicki Anatomia polityki międzynarodowej (Tor. 1999, wyd. 2, Tor. 2001). Od r. 1992 uczestniczył w 32 konferencjach naukowych krajowych i międzynarodowych oraz w międzynarodowych programach naukowych: „Security for Europe Project”, „European Agreement Project”, „Nuclear Deterrence in post-Cold-War”. Przygotowywał dla MSZ ekspertyzy dotyczące uczestnictwa Polski w strukturach europejskich i NATO. Często występował w radiu i telewizji, komentując wydarzenia i uczestnicząc w dyskusjach. Należał do Polskiego Tow. Nauk Politycznych oraz do Accademia dei Lincei w Rzymie. Zmarł 17 XII 1998 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medalem 30-lecia Polski Ludowej (1974), Odznaką i dyplomem Stow. Dziennikarzy Polskich (1976), Orderem Sztandaru Pracy II kl. (1979), pierwszą nagrodą Stow. Dziennikarzy PRL (1983), Medalem Pamiątkowym Pracowni Konserwacji Zabytków (1986); był też laureatem nagród Klubu Publicystów Międzynarodowych.

S. był żonaty od 9 IV 1957 z Krystyną ze Steinkellerów, redaktorką Wydawnictw Komunikacji i Łączności; małżeństwo było bezdzietne.

 

Bibliografia prac Instytutu Studiów Politycznych PAN 1990–2000, Red. J. Fiszer, W. 2000 s. 12, 15, 17, 24, 30, 36, 39, 42, 48, 51, 60, 62, 72, 78–81, 85, 91, 94, 102, 107, 119, 153; Bibliografia zawartości czasopism za l. 1955–86, W. 1955–86; toż za l. 1988–98, W. 1988–98; Informator nauki polskiej za l. 1997/8, W. 1997–8; Kto jest kim w Polsce, W. 1984, W. 1989; Od Helsinek do Belgradu. Bibliografia wybranych prac dotyczących problemów bezpieczeństwa i współpracy w Europie (sierpień 1975 – czerwiec 1977), Oprac. A. Bożyk, M. Safianowska, W. 1977; Słown. pseudonimów, V; Stowarzyszenie PAX 1945–1985. Informator, W. 1985 s. 54–5, 103, 110, 224, 226, 234, 236; – Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990; Kuciński J., Geneza PRON, W. 1985 s. 134; Micewski A., Współrządzić czy nie kłamać? PAX i Znak w Polsce 1945–1976, Paris 1978 s. 121, 146, 149–50, 155; Wykorzystać szanse pojednania i zgody narodowej. Ruch Społeczny Katolików PAX w wyborach do Sejmu i Senatu, W. 1989 s. 32–3 (fot.); – 40 lat ze „Słowem”, Red. J. Wójcik, W. 1987 (fot.); Łukasiewicz M., Weryfikacja. Z notatnika stanu wojennego 1981–1982, W. 1994; I Kongres Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. Materiały i dokumenty, W. 1984 I 92–4, 316; Rakowski M. F., Dzienniki polityczne, W. 2001–4 IV–V, VII–VIII; Sprawy międzynarodowe, Red. M. Dobroczyński, W. 1980 s. 13–14, 23–4, 32, 47–9, 52, 54, 68–9, 78–81, 85, 88–9, 92–4, 98–9, 105–9, 112–13, 253–4, 281–2, 284–6, 289, 291–5, 297–8, 300, 302, 306–7, 309, 414; – „Kierunki” R. 6: 1961 nr 49 (S. Zabiełło, fot.), R. 15/16: 1971 nr 43; „Polityka” R. 33: 1989 nr 11 (fot.); „Prasa Pol.” R. 23: 1969 nr 5 (fot.); „Słowo Powsz.” R. 9–36: 1955–82; „Wrocł. Tyg. Katolików” 1971 nr 43; – „Gaz. Wyborcza” dod. „Gaz. Stoł.” 1998 nr 299 (nekrolog); – Arch. Inst. Studiów Polit. PAN: Akta osobowe, bibliogr. prac S-a, odpis aktu zgonu S-a; Arch. Kadr i Szkolenia MSZ: Akta osobowe S-a; Arch. Katol. Stow. Civitas Christiana: Akta osobowe Zarządu Stow. PAX, kartoteka osobowa z dok. archiwalnej Civitas Christiana, dok. kandydacko-członkowska Stow. PAX; Arch. Sejmu RP: teczka nr 15, ankieta poselska VIII kadencji Sejmu PRL z 7 III 1980 (fot. i życiorys); Arch. Uniw. Warsz.: sygn. WP 18738; Arch. „Życia Warszawy” w W.: segregator S–5; – Mater. i informacje żony S-a, Krystyny z W.

Elżbieta Ciborska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
Partner ms-warszawa.png
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Andrzej Łapicki

1924-11-11 - 2012-07-21
lektor
 

Jerzy Feliks Cnota

1942-10-17 - 2016-11-10
aktor filmowy
 

Aleksander Augustynowicz

1865-02-07 - 1944-08-23
malarz
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.