INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Rekuć h. Leliwa  

 
 
2. poł. XVII w. - 1721-03-17
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rekuć Jerzy h. Leliwa (zm. 1721), minister i działacz kalwiński. Pochodził z rodziny osiadłej na Żmudzi i piszącej się na Krożach; ojciec jego był katolikiem a matka kalwinistką.

R. uczył się w Kiejdanach, a następnie w Joachimsthal Gimnasium w Berlinie, 18 X 1698 immatrykulował się na uniwersytecie we Frankfurcie n. Odrą. Dn. 26 II 1702 został ordynowany kaznodzieją polskiego zboru ewangelicko-reformowanego w Królewcu. Przyznano mu 200 tal. rocznej pensji, zaś resztę uposażenia tego zboru, 300 tal., pobierał do swej śmierci opiekun i zwierzchnik R-a Samuel Bythner. W liście z 20 III 1707 skarżył się R. Danielowi Ernestowi Jabłońskiemu na trudne warunki finansowe i gnębiące go długi. R. odgrywał w Królewcu podobną rolę, jaką spełniał Jabłoński w Berlinie. Był rzecznikiem interesów dysydentów, przede wszystkim litewskich, wobec dworu i rządu pruskiego w Królewcu, zarazem jednak przekazywał wszystkie polecenia dworu, nawet drobne, na Litwę i skrupulatnie dopilnowywał ich załatwienia. W sprawach dysydentów korespondował stale z Jabłońskim i posłami: rosyjskim, szwedzkim i duńskim przy dworach warszawskim i berlińskim, a także z posłem pruskim w Warszawie. Za pośrednictwem R-a dysydenci lit. złożyli w r. 1706 prośbę do Berlina o wstawiennictwo w sprawie nałożenia przez Szwedów kontrybucji. W lipcu 1707 uzyskał R. z rentkamery pruskiej pieniądze na remont zboru w Kiejdanach, niezbędne wobec wyznaczenia tamże na 20 VII 1708 synodu prowincji lit.

Dn. 9 II 1707 uczestniczył R. w naradzie decydującej o losach drukarni Jednoty lit. (dawnej drukarni radziwiłłowskiej ze Słucka) sprowadzonej do Królewca. W jesieni t. r. rozpoczął starania o uzyskanie od króla pruskiego Fryderyka I przywileju dla organizowanej w Królewcu polskiej drukarni kalwińskiej. W czerwcu 1709 mianowano R-a inspektorem drukarni, rozpoczęła ona pracę w lipcu t. r. W r. 1709 pośredniczył R. w zabiegach dysydentów lit. u rządu pruskiego w Królewcu i u bpa wileńskiego Karola Brzostowskiego, przebywającego wówczas w Tylży, o powstrzymanie katolickiego plebana w Słucku (Mentyckiego) od zagarniania drogą procesów sądowych własności zboru słuckiego. Doradzał również R. wystosowanie protestu do Karola Filipa, księcia neuburskiego, przeciw podjęciu budowy w Kiejdanach kościoła dla karmelitów. W tych i podobnych sprawach jeździł latem 1711 do Wilna, gdzie konferował z głównym ekonomem dóbr neuburskich, Stanisławem Niezabitowskim i bpem Brzostowskim. Pisał później (24 VIII) do superintendenta kalwińskiego dystryktu nowogródzkiego Samuela Lutomirskiego, że biskup przyjął go «honorifice i niemało pożytecznych rzeczy… dyskurował». W grudniu t. r. negocjował R. między rządem pruskim a przedstawicielami Rzpltej w sprawie usunięcia jezuitów z Prus Wschodnich w odpowiedzi na represje wobec protestantów w Rzpltej. Po śmierci Bythnera (1710 r.) R. obrany został w r. 1711 seniorem zborów ewangelicko-reformowanych na Żmudzi i był odtąd delegatem Jednoty lit. na synodach generalnych całej Rzpltej – 2–3 XI 1712 w Toruniu, 2 IX 1718 i 1719 w Gdańsku. Uczestniczył w synodzie Jednoty lit. w Kiejdanach rozpoczętym 30 VI 1715, a w poł. lipca na życzenie króla pruskiego prowadził tamże rozmowy w sprawie dóbr neuburskich. W grudniu 1716 przyjechał do Warszawy, gdzie w rozmowach z J. Dołgorukim, J. Flemingiem i przedstawicielami Generalności konfederacji tarnogrodzkiej starał się zapobiec planowanym ograniczeniom praw dysydentów.

W r. 1718 Jan Dawid Zäncker uzyskał za pośrednictwem i dzięki inicjatywie R-a przywilej królewski na wydawanie w Królewcu gazety polskiej. Od sierpnia t. r. do grudnia 1720 R. był współredaktorem tej gazety wychodzącej co tydzień pt. „Poczta Królewiecka”. Był zarazem tłumaczem i wydawcą kalwinistycznych dzieł teologicznych. W r. 1704 wydał w Królewcu „Konfessją angielską”, której przekładu podjął się ok. 14 II 1704 na nalegania Aleksandra Smitta (Anglika?), w r. 1706 wydał trzyczęściowe dzieło Andrzeja Węgierskiego pt. „Kaznodzieja…”, a w r. 1707 również w Królewcu „Epitome controversiarum, to jest sumariusz nauki Kościoła rzymskiego […] przez Karola Delinkurta, niegdyś kaznodzieję zboru ewangelickiego w Paryżu spisany”.

R. opiekował się stale młodzieżą dysydencką z Rzpltej, studiującą w Królewcu, a także, wspólnie z S. Lutomirskim, młodzieżą wysyłaną przez Jednotę lit. na studia m. in. do Berlina, Frankfurtu n. Odrą i do Szkocji. R. łożył na studia ks. Beniamina Kanota, zapewne swego powinowatego. R. zmarł 11 III 1721.

Żona R-a, nie znana z imienia, pochodziła zapewne ze znanej rodziny kalwinistycznej Kanotów (Canottów) i poślubił ją R., jak się wydaje, ok. r. 1702. Synem R-a był zapewne Jerzy Beniamin, pastor już w r. 1726, pochowany w Wilnie 10 II 1730.

 

Estreicher; Enc. Org.; – Chojnacki W., Szkice z dziejów polskiej kultury na Mazurach i Warmii, Olsztyn 1983 s. 66–73, 80–90, 97–9; Konarski S., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936 s. 257; Lankau J., Prasa staropolska na tle rozwoju prasy w Europie 1513–1729, Kr. 1960 s. 203–8; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1843 I 302, 313, 324–5, II 42, 175, 226–8; Rhode G., Brandenburg-Preussen und die Protestanten in Polen 1640–1740, Leipzig 1941 s. 74, 84, 96, 105, 107, 114, 118, 119, 138, 140, 141; Sembrzycki J., Die polnischen Reformirten und Unitarier in Preussen, „Altpreussische Monatschrift”, Königsberg 1893 s. 82; – Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, VIII 256, 258; Spis synodów i sesji prowincjonalnych Jednoty Litewskiej 1611–1913, Wil. 1913 s. VII (Monumenta Reformationis Polonicae et Lithuanicae S. IV, z. 1); – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V teka 301 nr 13099 (oryginalny list R-a w języku polskim), Dz. VIII nr 710 k. 330, 333.

Tadeusz Wasilewski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Markiewicz

1603-03-06 - 1687-06-04
polemista antyjezuicki
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.