Sylwestrowicz Dowoyna Witold (1909–1986), inżynier, kapitan Wojska Polskiego, kolekcjoner.
Ur. 25 I w Tyflisie (obecnie Tbilisi). Ojciec S-a Bolesław był absolwentem prawa Uniw. Warsz.; od r. 1905 przebywał w Rosji, kolejno w Moskwie, w rejonie Kaukazu oraz guberniach centralnych. W okresie rosyjskiej wojny domowej pracował w Orenburgu jako urzędnik administracji admirała A. Kołczaka, po czym wobec nacierających sił bolszewickich ewakuował się do Harbinu. Po powrocie do Polski był od r. 1921 wiceprezesem Najwyższej Izby Kontroli, a następnie (do r. 1933) prezesem Okręgowej Izby Kontroli w Warszawie. Matka S-a Anastazja Mauropulo była Greczynką. S. miał starszych braci: Włodzimierza (zm. 1940), doktora medycyny, działacza Obozu Narodowo-Radykalnego, grupy «ABC», redaktora „Akademika Polskiego”, zamordowanego w niemieckim obozie koncentracyjnym w Mauthausen, oraz Kazimierza, żołnierza Dyw. Syberyjskiej i WP, architekta.
S. uczęszczał do polskich szkół w Harbinie, a po przyjeździe do Polski do Gimnazjum Państw. im. Joachima Lelewela w Warszawie. W r. 1928 został w Warszawie członkiem Akad. Aeroklubu, gdzie szkolił się w zakresie aerodynamiki i budowy samolotów oraz brał udział w montażu francuskich samolotów «Caudron G. III». Po zdaniu w r. 1932 matury został powołany 15 VIII t.r. do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego we Włodzimierzu Wołyńskim, skąd 14 II 1933 przeniesiono go do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył 15 IX t.r. Ujawniona wówczas wada wzroku uniemożliwiła mu służbę pilota wojskowego. Po zwolnieniu do rezerwy podjął pracę w Państw. Zakładach Lotniczych w Warszawie oraz jednocześnie studia w Sekcji Lotnictwa Wydz. Mechanicznego Politechn. Warsz. Promowany do stopnia podporucznika rezerwy w korpusie oficerów aeronautyki (ze starszeństwem z 1 I 1936), czterokrotnie uczestniczył w l. 1935–9, jako oficer techniczny eskadry, w ćwiczeniach oficerów rezerwy lotnictwa w 1. p. lotn. (1935) i 5. p. lotn. (1937, 1938, 1939). W r. 1939 przeszedł do pracy w Oddz. Budowy Płatowców Inst. Technicznego Lotnictwa w Warszawie.
Po ogłoszeniu w sierpniu 1939 mobilizacji S. jako pracownik Inst. Technicznego Lotnictwa został wyreklamowany z wojska, ale po wybuchu drugiej wojny światowej opuścił 4 IX t.r. Warszawę i 9 IX dotarł do Lidy, gdzie jako oficer nadzoru technicznego 5. p. lotn. 10 IX otrzymał przydział do eskadry zapasowej. Po agresji sowieckiej ewakuował się z pułkiem do Dyneburga (obecnie Daugavpils) na Łotwie i tam 18 IX został internowany. Osadzony 20 IX w obozie w Lipawie (obecnie Liepâja), po próbie ucieczki został przeniesiony do obozu w Ulbroce pod Rygą. Zwolniony, przyleciał pod koniec grudnia wojskowym samolotem szwedzkim do Sztokholmu, skąd przez Oslo i Bergen dotarł 30 XII do Aberdeen w Wielkiej Brytanii. Dn. 18 I 1940 znalazł się w Londynie, ale 17 II t.r. wyruszył do wojska polskiego we Francji. Po zameldowaniu się 19 II na stacji zbiorczej Dugny został skierowany do Lyonu, a stamtąd 15 III do stacji zbiorczej w Foive pod Lyonem, gdzie bezskutecznie oczekiwał na przydział do jednostki wojskowej. W czasie inwazji niemieckiej na Francję, w poł. czerwca, ewakuował się m.in. przez Awinion, Tuluzę do portu w St.-Jean-de-Luz, skąd wrócił do Wielkiej Brytanii; 2 VII dotarł do Blackpool.
Dn. 20 VII 1940 otrzymał S. przydział do Polskich Sił Powietrznych i podjął służbę w 317. Dywizjonie Myśliwskim «Wileńskim» jako oficer techniczny, zweryfikowany w stopniu porucznika. Od 16 X do 29 XI t.r. przebywał w szpitalach Royal Air Force, a po wyzdrowieniu wrócił 8 III 1941 do 317. Dywizjonu; odbył staże w dywizjonach myśliwskich: 303. «Warszawskim» i 308. «Krakowskim». Od 25 XI t.r. służył w 307. Dywizjonie Myśliwskim Nocnym «Lwowskich Puchaczy», gdzie zgłosił się na ochotnika do personelu latającego. Dn. 10 VII ukończył specjalistyczny kurs obserwatora radarowego. Latał w załodze swojego przyjaciela por./kpt. Jerzego Damsza, początkowo na samolocie «Beaufighter VIF EW-Z», a od grudnia 1942 na «Mosquito II». Dn. 1 IX 1943 awansował do stopnia kapitana oraz dosłużył się angielskiego stopnia flight lieutenant (2 XI t.r.). Latem 1944 służył krótko w 305. Dywizjonie Bombowym «Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej». W powietrzu odsłużył 429 godzin w dzień i 227 godzin w nocy. Dn. 11 X 1944 przydzielono go do Dowództwa Lotnictwa Myśliwskiego w Londynie. Przygotowywał wówczas pracę dyplomową z dziedziny metaloznawstwa i badań rentgenowskich stali na Uniw. Londyńskim; egzamin dyplomowy zdał 19 I 1945. Przydzielony następnie do Royal Aircraft Establishment w Farnborough z zadaniem przygotowania organizacji powojennego Inst. Technicznego Lotnictwa, pracował tam do 23 X t.r., kiedy to wrócił do służby w 307. Dywizjonie Myśliwskim i stacjonował w Lubece.
Dn. 23 I 1947 został S. zdemobilizowany i 8 II t.r. podjął pracę w Cavendish Laboratory Cambridge National Laboratory w Teddington. W r. 1951 zamieszkał w USA w Bernardsville w stanie New Jersey. Prowadził tam badania z fizyki metali, początkowo na Brown University, później w Massachusetts Institute of Technology, a następnie przez osiemnaście lat w Bell Telephone Laboratories w Murray Hill. W r. 1975 obronił na Uniw. Londyńskim pracę doktorską Numerical Optimization of Non-Linear Functions of Several Variables Using Random Search Techniques. Był S. autorem i współautorem 26 prac naukowych, dotyczących właściwości metali, publikowanych głównie w: „Procceeding Physical Society”, „Brown Univ. Providence R I Metals Research Lab”, „Technical Papers and Notes – Institute of Metals Division”, „Philosophical Magazine”, „Sonic and Ultrasonics, IEEE Transactions on”, „Journal of Applied Physics”, „Corrosion” i „Journal E.ectrochem. Sc., Volume”. Już na emeryturze wykładał w l. siedemdziesiątych na Fairleigh Dickinson University.
S. utworzył z żoną kolekcję polskiej sztuki nowoczesnej, zawierającą prace m.in.: Tadeusza Dominika, Stanisława Teisseyre, Wojciecha Fangora, Bohdana Urbanowicza, Jana Lebensteina, Tadeusza Brzozowskiego, Henryka Stażewskiego, Alfreda Lenicy, Jerzego Nowosielskiego, Stefana Gierowskiego, Teresy Pągowskiej, Jana Tarasina, Jerzego Tchórzewskiego, Aleksandra Kobzdeja, Rajmunda Ziemskiego, w tym „Torso” Aliny Szapocznikow, model rzeźby Jerzego Jarnuszkiewicza oraz jedenaście tzw. abakanów Magdaleny Abakanowicz. Kolekcję eksponowano w «domu ze szkła», zaprojektowanym przez szwagra, malarza i architekta B. Urbanowicza, a pokazywano m.in. na wystawie „Masters of Contemporary Art in Poland”, zorganizowanej przez Herbert F. Johnson Museum of Art (Cornell University), oraz w r. 1977 w Bostonie, Waszyngtonie i Nowym Jorku. T.r., przy współudziale Fundacji Kościuszkowskiej, zorganizował S. w Nowym Jorku aukcję dzieł współczesnych artystów polskich na rzecz Tow. Opieki nad Ociemniałymi w Laskach pod Warszawą. Zmarł 6 XI 1986 w Bernardsville; prochy zostały złożone w Warszawie na cmentarzu Powązkowskim. S. był odznaczony m.in. Orderem Odrodzenia Polski (1942), trzykrotnie Krzyżem Walecznych (1943) i Srebrnym Krzyżem Zasługi (1944) oraz odznaczeniami angielskimi.
S. był żonaty z Hanną z Urbanowiczów (1923–2005), córką Tadeusza (1883–1940), rozstrzelanego w Palmirach, siostrą Bohdana (1911–1994) i Danuty, zamężnej Oppenheim, absolwentką SGGW, która po połączeniu z mężem w r. 1947 w Wielkiej Brytanii pracowała w National Institute of Agriculture and Botany, a po wyjeździe do USA w Research Department CIBA Pharmaceutical Products w Summie w New Jersey. Małżeństwo było bezdzietne.
W r. 1988 opublikowano w „Bibliotece Kultury” (Paryż) Listy niewysłane. Dziennik z okresu wojny, wrzesień 1939 – kwiecień 1945 S-a. Kolekcję sztuki odziedziczył siostrzeniec żony S-a, Bohdan W. Oppenheim z Santa Monica w Kalifornii; była ona wystawiona m.in. w r. 2005 w Museum of Modern Art w Miami.
Bibliography of Works by Polish scholars and scientists published outside Poland in languages other the Polish 1932–1962, Ed. M. Danilewicz-Zielińska, J. Nowak, London 1964 I; 1982–1983. Directory of physics and astronomy staff members, American Institute of Physics, [b.m.w.] 1982; – Domańska R., Pawiak. Więzienie Gestapo. Kronika 1939–1944, W. 1978; Gołębiowski E., Delegatury NIK o sobie – Warszawa. Z dziejów Delegatury NIK w Warszawie, „Najwyższa Izba Kontroli. Kontrola Państw.” 2003 nr 6 s. 177, 213; Gretzyngier R., 307 Dywizjon Myśliwski Nocny «Lwowskich Puchaczy», W. 2005; Janczak A. R., Przez ciemnie nocy. Dzieje 307 nocnego Dywizjonu Myśliwskiego Lwowskiego 1940–1947, P. 1997; Jẽkabsons Ẽ., Uchodźcy wojskowi i cywilni z Polski na Łotwie 1939–1940, w: Studia z dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, Red. P. Łossowski, E. Znamierowska-Rakk, W. 1995 XXX 129–48; Kalinowski F., Lotnictwo polskie w Wielkiej Brytanii 1940–1945, Paryż 1969; Łopuszyńska K., Lotnik – emigrant – naukowiec. Witold Dowoyna Sylwestrowicz, „Arch. Emigracji” T. 2: 1999 s. 235–6; Płoszajski J., Technicy Lotnictwa Polskiego na Zachodzie 1939–1946, Londyn 1998 cz. 2 s. 104–5 (fot.); Šafařik J. J., Poland. List of Claims Against Enemy Aircraft of Polish Fighter Pilots in Word War Two, 1st September 1939 – 8 th May 1945, [b.m.w.] 2006; – Damsz J., Lwowskie Puchacze. Wspomnienia lotnika, Kr. 1990; Materiały o internowanych polskich żołnierzach na Łotwie 1939–1940 w Państwowym Archiwum Historycznym Łotwy, „Białostocczyzna” 1999 nr 2 s. 77–82; – „The Journal of the Iron and Steel Institute” 1945; – IPiM Sikorskiego: Dok. personalne, zeszyt ewidencyjny i karty katalogowe S-a, lotnictwo myśliwskie, rejestr lotów i odznaczeń, sygn. LOT.A.V.44/11/18F/8 i LOT.A.V.1/4xxx/33; Ministry of Defence w Londynie: Karty katalogowe i dok. personalne S-a; – Mater. Red. PSB: Wydruki internetowe dot. S-a, www.osti.gov (U.S. Department of Energy, Office of Scientific & Technical Information), www.geocities.com/Mohikanie/307/307airmen.html (No. 307 Squadron Airmen List, oprac. W. Ratuszynsk), i kolekcji www.polishartwordl.com/ (Czapliński C., Kolekcja Hanny & Witolda Sylwestrowiczów, w: Polska sztuka w świecie), www.lmu.edu/Page20403,aspx (Kolekcja Sztuki Nowoczesnej Polski, Loyola Marymount University w Los Angeles).
Zdzisław G. Kowalski