INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Adam Władysław Smolana     

Adam Władysław Smolana  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1999-2000 w XXXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Smolana Adam Władysław (1921–1987), rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Gdańsku. Ur. 11 VI we Lwowie. Był synem Ksawerego, fryzjera, a następnie marynarza, i Marii z Iwanickich.

Po ukończeniu Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie w r. 1937 S. rozpoczął studia na Wydz. Rzeźby w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych (PISP) we Lwowie. Był uczniem Mariana Wnuka i Józefa Starzyńskiego, od którego przejął fascynację drewnem. Po zajęciu Lwowa przez wojska sowieckie kontynuował naukę. W r. 1940 dostał miesięczne stypendium na wyjazd do Moskwy, Kijowa i Leningradu. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (1941–4) S. ukończył studia w PISP i w lipcu 1941 rozpoczął pracę w warsztatach Szkoły Przemysłu Artystycznego (SPA) we Lwowie jako sztukator. Po wyparciu Niemców przez Armię Czerwoną był od sierpnia 1944 do września 1945 wykładowcą rzeźby i kompozycji form przestrzennych w SPA. W listopadzie 1944 został przyjęty do Związku Zawodowego Plastyków Radzieckich. Brał udział w jego wystawach. Wykonał m.in. figurę do pomnika Armii Radzieckiej we Lwowie, postać sportowca na Wszechzwiązkową Wystawę Plastyki w Moskwie.

W grudniu 1945 S. przyjechał do Krakowa, następnie został ściągnięty przez M. Wnuka do Sopotu, gdzie 1 III 1946 podjął pracę jako jego asystent w pracowni rzeźby w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych (PWSSP) w Gdańsku (wówczas z siedzibą w Sopocie). W r. 1950 uzyskał na Wydz. Rzeźby ASP w Warszawie dyplom pod kierunkiem Franciszka Strynkiewicza. W gdańskiej PWSSP w l. 1950–2 prowadził pracownię rzeźby dla studentów pierwszego roku, od r. 1952 pracownię projektowania rzeźbiarsko-architektonicznego, od r. 1976 dyplomującą pracownię rzeźby. W r. 1965 otrzymawszy urlop z PWSSP, był przez rok organizatorem Wydz. Rzeźby i wykładowcą w ASP w Damaszku. W PWSSP pełnił liczne funkcje; w l. 1951–64 – prorektora, w l. 1969–75 oraz 1981–4 – dziekana. Na uczelni pracował do końca życia.

S. uprawiał rzeźbę figuralną, głównie w drewnie, zachowując zawsze jego naturalną strukturę i kolor. Był również twórcą wielu pomników i rzeźb architektonicznych. Inspiracją dla S-y była sztuka antyku, a także podhalańska twórczość ludowa (często bywał na Podhalu, był zamiłowanym taternikiem). Jego rzeźby charakteryzuje harmonia, synteza kształtu oraz własna interpretacja natury. Stworzył m.in. rzeźby: dla kamienic Starego Miasta w Gdańsku (1952–4), pomnik ku czci poległych w r. 1939 żołnierzy (1958) i pomnik ku czci zamordowanych nauczycieli (1961), oba w Chojnicach, zaprojektował cmentarz rozstrzelanych przez Niemców w r. 1939 w Nowym Wiecu (1963), pomnik Obrońców i Wyzwolicieli Gdyni 1939–1945 (przy współpracy Michała Gąsienicy Szostaka) i jego otoczenie na cmentarzu w Gdyni-Redłowie (1969), pomnik Męczeństwa Mieszkańców Sopotu w l. 1939–45, w Sopocie (1985). Był twórcą rzeźb plenerowych: Ryby na bulwarze nadmorskim w Gdyni (1968) i Kamień w Nałęczowie (1975).

S. brał udział w licznych konkursach, m.in.: na Pomnik Wyzwolenia Gdańska 1947 (III nagroda), pomnik Adama Mickiewicza w Poznaniu 1948 (III nagroda), Wyzwolenia Gdyni 1949 (II nagroda), Ofiar w Oświęcimiu Brzezince 1952 (II nagroda). Ważniejsze indywidualne wystawy S-y odbyły się: podczas Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie (1956, 1959, 1962), w «Zachęcie» w Warszawie (1965), w Zakopanem (1964, 1966), w Damaszku (1965 <1964?>), w Biurze Wystaw Artystycznych (BWA) w Sopocie (1981), w Słupsku (1984) i «Galerii u Literatów» w Gdańsku (1989 – rysunek). Uczestniczył również w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą (m.in. w Indiach, Egipcie, Włoszech, Portugalii, Hiszpanii, Norwegii, byłych NRD, NRF i ZSRR).

S. jako twórca i pedagog miał duży wpływ na środowisko artystyczne Wybrzeża. Od r. 1945 należał do Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), był m.in. prezesem okręgu gdańskiego, a także członkiem Zarządu Głównego. W r. 1952 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Przez cztery lata był członkiem egzekutywy Podstawowej Organizacji Partyjnej przy PWSSP, a w l. 1978–81 Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. Był członkiem Międzynarodowego Stow. Sztuk Plastycznych (AIAP Association Internationale des Arts Plastiques), a w l. 1982–5 członkiem Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego przy Min. Kultury i Sztuki (MKiS). Był także współzałożycielem i aktywnym działaczem Tow. Przyjaciół Sopotu. Uczestniczył często w jury ogólnopolskich i okręgowych wystaw, w r. 1975 był komisarzem polskiej wystawy «Le Mur Vivant» w Paryżu. Otrzymał m.in. Nagrodę Państwową II st. za rzeźbę Raymonde Dieu (1951), Nagrody Państwowe MKiS za pracę pedagogiczną i artystyczną (1953, 1967, 1975, 1980), Nagrodę Prezydenta Sopotu (1975, 1985). S. zmarł 5 I 1987 w szpitalu w Gdyni-Redłowie; pochowany został na cmentarzu Komunalnym w Sopocie. Był odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi (1951, 1955), «Odznaką za zasługi dla Gdańska» (1960), Krzyżami – Kawalerskim (1964) i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1978), Medalem Bohatera Koreańskiej Republiki Ludowej.

S. był dwukrotnie żonaty, po raz pierwszy (od 25 II 1946) z Anną Rodyn, projektantką form przemysłowych (małżeństwo zakończone rozwodem w r. 1970); drugą jego żoną (od 6 III 1971) była Izabela Berwertz, rzeźbiarka, absolwentka PWSSP w Gdańsku. Z drugiego małżeństwa pozostawił syna Mateusza (ur. 1974) i córkę Dorotę (ur. 1977).

Prace S-y znajdują się w wielu muzeach, m.in. w: Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu, Szczecinie, Opolu, Słupsku, w zbiorach BWA w Sopocie, także zagranicą: w USA, (byłym) ZSRR, Włoszech, Egipcie, Syrii oraz w posiadaniu osób prywatnych. Twórczości S-y był poświęcony film krótkometrażowy pt. „Dialog z naturą” w reżyserii Zbigniewa Szołygi (TV Gd., 1983).

 

Fot. w Mater. Red. PSB; – Pol. Bibliogr. Sztuki: Chrzanowska-Pieńkos J., Pieńkos A., Leksykon sztuki polskiej XX w., P. 1996; Kto jest kim w Polsce 1984, W. 1984; Adam Smolana, rzeźba rysunek, (Galeria BWA w Słupsku), Słupsk 1984; Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Gdańsku 1945–1965, Pod red. J. Wnukowej, Gd. [1965] s. 247; Rzeźba pomnikowa i monumentalna w Polsce Ludowej, Red. katalogu M. Matusińska, B. Mitschien, Wr. 1971; Wystawa rzeźby i rysunku Adama Smolany, Sopot 1981; Życie drzewa. Katalog wystawy, Sopot 1995; – Grzesiuk-Olszewski J., Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995, W. 1995 s. 216; Jakimowicz A., Polska rzeźba współczesna, W. 1956 s. 20 (ilustr.); Kępińska A., Nowa sztuka, W. 1981; Kotkowska-Bareja H., Polska rzeźba współczesna, W. 1974 s. 96–9 (ilustr., portret); Kotula A., Krakowski P., Rzeźba współczesna, W. 1985; Osęka A., Skrodzki W., Współczesna rzeźba polska, W. 1977 s. 29, 153 (ilustr.); Pol. życie artyst. w l. 1945–60; Socha R., Nowy bedeker sopocki, Gd. 1998 s. 168–71; Witz I., Plastycy Wybrzeża, Gd. 1969; – Smolana A., Zauroczony antykiem i górami, „Autograf” 1996 nr 4; – ASP w Gd.: Akta osobowe S-y; – Informacje żony, Izabeli Smolany z Gd.

Teresa Sierant-Mikicicz

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.