Szmidt (do r. 1945 Schmidt) Alfred Antoni, pseud. Tur (1920–2000), inżynier leśnictwa, entomolog, profesor Akademii Rolniczej w Poznaniu.
Ur. 18 VII w Połtawie, był synem Alfreda Schmidta i Aliny Zatryb, nauczycieli szkoły powszechnej.
Do Polski przybył S. z rodzicami w lutym 1923 i zamieszkał w Radziejowie Kujawskim (pow. nieszawski), gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej. Od r. 1930 uczył się w Państw. Gimnazjum im. Romualda Traugutta w Lipnie; 30 V 1938 zdał tam maturę. Od września t.r. odbywał zasadniczą służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Wziął udział w kampanii wrześniowej 1939 r. i dostał się do niewoli niemieckiej, ale zbiegł z transportu; schronił się w Warszawie. Z wysiedloną z Lipna matką mieszkał od r. 1940 w Grójcu i pracował jako ekspedient w spółdzielni rolniczej. Pod pseud. Tur był dowódcą drużyny, później plutonu w ZWZ/AK. Poszukiwany przez Gestapo, ukrywał się od r. 1943 do końca okupacji niemieckiej.
Po wojnie w l. 1945–6 służył S. w WP w Toruniu w stopniu podporucznika. W październiku 1946 podjął studia w Sekcji Leśnej Wydz. Rolniczo-Leśnego na Uniw. Pozn. Już 1 XI 1948 został tam zastępcą asystenta w Katedrze Ochrony Lasu u Aleksandra Kozikowskiego. Od t.r. należał do Związku Młodzieży Polskiej; w l. 1951–2 był w nim wiceprzewodniczącym uczelnianego koła asystentów. Dn. 22 VI 1950 uzyskał stopień inżyniera leśnictwa i magistra nauk agrotechnicznych na podstawie pracy Szkodniki modrzewia ze szczególnym uwzględnieniem szkodników modrzewia polskiego (Larix polonica Rac.) w Małej Wsi, napisanej pod kierunkiem Kozikowskiego.
Po przekształceniu w r. 1951 Wydz. Rolniczo-Leśnego w Wyższą Szkołę Rolniczą w Poznaniu S. został 1 I t.r. starszym asystentem w przeniesionej tam Katedrze Ochrony Lasu na Wydz. Leśnym. Jego pierwsze badania dotyczyły biologii i ekologii owadów krajowych; z tego zakresu opublikował m.in. prace Mało znana zwójka: Tmetocera laricana Hein. („Pol. Pismo Entomologiczne” T. 21: 1951), Spostrzeżenia nad gospodarczo ważną entomofauną szyszek świerkowych w latach 1951–1952 (tamże T. 23: 1953) oraz Owady niszczące nasiona modrzewi i ich zwalczanie („Las Pol.” R. 28: 1954 nr 4). W r. akad. 1953/4 przewodniczył na uczelni Związkowi Zawodowemu Nauczycielstwa Polskiego. Dn. 1 I 1954 został adiunktem i odtąd prowadził zajęcia dydaktyczne ze studentami. Wspólnie z Bohdanem Kiełczewskim opublikował skrypt Ćwiczenia z entomologii leśnej. Klucze do oznaczania owadów i ich żerowisk (P. 1955). Zajął się w tym czasie nowatorskim w Polsce problemem ochrony środowiska leśnego, zwłaszcza biologiczną metodą zwalczania szkodników leśnych przy wykorzystaniu sztucznej hodowli populacji entomofauny pochodzącej z pozaeuropejskich regionów biogeograficznych, zwłaszcza z Ameryki Północnej. Opublikował m.in. prace Wstępne badania nad zastosowaniem pasożyta Microplectron fuscipennis Zett. do walki biologicznej („Sylwan” R. 98: 1954 z. 1), Spostrzeżenia co do niektórych metod zwalczania cetyńców (tamże R. 101: 1957 z. 1, wspólnie z Jackiem Michalskim) oraz Wykorzystanie Dahlbominus fuscipennis Zett. (Chalcididae, Hymen.) do zwalczania boreczników (Diprioninae, Hymen.) („Prace Kom. Nauk Roln. i Leśnych Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk” T. 5: 1959 z. 3). Ogłosił też popularnonaukową broszurę Walka biologiczna ze szkodnikami w leśnictwie i rolnictwie (P. 1956). Dn. 28 VI 1956 otrzymał stopień kandydata nauk leśnych na podstawie pracy Szkodniki owadzie nasion ważniejszych drzew leśnych („Roczniki Wyższej Szkoły Roln. w P.” T. 1: 1957), napisanej pod kierunkiem Kozikowskiego i Kiełczewskiego. Otrzymał stypendium Fundacji Rockefellera i w r. 1959 odbył dziewięciomiesięczny staż w Inst. Zwalczania Biologicznego Szkodników w Darmstadt; zapoznał się tam z najnowszymi kierunkami i metodami badawczymi, a wspólnie z kierownikiem Instytutu J. Franzem opracował metodę masowej hodowli drapieżnego kanadyjskiego pluskwiaka Perillus bioculatus (Fabr.) w celu aklimatyzacji go w Europie do zwalczania stonki ziemniaczanej. Przy okazji pobytu w Darmstadt przebywał także krótko we Francji i Szwajcarii, gdzie nawiązał liczne kontakty z tamtejszymi specjalistami. Dn. 16 XII 1961 w SGGW habilitował się na podstawie rozprawy Studia nad Dahlbominus fuscipennis (Zett.) /Eulophidae, Hym./ jako eksperymentalnym obiektem z punktu widzenia biologicznego zwalczania szkodników leśnych (tamże 1961, dod. nr 6) i 1 IX 1962 otrzymał stopień docenta. Opracował szereg haseł z entomologii do pracy zbiorowej „Encyklopedia ochrony roślin” (W. 1963).
W poznańskiej Wyższej Szkole Rolniczej S. objął 1 XI 1963 kierownictwo Zakł. Entomologii Leśnej w Katedrze Ochrony Lasu. W r. 1964 został członkiem PZPR. Dn. 14 III 1969 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. nauk leśnych. W r. akad. 1969/70 był dziekanem Wydz. Leśnego. Po reorganizacji uczelni (likwidacja katedr i powołanie instytutów) został dyrektorem Inst. Ochrony Lasu Wyższej Szkoły Rolniczej (od r. 1972 Akad. Roln.). Opublikował dalsze podręczniki, m.in. wspólnie z Kiełczewskim i Wiktorem Kadłubowskim pierwszy w Polsce podręcznik z entomologii leśnej pt. Entomologia leśna z zarysem akarologii (W. 1967), następnie wspólnie z Robertem Luterkiem, kilkakrotnie wznawianą Entomologię leśną (P. 1974, wyd. 4, P. 1991); we współpracy z Luterkiem i Michalskim ogłosił też Ćwiczenia z entomologii leśnej (P. 1970, wyd. 2, P. 1972). Prowadził badania nad zwiększeniem biologicznej stabilności biocenoz leśnych oraz integrowaniem metod chemicznych i biologicznych z wykorzystaniem biopreparatów; z tego zakresu opublikował m.in. prace Wpływ intensywnego, wielkoobszarowego zwalczania chemicznego na brudnicę mniszkę i opaślika sosnowca oraz na towarzyszącą entomofaunę leśną („Prace Kom. Nauk Roln. i Leśnych Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk” T. 32: 1971) i Wrażliwość larw niektórych gatunków owadów leśnych na biopreparaty produkowane na bazie Bacillus thuringensis (B.) („Sylwan” R. 118: 1974 nr 10). Przetłumaczył z języka niemieckiego dwutomową książkę Adolfa Braunsa „Owady leśne, występowanie na tle drzewostanów i siedlisk” (W. 1975).
Dn. 11 XI 1976 otrzymał S. tytuł profesora zwycz. Od r. 1978 był na Wydz. Leśnym kierownikiem Zespołu Naukowo-Dydaktycznego Entomologii Leśnej. Po powrocie do katedralnej struktury wydziałów przestał być 31 VIII 1981 dyrektorem Inst. Ochrony Lasu i został 1 X t.r. kierownikiem Katedry Entomologii Leśnej. Współpracował z Inst. Ochrony Roślin w Poznaniu, m.in. w badaniach nad hodowlą i aklimatyzacją północnoamerykańskiej pasożytniczej błonkówki Ictoplectis conquistor (Say.) oraz Inst. Badawczym Leśnictwa w Warszawie. Opracował artykuły o szkodnikach owadzich do kilku monografii serii „Nasze drzewa leśne” (W.–P. 1981, 1986, 1987, 1990, 1991). Ogółem ogłosił jako autor lub współautor ok. 150 prac naukowych z zakresu entomologii, ekologii i biologicznych metod zwalczania szkodników owadzich w leśnictwie i rolnictwie. Był promotorem pięciu doktoratów i ponad stu prac magisterskich. Na uczelni brał udział w pracach Rady Naukowo-Dydaktycznej ds. Rolniczych i Leśnych Zakładów Doświadczalnych (1972–84) oraz Senackiej Komisji ds. Badań Naukowych (1975–90). Był członkiem Komitetu Redakcyjnego „Zachodniego Poradnika Łowieckiego” (1963–9) i Konsultacyjnej Rady Leśnictwa przy Min. Leśnictwa (1984–8). Należał do Polskiego Tow. Leśnego, Polskiego Tow. Łowieckiego, Polskiego Tow. Entomologicznego, Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk (od r. 1961), a także ZBoWiD. Dn. 30 IX 1990 przeszedł na emeryturę, ale do r. 1991 pracował jeszcze na czwartą część etatu. Następnie zamieszkał u syna osiadłego w Szwecji. Tam po dłuższej chorobie zmarł 31 I 2000 w Umeå; został pochowany 18 II w Poznaniu na komunalnym cmentarzu Junikowskim (kw. 35/4–9–224). Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za Wolność i Niepodległość oraz honorową Złotą Odznaką Polskiego Tow. Leśnego.
W zawartym 6 VIII 1949 małżeństwie z Jadwigą Wandą Szulc (1914–1984), referentką kulturalno-oświatową w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Poznaniu, miał S. syna Alfreda (ur. 1952), leśnika.
Absolwenci, doktoraty i habilitacje Wydziału Rolniczo-Leśnego i Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego oraz Wydziału Leśnego Wyższej Szkoły Rolniczej i Akademii Rolniczej w latach 1919–1994, P. 1995 s. 22, 102, 149; Almanach entomologów polskich XX wieku, „Wiad. Entomologiczne” T. 20: 2001 Supl.; Bibliografia polskiego piśmiennictwa leśnego za l. 1953–75, W. 1961–85; Bibliografia publikacji pracowników Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu w l. 1945–1980, P. 1985; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1962, W.–P. 1963 s. 204; Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, W. 1984, 1989, 1993; Poczet członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857–2007, P. 2010; Wykaz stopni i tytułów naukowych nadanych w dziedzinie leśnictwa i drzewnictwa polskiego w latach 1918–1964, W. 1966; toż w l. 1965–76, W. 1989; – Dzieje akademickich studiów leśnych w Poznaniu 1919–2009. Nauka dla praktyki leśnej, Red. J. Broda, P. 2009 s. 146–7 (fot.); Dzieje akademickich studiów rolniczych i leśnych w Wielkopolsce 1919–1969, P. 1970; Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za lata akademickie 1945–1954/55, P. 1958; Kronika Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu za lata akademickie 1951/52–1958/59, P. 1960; Księga jubileuszowa. W 55 rocznicę powstania Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu i 10 rocznicę nadania Akademii Rolniczej imienia Augusta Cieszkowskiego, Red. M. Moczko, P. 2006 s. 126–7 (fot.), s. 159; Miśkiewicz B., Z dziejów łowiectwa w Wielkopolsce, P. 1994; Nauka w Wielkopolsce, Red. G. Labuda, P. 1973; Nauki leśne w Polsce 1920–1970, Red. A. Żabko-Potopowicz, W. 1997; Polskie Towarzystwo Leśne w Polsce Ludowej. Działalność i kierunki rozwoju, W. 1972 s. 254; 70 lat akademickich studiów rolniczych i leśnych. Akademia Rolnicza w Poznaniu, Red. E. Matusiewicz, M. Rutkowski, P. 1989 s. 26, 36, 157, 235, 240; 60 lat akademickich studiów rolniczych i leśnych w Poznaniu, P. 1981 s. 115, 118, 126–7, 134, 307, 315–16; Zeszyt jubileuszowy Wydziału Leśnego. Z okazji 125-lecia studiów rolniczych w Wielkopolsce, 75-lecia akademickich studiów rolniczych i leśnych w Poznaniu, Red. J. Meixner, K. Magnuski, P. 1995 s. 144–5 (fot.); – „Kron. M. Poznania” T. 37: 1969 nr 3 s. 65, 82–3 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Gaz. Wyborcza” (wyd. pozn.) 2001 nr 78 (R. Luterek, fot.), „Głos Wpol.” 1984 nr 184 (dot. żony), 2000 nr 31, 37, 38, 40, 41, „Las Pol.” 2000 nr 6 s. 34 (R. Luterek, fot.), „Przegl. Leśniczy” 2000 nr 2 s. 19 (R. Luterek, fot.), „Sylwan” R. 144: 2000 nr 5 s. 103–6 (R. Luterek), „Wiad. Entomologiczne” T. 19: 2000 nr 1 s. 62–4 (R. Luterek, fot.), „Wieści Akad.” R. 4: 2000 nr 30 s. 9 (R. Luterek, fot.); – Arch. Uniw. Przyr. w P.: sygn. DS.–170 nr 140/92/9 (teczka personalna), sygn. 2/57 poz. 1/23 (teczka studencka); USC w P.: Akt zgonu, nr 1210/2000.
Andrzej Dzięczkowski