Przecławski Andrzej h. Glaubicz (ok. 1499–1571), prałat kapituł: poznańskiej, krakowskiej i płockiej, sekretarz królewski. Był synem Jana (zm. 1540), dziedzica Przecławka, Chojnicy i Knyszyny w pow. poznańskim, oraz Katarzyny z Zajączkowskich.
W r. 1517 P. zapisał się na Uniw. Krak., przebywał w Krakowie także w r. n., 5 II dostał tam zgodę króla na wykupienie wsi Łagiewniki w pow. poznańskim z rąk ojca i stryja Grzegorza, 13 X t. r. Zygmunt I potwierdził mu jej dożywotnią dzierżawę. W r. 1520 był już P. pisarzem konsystorza poznańskiego. Stanowisko to oraz pierwsze beneficja, m. in. plebanię w Sobocie, zawdzięczał protekcji swego krewnego (powinowatego?) Jana Charbowskiego, prałata kapituły poznańskiej, za biskupstwa Piotra Tomickiego w Poznaniu wikariusza i oficjała generalnego. Dzięki wstawiennictwu Charbowskiego został P. w r. 1528 przyjęty w poczet sług Tomickiego, wówczas już podkanclerzego i bpa krakowskiego, i rychło objął obowiązki jego pisarza. Równocześnie kontynuował studia na Uniw. Krak., w r. 1530 mieszkał w bursie kanonistów Św. Longinusa. Staraniem Tomickiego otrzymał w r. 1529 plebanię w Parznie (zrezygnował wówczas z Soboty), w r. 1533 kanonię kolegiaty Najśw. Marii Panny w Poznaniu. W lutym 1535 wyjechał w sprawach Tomickiego do Rzymu i do Padwy, wrócił w czerwcu t. r. i ponownie został wysłany we wrześniu t. r. Z prezenty królewskiej dostał wówczas kanonię w kapitule katedralnej poznańskiej (instalowany 13 X 1535). Z Włoch wrócił zapewne już po śmierci Tomickiego. Opuścił zaraz Kraków i osiadł w Poznaniu, 24 VIII 1536 instalował się na kanonię katedralną fundi Żegowo, zachowując kanonię w kolegiacie Najśw. Marii Panny. W r. 1538 był prokuratorem kapituły. Dn. 10 XI 1539 jako substytut Sebastiana Branickiego obejmował w jego imieniu biskupstwo poznańskie i został przezeń zaraz mianowany wikariuszem generalnym i oficjałem poznańskim (funkcję tę pełnił do 12 V 1544). W grudniu 1539 Branicki wyznaczył go na kolektora kontrybucji od duchowieństwa, uchwalonej na ostatnim synodzie prowincjonalnym w Piotrkowie, w lutym 1540 odwoził P., z polecenia kapituły, zebrane pieniądze do Krakowa. Dn. 20 X 1540 został dziekanem poznańskiej kapituły katedralnej; zrezygnował wówczas z kanonikatu fundi Żegowo i kanonii w kolegiacie Najśw. Marii Panny w Poznaniu. T. r. dostał od Branickiego wieś Tarnowo. Po śmierci Branickiego został we wrześniu 1544 wysłany do Wilna z wiadomością o dokonanym przez kapitułę wyborze na biskupa Pawła Dunin-Wolskiego, a po jego rychłym zgonie kapituła wybrała P-ego 15 III 1546 na administratora biskupstwa. Dn. 2 V uczestniczył w elekcji Benedykta Izdbieńskiego i z jego nominacji pełnił przez krótki okres (czerwiec – lipiec) obowiązki wikariusza i oficjała generalnego, po czym opuścił Poznań udając się do Krakowa.
Dn. 2 VIII 1546 został P. kanclerzem bpa krakowskiego Samuela Maciejowskiego i, instytuowany przezeń na kanonika katedralnego krakowskiego, objął 7 VIII t. r. kanonię fundi Bossutów. Był już wówczas sekretarzem królewskim. Wkrótce zatroszczył się P., aby dożywocie, jakie miał na Łagiewnikach, zapewnić rodzinie; dn. 1 X 1547 król nadał je Janowi Przecławskiemu, zaznaczając, iż stało się to «ratione meritorum et servitorum in aula et cancellaria regia» jego brata Andrzeja. Od maja 1549 do 22 IX 1550 zasiadał P. na sesjach sądu biskupiego, rozpatrującego sprawę prepozyta kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie Andrzeja Czarnkowskiego, oskarżonego o napad na bursę akademicką Wszystkich Świętych. W kapitule nie przejawiał wówczas aktywności, większość czasu pochłaniały mu zajęcia w kancelarii kor. i obowiązki kanclerskie przy Maciejowskim, który bardzo go cenił. Był P., obok Jana Przerębskiego, egzekutorem testamentu zmarłego 26 X 1550 Maciejowskiego, a po wyborze (24 XI) Przerębskiego na administratora biskupstwa został jednym z przydanych mu do pomocy deputatów kapituły. Dzielił potem (1551) z Przerębskim oskarżenia ze strony nowego bpa Andrzeja Zebrzydowskiego o złe administrowanie biskupimi dobrami i o wywiezienie kosztownych sprzętów, m. in. z pałacu w Prądniku. Oczyszczał się z tych zarzutów na spotkaniu z biskupem i prałatami 1 X 1552, wyjaśniając, iż był jedynie wykonawcą poleceń osób uprawnionych i zrzucając odpowiedzialność za dewastację dworów biskupich na administratora. Za biskupstwa Zebrzydowskiego umocnił P. swoją pozycję w kapitule krakowskiej. W r. 1552 przyznano mu nową wieś prestymonialną Rudawę, bardziej dochodową od dotychczasowej Garlicy. Przydzielono mu także nowy dom kanoniczy; na zwolnienie go przez dotychczasowego użytkownika Jakuba Uchańskiego, wyniesionego właśnie na biskupstwo chełmskie, musiał P. jednak czekać aż do września 1557. W r. 1552 wybrano P-ego na jednego z poborców kontrybucji dla króla. T. r. otrzymał z prezenty królowej Bony kustodię płocką; objął ją przez prokuratora 16 XII. W lutym 1553 został delegowany do rozmowy z Zebrzydowskim, był też członkiem komisji powołanej przez kapitułę w celu załagodzenia sporów wewnętrznych oraz konfliktu między kapitułą i biskupem. Uzyskawszy w grudniu t. r. zgodę kapituły, wyjechał na dłużej do Poznania i do Płocka, gdzie po trzymiesięcznym pobycie optował wieś Uniejowo. Wrócił do Krakowa dopiero pod koniec 1554 r., już po jesiennej kapitule generalnej.
W styczniu 1555 zlecono P-emu zbadanie sprawy udziału mieszczan krakowskich w protestanckich nabożeństwach u Agnieszki Dłuskiej w Iwanowicach. W maju t. r. jeździł do Piotrkowa w celu przedstawienia Zebrzydowskiemu postulatów kapituły, domagającej się od biskupa m. in. zadbania o odnowienie katedry, odbycia wizytacji i wystąpienia przeciw różnowiercom. W lipcu t. r. wyjechał do Poznania, wrócił na jesienną sesję generalną, lecz już w grudniu udał się tam ponownie; 24 XII wybrano go na jednego z deputatów kapituły poznańskiej do rozmów z przebywającym w Ciążeniu bpem Andrzejem Czarnkowskim. Dn. 4 II 1556 witał w imieniu kapituły przejeżdżającą przez Poznań w drodze do Brunszwiku Zofię Jagiellonkę. W kwietniu znów reprezentował kapitułę poznańską w konflikcie z Czarnkowskim, a po przybyciu w maju do Krakowa natychmiast obarczono go udziałem w deputacji udającej się na rozmowy z bpem krakowskim do Prądnika. Na odbytym t. r. we wrześniu synodzie prowincjonalnym w Łowiczu reprezentował P. kapitułę krakowską. Wybrano go na delegata 10 VII wraz z Piotrem Myszkowskim, powierzając dodatkowo obowiązek wizytacji dóbr pabianickich. Sprawozdanie z obu tych misji złożyli 13 XI t. r. Następnie wyjechał P. na sejm do Warszawy, jako przedstawiciel kapituły poznańskiej; wybrano go na posła 17 XI i polecono złożyć nuncjuszowi A. Lippomano i obecnym na sejmie biskupom relację o szerzeniu się reformacji w diecezji (m. in. o działalności Eustachego Trepki). W kwietniu 1557 (instrukcja z 5 IV) posłował P. od Zygmunta Augusta na Węgry; miał upomnieć się o uwolnienie Stefana Dobo, byłego woj. siedmiogrodzkiego z ramienia Ferdynanda, uwięzionego na rozkaz Izabeli Zapolyi. Wrócił w końcu maja; o negatywnym rezultacie tego poselstwa zawiadamiał król Ferdynanda 5 VII t. r.
Począwszy od r. 1558 zaczął P. być zatrudniany w administracji domeny królewskiej. Dn. 25 V t. r. sporządził inwentarz star. sanockiego po śmierci star. Sebastiana Lubomirskiego. Z chwilą zaś, gdy Zygmunt August podjął decyzję o reformie skarbowej i zwiększeniu kontroli nad królewszczyznami został P. mianowany 24 V 1559 ekonomem generalnym woj. krakowskiego i sandomierskiego oraz star. sanockiego. Do obowiązków jego należało administrowanie wakującymi tenutami oraz ogólny nadzór nad królewszczyznami. Być może, iż był on ponadto współautorem przygotowywanych wówczas aktów normatywnych, m. in. instrukcji skarbowej z r. 1560 (A. Sucheni-Grabowska). Dn. 5 X 1561 został P. mianowany przez króla pisarzem skarbu kor. i funkcję tę, zachowując stanowisko sekretarza, pełnił do 4 VI 1562, tj. do objęcia pisarstwa przez Szymona Ługowskiego (jednakże z tytułem tym występował jeszcze 3 IX 1563). W czasie zjazdu w Łomży w styczniu 1562 brał udział w naradzie z królem i nowo mianowanym podskarbim kor. Walentym Dembińskim. Uczestniczył w sejmie piotrkowskim 1562/3 r. jako delegat kapituły krakowskiej. Przez r. 1563 administrował P. tenutami: Lelowem, przed objęciem przez Stanisława Szafrańca z Pieskowej Skały, i Niepołomicami, przed wwiązaniem Grzegorza Branickiego, dokonał t. r. inwentaryzacji star. oświęcimsko-zatorskiego po śmierci Jana Ocieskiego. Mniej miał czasu dla zajęć w kapitułach, choć na posiedzeniach kapituły krakowskiej bywał dość często i był z reguły wybierany do komisji granicznych. Wiosną 1560 po raz ostatni zlecono mu reprezentowanie kapituły w rozmowie z Zebrzydowskim. Po jego śmierci został P. 25 VI t. r. wybrany jednomyślnie na administratora biskupstwa krakowskiego. Administracją zajmował się jednak krótko, bo już 19 VIII t. r. przekazał ją nowemu bpowi Filipowi Padniewskiemu, z którym pozostawał w bardzo dobrych stosunkach. Być może początek ich zażyłości datował się od czasu współpracy w kapitule krakowskiej, lecz więzy te zacieśniły się w ostatnim okresie tak, iż Padniewski starał się nawet, bezskutecznie, o powierzenie P-emu urzędu podkanclerskiego.
Mianowany przez Padniewskiego wikariuszem generalnym in spiritualibus, został P. zaraz instytuowany przezeń na scholasterię krakowską i 30 VIII 1560 przyjęła go kapituła na tę prałaturę. W listopadzie t. r. wszedł P. do komisji powołanej w celu przygotowania odpowiedzi na kwestionariusz przysłany przez arcbpa Przerębskiego w związku z przygotowaniami do synodu prowincjonalnego. Był też, obok Stanisława Słomowskiego, delegatem kapituły na synod odbyty w marcu 1561 w Warszawie. Wedle Stanisława Bodniaka był P. posłem królewskim na jesienny sejm pruski w Toruniu w r. 1563. Do końca t. r. pełnił obowiązki wikariusza generalnego przy Padniewskim. Tak więc l. 1560–3 stanowiły okres największej aktywności i zarazem największej popularności P-ego. W r. 1561 Stanisław Orzechowski dedykował mu swoją „Fidei catholicae confessio…” (Kr.), Jakub Górski przypisał mu w r. 1563 „Commentariorum artis dialecticae libri decem” (Lipsk). Sławił P-ego także Piotr Rojzjusz jedną ze swoich «pieśni».
Na sejmie warszawskim 1563/4 r. był P. proponowany na lustratora królewszczyzn w Prusach Królewskich z ramienia króla, lecz ostatecznie czynność tę powierzył Zygmunt August ks. Janowi Radogoskiemu. W r. 1566 był P. posłem królewskim na sejmik przedsejmowy w Proszowicach. W Krakowie po raz ostatni uczestniczył w posiedzeniu kapituły w czerwcu 1569. W maju 1568 na generalnym posiedzeniu kapituły płockiej wybrano go na jednego z deputatów mających dopilnować sprawy fundacji bpa Adama Noskowskiego dla bursy filozofów Uniw. Krak. W dążeniu do podniesienia dochodowości krakowskich dóbr prestymonialnych popadał P. w konflikty z poddanymi. Tak było np. w wypadku podkrakowskiej Rudawy. Zaraz po objęciu tej wsi przez P-ego rozpoczęły się protesty chłopów m. in. przeciw nadmiernym ich zdaniem robociznom (1552, 1556) i powiększeniu folwarku kosztem chłopskich łąk. W Uniejowie wykupił P. sołectwo i w r. 1565 ufundował na nim anniwersarz za siebie. W Poznaniu kapituła groziła mu w r. 1556 odebraniem wsi prestymonialnej (Kokoszczyn), ponieważ nie dbał o jej granice. Za pracę w kancelarii oraz w skarbie kor. pobierał P. osobno wynagrodzenie. W rodzinnej Chojnicy (miał tam plebanię od r. 1540) zakończył P. rozpoczętą przez ojca budowę murowanego kościoła, dla którego ufundował (1554) nadto monstrancję. On też zatroszczył się o wystawienie w chojnickim kościele nagrobka dla ojca i epitafium dla brata Piotra (zm. 1555), katedrze poznańskiej ofiarował P. m. in. kielich z pateną, srebrny, pozłacany (1563) oraz zielony ornat ze złotym krzyżem (1567). P. zmarł 21 I 1571, zapewne w rodzinnych Chojnicach.
Podob. na późnorenesansowym malowidle na desce, przedstawiającym klęczące pod krucyfiksem postacie P-ego i jego brata Janusza, w katedrze w P. (przeniesione z kościoła w Chojnicy); – Paprocki; Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 20 oraz S. nowa VIII cz. 1 (Miasto Poznań cz. 1); Bodniak S., Skorupska Z., Jan Kostka, Gd. 1979; Hartleb K., Jan Ocieski, Lw. 1917; Kolankowski L., Zygmunt August, Lw. 1913; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., I–II; Pajewski J., Węgierska polityka Polski w połowie XVI wieku, Kr. 1932; Pałucki W., Drogi i bezdroża skarbowości polskiej, Wr. 1974; Przybyszewski B., Stanisław Hozjusz w kapitule krakowskiej, „Analecta Cracoviensia” T. 14: 1982 s. 476, 481–2; Sucheni-Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, Wr. 1974 I; Tomczak A., Walenty Dembiński, Tor. 1963; Urban W., Chłopi wobec reformacji w Małopolsce w drugiej połowie XVI wieku, Kr. 1959; – Acta capituli Plocensis ab an. 1514 ad an. 1577, Kr. 1916, Arch. Kom. Hist. AU, X; Acta rectoralia, I–II; Acta Tom., VI, XI, XV, XVII; Akta kapituł z w. XVI; Album stud. Univ. Crac., II 181; Diariusz sejmu lubelskiego 1566 roku, Wr. 1980; Elementa ad Fontium Editiones, XXXIX, XLI, LVIII; Hosii epistolae, I–II; Lustracja województwa krakowskiego 1564, W. 1962–4 I–II; Materiały do hist. ustawodawstwa synodalnego w Polsce, Kr. 1895; Matricularum summ., IV, V 8736, 9013, 9259; Orichoviana, Kr. 1891, Bibl. Pisarzów Pol., t. 19; Protokoły procesu ks. Andrzeja Czarnkowskiego, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1904 X; Receptiones seu installationes ad episcopatum … Ecclesiae cathedralis Posnaniensis, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk. Pozn.” T. 35: 1909; Rojzjusz P., Carmina, Kr. 1900 II; Węgierski A., Libri quattuor Slavoniae reformatae, W. 1973; Zebrzydowskiego korespondencja; – Arch. Kapituły w Kr.: Acta Actorum IV k. 381v., 393v., 400, V k. 12–13, 29, 55–56v., 69, 82, 89, 95v., 130, 170, 181v., 192v., 193v., 229, 234, 236v., 240v., 247v.–248, 278v., 379v., 391, 406, 420v.–421, 422v., 426–427, 438v., 471v., 491v., VI k. 3v., 13, 41, 178; – Informacje: Anny Sucheni-Grabowskiej (w oparciu o: AGAD Rej. Pobor. 21 k. 662–669, Rach. Król. 182 k. 8 i n., 195 k. 4v., 196 k. 32–34), Konrada Lutyńskiego (na podstawie: Arch. Archidiec. w P.: Capit. Posn. 37–42, Acta Episcop. VII–X, Acta Consist. 113–116), oraz Tadeusza Żebrowskiego (na podstawie: Arch. Diec. w Płocku: Acta Episcop. nr 17 k. 53, 61, 85v., nr 18 k. 251, 254, Acta Capituli Ploc. nr 6 k. 158, Acta Officialia Pult. nr 121 k. 274).
Halina Kowalska