INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Anna Antonina Rydlówna  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1991-1992 w XXXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rydlówna Anna Antonina (1884–1969), pielęgniarka, współzałożycielka i dyrektorka Krakowskiej Szkoły Pielęgniarek. Ur. 30 X w Krakowie, była córką Lucjana Rydla, profesora okulistyki (zob.), i Heleny z Kremerów, córki Józefa Kremera (zob.), siostrą Lucjana, poety (zob.), Adama, neurologa (zob.).

R. otrzymała wszechstronne wykształcenie domowe ze znajomością języków obcych włącznie. Uczestniczyła w piątkowych «jour-fixach» Rydlów, które gromadziły elitę artystyczną i intelektualną Krakowa. W l. 1901–2 uczęszczała na Wyższe Kursy dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego. Ukończyła (1903–4) założoną przez Jadwigę Zamoyską Szkołę Gospodarstwa Domowego w Kuźnicach koło Zakopanego. W r. 1909 została członkiem dobroczynnego Stowarzyszenia PP. Ekonomek św. Wincentego à Paulo. Objęła też kierownictwo sekcji opieki nad chorymi z własnym zarządem i kasą. W t. r., przy jej czynnym udziale, powstało kompletnie wyposażone ambulatorium chirurgiczne przy ul. Warszawskiej 6, a następnie sala operacyjna i szpitalik przy ul. Warszawskiej 6a. Dalsza działalność charytatywna R-y i jej przyjaciółek, a zwłaszcza organizowane przez nie, cieszące się dużym powodzeniem kwesty oraz datki i darowizny społeczeństwa krakowskiego, a zwłaszcza hojna dotacja warszawskiego przemysłowca i bankiera Mieczysława Epsteina (ojca Marii, przewodniczącej Stowarzyszenia, inicjatorki zorganizowania szkoły pielęgniarek) doprowadziły do otwarcia w dn. 5 XI 1911 Szkoły Pielęgniarek Zawodowych Stowarzyszenia PP. Ekonomek, mieszczącej się przy ul. Św. Filipa 15. Była to pierwsza tego rodzaju szkoła w Polsce, posiadająca wiele cech nowoczesnej szkoły pielęgniarskiej: obowiązywał internat, określony był czas szkolenia, cenzus wieku i wykształcenia, program teoretyczny i praktyczny. Dyrektorem Szkoły został lekarz Wacław Damski, ale faktycznie od początku kierowały nią, będąc równocześnie uczennicami, M. Epsteinówna i R. W r. 1913 ukończyła R. pierwszy kurs Szkoły i uzyskała dyplom pielęgniarki, po czym objęła funkcję instruktorki klasowej i szpitalnej oraz kierowniczki internatu.

W czasie pierwszej wojny światowej podjęła R. pracę na kursach szkoleniowych w zakresie ochotniczego sanitariatu wojskowego oraz pełniła funkcję przełożonej jednego ze szpitali wojskowych, a następnie stacji opatrunkowo-wypoczynkowej dla żołnierzy na dworcu kolejowym. R. brała udział w organizowaniu szpitali epidemicznych z ramienia Książęco-Biskupiego Komitetu powołanego do walki z epidemiami pod kierownictwem dra Emila Godlewskiego (jun.). W r. 1921 doszło do zamknięcia Szkoły Pielęgniarek z braku funduszów na jej prowadzenie i R. w l. 1921–4 utrzymywała się z wykonywania prywatnych zabiegów pielęgniarskich. R. i M. Epsteinówna nie zaniechały jednak starań o reaktywowanie Szkoły w lepszych i nowocześniejszych warunkach. Pomoc w ponownym zorganizowaniu Szkoły obiecał amerykański Czerwony Krzyż (z którym nawiązano kontakt już w r. 1918). Zawarto umowę między rządem polskim, przedstawicielami UJ i Fundacją Rockefellera, na mocy której Szkoła uzyskała pomoc finansową pod warunkiem, że będzie funkcjonować w ramach struktury organizacyjnej UJ, wg wzorów szkół pielęgniarskich istniejących w innych krajach. W r. 1924 R. uzyskała stypendium z Fundacji Rockefellera i r. szk. 1924/5 przebywała kolejno w Londynie, Filadelfii, Nowym Jorku i Toronto, obserwując tamtejsze metody szkolenia pielęgniarek. Dn. 10 XII 1925 odbyło się uroczyste otwarcie w budynku przy ul. Kopernika 25 – nowej, Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Opiekunek Zdrowia w ramach Wydz. Lekarskiego UJ; R. pracowała tu początkowo jako nauczycielka i zastępczyni dyrektorki M. Epsteinówny, a od r. 1931 jako dyrektorka. W r. 1934 otrzymała ponowne stypendium Fundacji Rockefellera i zwiedziła ośrodki szkolenia w zakresie pielęgniarstwa psychiatrycznego i dietetyki w Budapeszcie, Wiedniu, Lyonie, Brukseli, Oslo i Helsinkach. Doświadczenie zdobyte w czasie tych wyjazdów wyraźnie wpłynęło na rozwój Szkoły zarówno pod względem metod szkolenia, jak i programu nauczania. Szkoła kierowana przez R-ą, mimo że funkcjonowała w trudnych warunkach materialnych, zaliczała się do czołówki szkół pielęgniarskich w kraju i była wysoko ceniona za granicą. Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej działalność Szkoły została przerwana. R. zabezpieczyła mienie szkolne, natomiast budynek Szkoły zajęli w r. 1942 Niemcy usuwając z niego wszystkie mieszkanki oraz R-ą, która do końca wojny mieszkała u rodziny. Była żołnierzem Armii Krajowej (zaprzysiężona przez Zygmunta Karłowskiego), współorganizowała służbę sanitarną.

Po wyzwoleniu Krakowa R. już 15 III 1945 przygotowała Szkołę do rozpoczęcia regularnej nauki z grupą 47 pierwszych powojennych kandydatek do zawodu. Dzięki jej talentowi organizacyjnemu stopniowo rozszerzano zakres szkolenia praktycznego, organizowano nowe placówki, uzupełniano przygotowanie pedagogiczne nauczycieli zawodu, a także korzystano ze stypendiów zagranicznych. R. na stanowisku dyrektorki pozostała do 31 XII 1949. Po przejęciu Szkoły przez Min. Zdrowia usunięto R-ą i jej zastępczynię Teresę Kulczyńską z powodu ich przekonań religijnych i postawy politycznej. Przeniesiona na rentę R., nadal pełna energii, już 1 III 1950 przystąpiła do pracy w tworzącej się właśnie Wojewódzkiej Przychodni Skórno-Wenerologicznej, początkowo w kartotece centralnej, później w pracowni bakteriologicznej i wreszcie jako przełożona pielęgniarek. Dn. 1 XII 1961 przestała ostatecznie pracować i przeszła na emeryturę. W r. 1949 otrzymała najwyższe międzynarodowe odznaczenie pielęgniarek, tj. medal im. Florence Nightingale przyznawany przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Min. Zdrowia zażądało wówczas od R-y, aby odmówiła jego przyjęcia, ponieważ równocześnie zostało ono przyznane austriackiej pielęgniarce, która ratowała z płonącego szpitala chorych żołnierzy niemieckich. R. nie wyraziła na to zgody; medal ten mógł być jej wręczony dopiero w r. 1957. Opuściwszy służbowe mieszkanie w Szkole R. mieszkała u «Skrytek» (Zgromadzenie Sług Jezusa) do czasu ich wyeksmitowania. Potem zamieszkała u dawnej uczennicy Anny Wykowej, a ostatni rok życia spędziła u swej przyjaciółki i współpracownicy T. Kulczyńskiej. Zmarła 6 III 1969 w Krakowie i pochowana została na cmentarzu Rakowickim. Była także odznaczona Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1957) i odznaką «Za wzorową pracę w służbie zdrowia» (1961). W r. 1982 Krakowska Szkoła Pielęgniarek otrzymała jej imię. W r. 1990 imię R-y otrzymał Zespół Szkół Medycznych w Jeleniej Górze.

R. była wzorem postaci Haneczki w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, a jej portret w wieku ok. 5 lat to „Dziewczynka za oknem” tegoż artysty wykorzystany na afiszu do przedstawienia „Wnętrza” M. Maeterlincka w Teatrze Miejskim w Krakowie (1899).

 

Portret R-y jako dziewczynki wykonany przez Wyspiańskiego – inny niż wyżej wspomniany (rysunek ołówkiem) w posiadaniu Katarzyny Rydel-Johnston z Kr.; Fot. R-y oraz reprod. jej portretu (z afisza) w Krakowskiej Szkole Pielęgniarek im. Anny Rydlówny; – Enc. Pielęgniarstwa, Pod red. J. Bogusz, W. 1976 s. 642–5; – Czajecka B., „Z domu w szeroki świat…”, Kr. 1990; Kaniewska-Iżycka J., Rozwój pielęgniarstwa w Polsce do roku 1950, W. 1987–9 cz. I–II; Krakowska Szkoła pielęgniarek im. Anny Rydlówny, Kr. 1986 (tu przede wszystkim: K. Zahradniczek, Patronka Szkoły – Anna Rydlówna s. 76–85, fot.); – Boy o Wyspiańskim, Oprac. S. W. Balicki, Kr. 1973; Wyspiański S., Listy zebrane [T.] 2: Listy do Lucjana Rydla, Oprac. L. Płoszewski, M. Rydlowa, Kr. 1979 cz. I–II (reprod. portretu, ilustr. 111); – „Dzien. Pol.” 1969 nr 58, 59; „Życie Warszawy” 1969 nr 59; – Capińska K., Dorazil M., Kosińska Z., Urbańczyk J., Od filantropii do społecznej służby zdrowia – oprac. nagrodzone, II nagroda w konkursie literackim zorganizowanym przez Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia w 1966 r., w posiadaniu Krakowskiej Szkoły Pielęgniarek; – Informacje T. Kulczyńskiej i Anny Rydlówny, ciotecznej wnuczki R-y i kustosza Muz. Młodej Polski «Rydlówki», oraz Marii Rydlowej z Kr.

Kazimiera Zahradniczek

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Lucjan Antoni Rydel

1870-05-17 - 1918-04-08 poeta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kazimierz Funk

1884-02-23 - 1967-11-19
biochemik
 

Wacław Tokarz

1873-06-07 - 1937-05-03
historyk wojskowości
 

Tomasz Zbigniew Zaliwski

1929-12-15 - 2006-07-13
aktor teatralny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Paweł Musioł

1905-12-13 - 1943-02-19
nauczyciel
 
 

Izaak Mikołaj Isakowicz

1824-06-06 - 1901-04-29
filantrop
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.