Leo Anna (1873–1945), pamiętnikarka, tłumaczka. Ur. 26 VII w Warszawie, córka Edwarda Leo (zob.) i Stefanii z Zielińskich. Otrzymała staranne wychowanie i wykształcenie domowe, z dobrą znajomością języków obcych. Lekcje literatury pobierała u Marii Konopnickiej. W r. 1893 wyszła za mąż za Karola Rose, finansistę i handlowca, i kontynuując tradycje rodzinne salonu literackiego, zgromadziła wokół siebie grono młodych pisarzy (M. Gawalewicz, F. Hoesick, W. Kosiakiewicz, L. Krzywicki i in.). Tu w r. 1902 odbyło się jedno z konspiracyjnych, amatorskich przedstawień „Wesela” Wyspiańskiego (pierwsze w Warszawie, reżyserowane przez L.). W r. 1902 wyjechała do Berlina; w r. n. uzyskała unieważnienie małżeństwa.
Po powrocie do Warszawy w r. 1906 rozpoczęła L. ożywioną działalność kulturalno-oświatową trwającą do wybuchu pierwszej wojny światowej. Wygłaszała odczyty w Warszawie i na prowincji, organizowane najczęściej przez Tow. Kultury Polskiej (m. in. o „Panu Balcerze w Brazylii”). Wg relacji współczesnych L. była znakomitą prelegentką. Ok. r. 1907 wspólnie z C. Walewską prowadziła tzw. niedzielne szkoły dla pracujących młodych kobiet. Pracowała ponadto z M. Brzezińskim w Macierzy Szkolnej. Z zamiłowań artystycznych i społecznych L. oraz z jej inicjatywy wyrosły w Warszawie zespoły recytatorskie, tzw. chóry deklamacyjne, rekrutujące się z młodzieży robotniczej, występujące niekiedy publicznie. Najbardziej udane przedstawienie pt. „Królowa Róża” zostało wystawione na scenie Teatru Polskiego. Równocześnie zajmowała się L. twórczością krytycznoliteracką. Opublikowała liczne artykuły, m. in. Andrzej Strug („Sfinks” 1913), Twórczość Antoniego Szandlerowskiego („Echo Liter.-Artyst.” 1914), Młodzież w oświetleniu Prusa („Bluszcz” 1914), Wczorajsze społeczeństwo Warszawy w odzwierciedleniu Józefa Weyssenhoffa („Zdrój” 1918).
W l. 1921–35 L. większą część czasu spędzała w Genewie, dokąd udała się po tragicznej śmierci syna Jerzego (w r. 1920). Przeszła wówczas kryzys psychiczny, który doprowadził ją do koła teozofów (kierowanego przez M. L. Brand i H. Stephani). W genewskim okresie powstały wspomnienia z końca XIX w., pt. Wczoraj. Gawęda z niedawnej przeszłości (W. 1929), stanowiące cenny dokument literackiej przeszłości Warszawy. W r. 1932 «spisała» Wspomnienia Jana Rosena, malarza, swego kuzyna. Publikowała też materiały literackie i kulturalne, m. in. La philosophie messianique („Bibliothèque Universelle”, Genève, 1928), Souvenirs inédits sur Henryk Sienkiewicz („La Pologne…” 1930), Pani Geoffrin u króla Stanisława („Przegl. Współcz.” 1936), Warszawska gwiazdka przed pięćdziesięciu laty („Dzien. Powsz.” 1938), oraz przekłady: Kandinsky, „Zagadnienie formy” („Zdrój” 1918), H. Sienkiewicza, „Lux in tenebris lucet” na język francuski („Revue Bleue”, Paris 1928), E. Schuré, „Ewolucja boska od Sfinksa do Chrystusa” (W. 1926), F. Pastorelli, „Dostojeństwo choroby” (P. 1936).
Okupację niemiecką przeżyła L. w Warszawie, podczas powstania znalazła się w Częstochowie, następnie zamieszkała w Rabce, gdzie po krótkiej chorobie zmarła 18 II 1945 r., pochowana na miejscowym cmentarzu. Pozostawiła synów: Adama Karola Rose, działacza gospodarczo-politycznego, i Edwarda Rose, ekonomistę.
Braun J., Wczoraj, „Kur. Poranny” 1929 nr 98; Pamiętnik A. L., „Echo Tyg.” 1929 nr 10; Walewska C., Wspomnienia – łącznikiem pokoleń, „Kobieta Współcz.” 1929 nr 43; taż, Z krzepnącym słowem nadziei…, „Bluszcz” 1911 nr 15 (fot.); [Wasowski J.] Widz, Wczoraj, „Epoka” 1929 nr 74–5; – Hoesick F., Powieść mojego życia, Wr.–Kr. 1959 II 19–20; Krzywicki L., Wspomnienia, W. 1959 III 181, 183–5; – IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna; – Informacje rodziny.
Celina Gajkowska