Schütz (Szyc) Antoni (zm. ok. 1787?), generał major w służbie konfederacji barskiej. Jędrzej Kitowicz przypisywał mu pochodzenie z Węgier i służbę w wojsku cesarskim. Sam S. w liście z r. 1769 wspomniał, że brał udział w «ostatniej niemieckiej wojnie» (siedmioletniej?).
Jako zawodowy kawalerzysta S. służył w nadwornej milicji Karola Stanisława Radziwiłła, woj. wileńskiego, w r. 1764. W czasie poelekcyjnej emigracji Radziwiłła był porucznikiem szwadronu huzarów stacjonującego w Sorokach nad Dniestrem. Zapewne 20 I 1768 awansował na dowódcę szwadronu i otrzymał patent oficerski «u huzarów». Dn. 10 X t.r. brał udział w walkach z Rosjanami, dowodzonymi przez S. Mieszczerskiego, którzy ściągnęli do Nieświeża, by powstrzymać Radziwiłła, nakłanianego do akcesu do konfederacji barskiej. W listopadzie, już jako major, dowodził huzarami, a po uaktywnieniu się konfederacji barskiej na Litwie w sierpniu 1769 znalazł się pod komendą Józefa Bierzyńskiego; w okolicach Siemiatycz i Białej gromadził żołnierzy rozproszonych po bitwie pod Białymstokiem, w której uczestniczył. Występował już jako pułkownik, komenderował też dragonią radziwiłłowską. Dn. 16 IX 1769 z obozu pod Kobylanką informował o stanie dragonii i huzarów i prosił o zezwolenie na większą samodzielność operacyjną. Dn. 4 X przesłał Radziwiłłowi plan reorganizacji wojsk podległych mu w obozie pod Nowym Sączem. Projektował wzmocnienie huzarów (ówcześnie ok. 50 ludzi) i dragonii oraz prosił o dyspozycje dotyczące batalionu janczarów i artylerii (2 armaty). Uzyskał od Radziwiłła zgodę na sformowanie pięćdziesięcioosobowego zaciągu «bośniaków» pod jego osobistą komendą.
Dn. 3 XI 1769 przemaszerował S. na kwatery zimowe do Żmigrodu i, mimo protestów Bierzyńskiego, oddany został pod komendę Józefa Miączyńskiego. Jednocześnie rozpoczął współpracę z Kazimierzem Pułaskim i 13 I 1770 ruszył z nim z obozu pod Konieczną przeciw Rosjanom maszerującym na Sanok. S. prowadził też rekrutację i w lutym t.r. rozbudował oddział huzarów do dwóch szwadronów (240 ludzi). W r. 1770, na rozkaz Miączyńskiego, zaatakował Lwów, zdobył przedmieście, wziął jeńców i kasę wojskową. Rosyjska odsiecz zmusiła go do rejterady, przemaszerował w walkach na Pogórze, skąd 16 VII raportował o wyprawie, a 20 VII informował z Becherowa o powrocie pod dowództwo Miączyńskiego. W połowie sierpnia, pod naciskiem rosyjskim i wobec zamknięcia granicy węgierskiej, wycofał się do Muszyny, a potem próbował zająć Czorsztyn. Wobec złego stanu wojska podzielił swój korpus; część pod mjr. Strachowiczem miała się «tułać po lasach i górach» między Piwniczną a Sączem, a S. z ochotnikami połączył się z K. Pułaskim i 2 IX zaatakowali przedmieścia Krakowa. Na Kazimierzu zabrali część regimentu gwardii konnej kor. w sile 250 ludzi; oddano ich pod komendę S-a. Dn. 4 IX 1770 S. obecny był w obozie pod Skalbmierzem, a przed 11 XI próbował zająć Sandomierz. Reorganizacja grupy Miączyńskiego w grudniu t.r. zakończyła spory z K. Pułaskim o podporządkowanie S-a, został on przy Miączyńskim. Pod koniec roku rozbił Rosjan w Besku. Generalność wyrażała mu wtedy uznanie i wdzięczność.
Dn. 13 I 1771 S. w grupie Miączyńskiego szturmował Kraków i zajął Kazimierz na czele 600 piechoty. Jego zasługi w tej akcji podkreślał oficer francuski de la Serre. Dn. 1 II t.r. zaskoczony w Wieliczce przez mjra J. Drewitza stracił S. 30 ludzi i cofnął się do Suchej. Dziękował stamtąd Generalności za awans na generała majora. Następnie oddział S-a skierowany został na kwatery zimowe do Zatora. Po pierwszym ataku A. W. Suworowa na Lanckoronę i po odwrocie Rosjan, w 2. poł. lutego 1771 na czele części garnizonu lanckorońskiego zdobył S. pod Myślenicami transport amunicji. W maju 100 strzelców i 300 huzarów S-a stało w Suchej i 22 V ruszyli na spotkanie z Ch. Dumouriezem, przygotowującym się do odparcia Suworowa. Dn. 23 V w bitwie pod Lanckoroną oddział S-a znalazł się na prawym skrzydle ugrupowania polskiego i załamał się w natarciu. S. z częścią wojska wycofał się do Żywca, a reszta jego milicji obsadziła Lanckoronę. Generalność uwolniła S-a od zarzutów w związku z klęską. W końcu czerwca uczestniczył w koncentracji konfederatów pod Częstochową, 28 VI donosił z Grybowa o złym stanie oddziałów, a 1 VII był w obozie pod Krępną i starał się o spotkanie z K. S. Radziwiłłem. Potem ruszył na wschód na czele 600 kawalerzystów, szedł przez Żmigród, Sokal, Tartaków i Równe do Kobrynia i pod Słonim, ale nie zdołał połączyć się ze zgrupowaniem hetmana w. lit. Michała Ogińskiego. Naciskany przez Rosjan, pobity pod Janowem koło Pińska, cofał się na południe, na Krzeszów, Mościska, Felsztyn. W Krystynopolu wziął do niewoli S. Mieszczerskiego, potem przebił się na Pogórze w okolicach Iwonicza i 9 VIII 1771 meldował się Radziwiłłowi z Regetowa.
Jesienią 1771 S. przeniesiony został do Białej na Śląsku dla rozbudowy oddziału. W październiku t.r. chodził na odsiecz Tyńca, w grudniu był u Radziwiłła w Sebesz, a potem w Cieszynie. W r. 1772 kontynuował reorganizację w Białej, 6 II polecono mu obsadzić Lanckoronę, co S. wykonał, ale sam wrócił do Białej. Dn. 13 III odmówił przemarszu do Żmigrodu i odwołał się do decyzji Radziwiłła. W tym czasie propaganda konfederacka głosiła nowe sukcesy S-a: miał wziąć do niewoli 300 Rosjan w Stężycy. Rozbudowę «korpusu» S-a finansował K. S. Radziwiłł, m.in. kupił dlań 400 koni kawaleryjskich. Przed 9 IV 1772 grupę rekrutów S-a zaatakował w Szczyrku płk. Aleksander Mustafa Korycki i wziął 86 jeńców. W kwietniu S. aresztował swego kolegę płka Jana Ksawerego Drosta pod zarzutem zdrady. Drost oskarżył go potem o kradzież 241 dukatów i 5 koni. Dn. 1 V do Bielska wycofała się radziwiłłowska załoga Lanckorony i S. skarżył się na brak pieniędzy na jej utrzymanie. Dn. 10 V dostał zgodę na sprzedaż koni, równocześnie Radziwiłł zaproponował S-owi służbę na pół gaży. Ok. 27 V S. został przez niego zwolniony. Pozbawiony dochodów szukał służby zarówno u Joachima Potockiego, jak i u Austriaków oraz u Franciszka Ksawerego Branickiego. Ostatecznie wraz z 5 oficerami i 259 żołnierzami złożył zobowiązanie neutralności na ręce Suworowa i przed 6 VI 1772 otrzymał «salwagwardię» (list żelazny). Wzbudził tym oburzenie Generalności i Radziwiłła, którego korespondenci wcześniej donosili, że S. został aresztowany przez Rosjan w związku z atakiem na Lwów. W tym czasie w Bielsku trwały spory spowodowane nierozliczeniem przez S-a dostaw dla jego oddziałów. W okresie służby dla konfederacji barskiej zdobył sobie opinię aktywnego i fachowego dowódcy kawalerii. Pochlebne zdanie o nim miał Dumouriez, Kitowicz stawiał go wyżej niż K. Pułaskiego. Pozytywnie ocenił jego osiągnięcia wojskowe Władysław Konopczyński.
S. przeszedł następnie na służbę rosyjską, uzyskał stopień podpułkownika i stanowisko dowódcy pułku huzarów białoruskich szefostwa J. Drewitza. W końcu l. siedemdziesiątych stacjonował w Berdyczowie i w listach do K. S. Radziwiłła informował o swych pretensjach finansowych do Generalności konfederackiej, zgłaszanych do władz austriackich w Galicji; popierać go w tym miał poseł rosyjski O. Stackelberg. W r. 1778 stacjonował w Białejcerkwi, pod dowództwem gen. P. Tekelego; oddział S-a dopuścił się grabieży dóbr Krzywoszyińce, należących do kaszt. wojnickiego Stanisława Dembińskiego. O dalszych losach S-a nic pewnego nie wiadomo. Kitowicz twierdzi, że zginął w r. 1787 na wojnie rosyjsko-tureckiej.
S. był żonaty, o potomstwie nie ma informacji.

Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska, W. 1991 I, II; Krasicka J., Kraków i ziemia krakowska wobec konfederacji barskiej, Kr. 1929; Michalski J., Schyłek konfederacji barskiej, Wr. 1970; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. 3, Kr. 1906; – Kitowicz J., Pamiętniki, W. 1971; Konfederacja barska, Wybór tekstów, Wstęp W. Konopczyński, Kr. 1928; Materiały do dziejów wojny konfederackiej 1768–1774, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1931; Mączeński W., Dziennik zdarzeń w mieście Krakowie w czasie konfederacji barskiej…, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1911; Polityka i ustrój Generalności Konfederacji barskiej, Kr. 1923, Arch. Kom. Hist, S. 2, t. 2 (XIV); Viomenil A. Ch. de, Lettres particulières du baron […] sur les affaires de Pologne en 1771–1772…, Paris 1808; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V (listy S-a do K. S. Radziwiłła) nr 1573, 3286, 3902, Dz. VII „Akta wojskowe”, nr 266, 547, 629; B. Czart.: rkp. 660, 941, 944.
Wojciech Kriegseisen