INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Bibianna Moraczewska     

Bibianna Moraczewska  

 
 
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Moraczewska Bibianna (1811–1887), literatka, działaczka społeczna i konspiratorka. Ur. w Zielątkowie w pow. obornickim, pochodziła z średnio zamożnej rodziny ziemiańskiej, była córką Tomasza i Józefy z Kierskich, młodszą siostrą Jędrzeja (zob.), z którym w r. 1842 przeniosła się do Poznania. Dom ich był ogniskiem życia umysłowego w tym mieście. W salonie Moraczewskich toczyły się gorące dyskusje literackie, społeczne i filozoficzne, nawiązywały kontakty polityczne. Do poznańskich przyjaciół Moraczewskich należeli m. in. Karol Libelt, Seweryn Mielżyński, Władysław Bentkowski, Julia i Antoni Woykowscy; w l. 1843–4 odwiedzał często Moraczewskich Edward Dembowski wraz z żoną Anielą. M. wyznawała poglądy zbliżone do ideologii Tow. Demokratycznego Polskiego i brała udział w akcji konspiracyjnej, utrzymując bezpośrednie kontakty ze środowiskiem emigracyjnym we Francji oraz z ośrodkami rewolucyjnymi w Galicji i Król. Pol. Należała do grona działaczek zwanych «entuzjastkami», które odegrały rolę w ruchu spiskowym w l. 1843–8. Jak się przypuszcza, w okresie 1845–8 M. przesyłała od Król. Pol. – z pomocą innych osób – zakazane tam książki i pisma. Landrat E. Bärensprung zaliczał M-ą «do siedmiu najgorszych kobiet sprzysiężenia 1846 roku». W r. 1848, wraz z Emilią Sczaniecką i innymi kobietami, M. pielęgnowała rannych w lazaretach w Śremie, Miłosławiu i Wrześni. Podobnie w r. 1863 wzięła udział w pracach Komitetu Niewiast Wielkopolskich utworzonego przez Sczaniecką celem niesienia pomocy rannym powstańcom.

Spośród grona «entuzjastek» M. związała się przyjaźnią z Narcyza Żmichowską, którą poznała już w r. 1839, a zbliżyła się w okresie 1844–5, kiedy to poetka przebywała w Poznańskiem (mieszkała także u M-iej w Poznaniu). Widywały się również później, a stały i bliski kontakt korespondencyjny utrzymywały przez wiele lat. Wiązały je głównie poglądy polityczne i praca konspiracyjna, dzielił wrogi stosunek M-iej do towianizmu, który w pewnym okresie był bliski Żmichowskiej, i na tym tle doszło do nieporozumień. Oziębienie znajomości nastąpiło w r. 1862, gdyż M. niesłusznie wiązała wypowiedzenie się Żmichowskiej przeciwko przygotowaniom do powstania z rzekomym towianizmem poetki. We „Wstępnym obrazku” do „Poganki” Żmichowska przedstawiła M-ą pod imieniem Felicji.

W twórczości literackiej nie wyszła M. poza przeciętność. Debiutowała w „Dzienniku Domowym” ogłaszając tu w l. 1840–6 opowiadania obyczajowo-historyczne; spośród nich przedrukowane zostały Przygody z życia gen. Madalińskiego (P. 1850) oraz Ojciec Cyryl profosem (w dziele zbiorowym „Pięć powieści”, P. 1844). Ogłosiła dwa krótkie, wydane anonimowo podręczniki historii polskiej, przeznaczone dla ludu: Co się stało w Polsce od pierwszego jej rozbioru aż do końca wojen za cesarza Napoleona (P. 1850) oraz Co się działo w Polsce od samego początku aż do pierwszego rozbioru kraju (P. 1852). Dobrą znajomość historii zawdzięczała współpracy z bratem, któremu pomagała w przygotowywaniu dzieł historycznych. M. utrzymywała kontakt z czasopismami krajowymi i emigracyjnymi (z tych ostatnich zwłaszcza z „Przeglądem Rzeczy Polskich” i „Głosem Polskim”), ogłaszając w nich głównie artykuły publicystyczne i literackie. Za jej pośrednictwem artykuły polityczne z kół postępowych Królestwa docierały do pism poznańskich i emigracyjnych. W r. 1859 wydała większych rozmiarów powieść Dwóch rodzonych braci (P.) o tendencjach dydaktyczno-moralizatorskich. Najcenniejszą pozycję wśród prac literackich M-iej stanowi częściowo opublikowany w r. 1911 Dziennik (P.), zawierający wiele interesujących spostrzeżeń i sylwetek postaci, z którymi się autorka zetknęła. Ostatnie lata życia poświęciła M. pracy w założonym w r. 1871 Tow. Pomocy Naukowej dla Dziewcząt. Zmarła 6 X 1887 w Poznaniu i została pochowana na cmentarzu Św. Marcina.

 

Podob. w: „Kłosy” 1887 nr 1165 s. 269, „Tyg. Illustr.” 1887 nr 250 s. 252; – Korbut; Nowy Korbut, VIII–IX; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; – Hoffa Z., B. Moraczewska, „Nowy Świat” 1953 nr 39; Mikulski T., „Poczciwe Niemczysko”, w: Spotkania wrocławskie, Wyd. 3., Kat. 1966; Pigoń S., Z ogniw życia i literatury, Wr. 1961 (list W. Heltmana do M-iej i jej odpowiedź); Wawrzykowska-Wierciochowa D., Emilia Sczaniecką, W. 1970 s. 406 i n. (fot.); – B. Jag.: rkp. 6716 (list M-iej do Z. Sarneckiego); B. Ossol.: rkp. 12420–12422, 12424, 12656 (listy M-iej do W. Bełzy); B. PAN w Kr.: rkp. 2185 t. 2, 4 (listy do O. Kolberga).

Andrzej Zieliński

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.