Bolesław I († 1313), książę na Opolu, znany głównie ze swych wrogich występów przeciwko Łokietkowi. Ponieważ w przeciwieństwie do trzech innych braci występuje B. już w r. 1279 jako samodzielny książę, więc należy przypuszczać, że był nie trzecim zrzędu, ale pierworodnym synem Władysława, księcia opolskiego, i żony jego Eufemji, córki Władysława Odonicza. Urodził się między 1251 a 1265 r. Przy boku ojca spotykamy go wraz z braćmi po raz pierwszy 15 VII 1277 r. we Wrocławiu z okazji zjazdu książąt śląskich z Ottokarem II Przemyślidą. Po raz drugi jawi się B. w towarzystwie ojca i braci w marcu 1280 w Wiedniu na zjeździe książąt z Rudolfem z Habsburga. W podziale po śmierci ojca (13 XI 1281) zatrzymał B. cząstkę jednolitej do tej pory dzielnicy opolskiej z grodem Opole, podczas gdy trzej inni bracia rozebrali między siebie jej resztę. W przełomowych latach odbudowy jedności Polski po czasach dzielnicowych wysługiwał się B. kolejno Henrykowi IV Prawemu, Wacławowi II, Henrykowi głogowskiemu, a wreszcie pod sam koniec życia Janowi Luksemburczykowi, za każdym razem przeciwko Łokietkowi. W przeciwieństwie do braci, poróżnionych z Henrykiem IV spowodu zerwania małżeństwa z ich siostrą, łączyły B-a z Henrykiem IV najbliższe stosunki: zawarty na lat sześć traktat wzajemnej pomocy, osobisty udział B. w urządzonym przez Henryka IV turnieju w Nissie (1283), podjęta przez niego conajmniej na dwa zawody próba pojednania Henryka IV z biskupem wrocławskim Tomaszem II. W interesie wreszcie Henryka IV i umocnienia jego rządów w Krakowie zaryzykował B. pospołu z Przemkiem szprotawskim osobną wyprawę, która 26 II 1289 na powrotnej spod Krakowa drodze skończyła się tragicznie dla obydwu książąt. Dnia tego bowiem pod Siewierzem, a więc na terytorjum bytomskiem, w utarczce z Bolesławem płockim, Łokietkiem i jego bratem Kazimierzem kujawskim dostał się B. ranny do niewoli, a Przemko poległ. W dodatku ściągnięte przez Łokietka posiłki ruskie w pochodzie na dzielnicę wrocławską spustoszyły po drodze opolską dzielnicę B-a.
Po śmierci Henryka IV został skolei B. najbliższym pomocnikiem Wacława II w jego zabiegach o Kraków. 17 I 1291 zawarł w Ołomuńcu, pospołu z bratem Mieszkiem, przymierze z Wacławem II, oddając mu do usług swą pomoc, zamki, i wymawiając sobie naprzód ewentualną nagrodę. Na wiosnę r. 1291 towarzyszył B. Wacławowi II w jego wyprawie na Kraków i z jego ramienia został starostą krakowskim, pierwszym z ramienia królów czeskich w Polsce. W pochodzie przeciwko Łokietkowi, który w połowie r. 1292 uderzył ponownie na księstwo krakowskie, zatrzymał się Wacław II w sierpniu r. 1292 u B-a w Opolu, gdzie z rąk Ottona brandenburskiego Wacław otrzymał pas rycerski. Pospołu z bratem Kazimierzem bytomsko-kozielskim, wasalem od r. 1289 czeskim, przyłączył się B. do wyprawy Wacława II pod Sieradz i był tutaj świadkiem znanego upokorzenia Łokietka. W tym samym roku 1292 ustąpił B. ze stanowiska starosty krakowskiego. Za zasługi, oddane Henrykowi głogowskiemu w wojnie o Wielkopolskę z Łokietkiem po śmierci Przemysła II, otrzymał B. według postanowień ugody krzywińskiej (1296) połowę ziemi kłobuckiej. W r. 1297 B. brał udział w koronacji Wacława II w Pradze. W tym samym roku jeszcze z racji sporu między bratem Mieszkiem a biskupem ołomunieckim przyczynił się do uregulowania spornej pod względem kościelnym granicy pomiędzy Polską a Morawą. W początkach lutego r. 1298 wziął udział w zjeździe sprzymierzonych książąt z Albrechtem I w Wiedniu i w następstwie tego zjazdu uczestniczył w wyprawie Albrechta I przeciwko Adolfowi nasauskiemu. Według świadectwa współczesnej kroniki był B. w tym czasie mężem zaufania Wacława II, wyręczającym go w rządach w Czechach.
Po śmierci Wacława II miały się spełnić sny braci Opolczyków o koronie polskiej; ich maleńkie ksiąstewka odgrywały bowiem rolę pomostu pomiędzy Czechami i Krakowem. Ważyły się w tym czasie losy trzech koron: czeskiej, polskiej i węgierskiej, i trzech różnych kandydatów do nich: Wacława III, Łokietka i Karola Roberta. W r. 1305, nie bez wpływu, jak się domyślać należy, B-a jako swata, ożenił się Wacław III z jego bratanicą Wiolą, a córką Mieszka cieszyńsko-oświęcimskiego, otwierając sobie przez to małżeństwo drogę przez Cieszyn–Oświęcim–Zator do Krakowa. W roku następnym 1306 ożenił się jego konkurent do korony węgierskiej i jednocześnie sprzymierzeniec Łokietka, król Karol Robert, z drugą bratanicą B-a, Marją, córką Kazimierza bytomskiego, władnego zamknąć drogę z Czech do Krakowa przez pozostający w jego mocy Bytom. Po tragicznej śmierci Wacława III, w związku z zaburzeniami w Czechach w najbliższych latach, przycicha na lat kilka sprawa kluczowego położenia Opola i jego panów. Momentalnie jednak nabiera na znaczeniu z chwilą podniesienia pretensyj do korony polskiej przez Jana Luksemburczyka i w związku z krakowskim buntem wójta Alberta (1311-1312). Jako sprzymierzeniec Jana i z jego ramienia, jak się zdaje, za drugim nawrotem starosta krakowski – podał B., zajmując przelotnie Kraków, pomocną rękę buntowi w drugim roku jego przebiegu. Spowodu jednak niemożności pospieszenia w tym czasie Jana z posiłkową wyprawą B. nie zdołał już przechylić szali zwycięstwa na jego korzyść. W ślad za tem wziąwszy od zwycięskiego Łokietka okup za wydanie miasta, wycofał się B. z wójtem Albertem jako więźniem do Opola. Niedługo po tej zbrojnej interwencji, rzucającej niedwuznaczne światło na poczucie narodowe B-a, kończy on swój niespokojny i burzliwy żywot w Opolu, gdzie w klasztorze franciszkanów został 14 V 1313 pochowany. Pozostawił z nieznanej bliżej żony Grzymisławy-Agnieszki trzech synów, Bolesława I niemodlińskiego (Falkenberg), średniego syna Bolka II opolskiego i najmłodszego Alberta wielkostrzeleckiego.
Grünhagen, Regesten; Wuttke, Stammtafeln; Referaty o Śląsku A. Kłodzińskiego w Spraw. P. A. U. z r. 1918 i 19; Włodarski B., Polska i Czechy, Lw. 1931; Historja Śląska, Kr. 1933, I.
Adam Kłodziński