INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Emil Karol Repphan     

Emil Karol Repphan  

 
 
1848-02-19 - 1931-03-30
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Repphan Emil Karol (1848–1931), fabrykant kaliski, ziemianin, działacz społeczny i filantrop. Ur. 19 II w Kaliszu, był synem Augusta (zob.) i Emilii z Winklerów.

R. uczęszczał do szkoły realnej w Kaliszu, przekształconej w r. 1862 w gimnazjum filologiczne. Następnie studiował, prawdopodobnie prawo m. in. w Dreźnie i Berlinie. Od lat 70-tych wraz z ojcem zarządzał fabryką sukienniczą w Kaliszu; po kilku latach prowadził ją sam. W r. 1880 zakład całkowicie spłonął, a R. zmodernizował go korzystając z wysokiego ubezpieczenia (m. in. wyposażył w 42 warsztaty tkackie i maszynę parową o mocy 48 KM). Wzrosła liczba robotników: w r. 1875 R. zatrudniał 200, w l. 80-tych i 90-tych od 240 do 290. Fabryka nastawiona była na wyrób tkanin wełnianych wysokiej jakości; otrzymywały one złote medale na wystawach w Moskwie w r. 1882 oraz w Warszawie w l. 1885 i 1888. Wartość produkcji wynosiła przeciętnie 300 tys. rb rocznie, co stawiało fabrykę w rzędzie średnich zakładów tego typu, choć w skali Kalisza było to przedsiębiorstwo znaczne. W związku z przebudową ujęć wodnych i regulacją Prosny R. popadł w r. 1883 w konflikt z magistratem Kalisza; obie strony zarzucały sobie wzajemnie niewłaściwą konserwację śluz powodującą straty w czasie przyboru rzeki. Ostatecznie spór załatwiono polubownie, R. zobowiązał się ponieść 1/3 kosztów, miasto zaś 2/3.

W l. 80-tych R. przejął po stryju Wilhelmie majątki ziemskie Zbiersk i Petryki, stając się zarazem właścicielem cukrowni «Zbiersk». W r. 1884 została ona przekształcona w spółkę akcyjną, w której rodzina Repphanów zatrzymała większość akcji a sam Emil został dyrektorem zarządu. W korzystnych latach wartość cukru wytwarzanego podczas kampanii sięgała 500 tys. rb. Na przełomie stuleci R. był najzamożniejszym kapitalistą w Kaliszu i okolicach: posiadał znaczne pakiety akcji kolejowych, zasiadał w zarządzie Tow. Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej, brał udział w pracach Warszawskiego Komitetu Giełdowego, był członkiem Komitetu Obrachunkowego przy oddziale Banku Państwa w Kaliszu, zaś od r. 1898 członkiem takiegoż komitetu przy Banku Handlowym w Warszawie. Równocześnie sprawował różne funkcje w organizacjach ekonomicznych i społecznych Kalisza. W l. 1876–80 był komendantem ochotniczej straży pożarnej, jednej z pierwszych w Król. Pol. i uważanej za wzorową; zrezygnował z tego stanowiska po pożarze swych zakładów, by w r. 1899 objąć honorową godność prezesa tejże straży (sprawował ją formalnie do r. 1912). Położył znaczne zasługi w staraniach o założenie instytucji organizującej kredyt hipoteczny dla właścicieli nieruchomości, gdy zaś po przełamaniu oporów władz powstało w r. 1885 Tow. Kredytowe Miasta Kalisza, sprawował aż do r. 1905 funkcję prezesa dyrekcji, wpływając na politykę emisji listów zastawnych itp.; dzięki niemu m. in. instytucja ta zajęła jedno z czołowych miejsc wśród podobnych towarzystw. Współdziałał także w utworzeniu w r. 1893 Kasy Pożyczkowej Przemysłowców Kaliskich (przemianowanej w pięć lat później na Tow. Wzajemnego Kredytu o charakterze oszczędnościowo-pożyczkowym). Obie te instytucje pobudziły inwestycje przemysłowe i budowlane w mieście i okolicy.

W ostatnich latach XIX w. i na początku XX w. R. stał się głównym reprezentantem ugodowych kół kaliskiej burżuazji i ziemiaństwa. W r. 1894 był delegatem na pogrzeb Aleksandra III, w dwa lata później brał udział w koronacji Mikołaja II. W okresie szczególnego nasilenia nastrojów ugodowych w r. 1897 witał w Kaliszu gen.-gubernatora A. Imeretyńskiego; był też członkiem komitetu zbierającego składki na dar dla cara, który na przełomie sierpnia i września t. r. odwiedził Warszawę. W r. 1902 był inicjatorem postawienia w parku kaliskim popiersia byłego gubernatora M. Daragana, osobistości skądinąd liberalnej i zasłużonej dla rozwoju miasta. Jako lojalny i gorliwy poddany, płacący podobno ok. 1900 r. 300 tys. rb podatków rocznie, nierzadko powoływany był do komisji o charakterze doradczym rozważających rozmaite zagadnienia ekonomiczne; odznaczono go m. in. w r. 1897 Orderem Św. Stanisława 3 kl. i nadano tytuł radcy handlowego.

Okres rewolucji 1905–7 r., podczas której załoga jego fabryki, choć uczestniczyła w strajkach, nie wykazywała specjalnej aktywności, spędził R. w Berlinie. W tym czasie zaczął się powoli wycofywać z interesów. Na wiosnę 1910 jego przedsiębiorstwo wstrzymało produkcję. „Gazeta Kaliska” donosiła, że właściciel od dwóch lat przebywa za granicą i nie interesuje się zakładami. W czerwcu t. r. R. sprzedał fabrykę łódzkiemu kapitaliście Adolfowi Eichlerowi za 220 tys. rb; ten ostatni wkrótce ją zlikwidował. W tym samym czasie sprzedał też majątki ziemskie ziemiańskiemu konsorcjum, uzyskując ponad 1 mln rb i ostatecznie przeniósł się do Berlina.

R. patronował przedsięwzięciom kulturalnym i rozrywkowym; wspierał zjeżdżające do Kalisza trupy teatralne i cyrkowe (zarzucano mu, że głównie niemieckie); w l. 1896–1901 prezesował Tow. Cyklistów. Od l. 70-tych brał udział w życiu gminy ewangelicko-augsburskiej, będąc członkiem kolegium kościelnego. Sumy, które świadczył na cele charytatywne (był np. skarbnikiem Kaliskiej Gubernialnej Rady Opieki Społecznej) wzrastały z upływem czasu i trudno je oszacować. Rozstając się z miastem, w którym spędził większość życia, ofiarował 4 tys. rb na rzecz przyszłego domu starców przy parafii ewangelicko-augsburskiej, 10 tys. na wyposażenie straży pożarnej, aż 200 tys. na wybudowanie szkoły i tyleż na szpital. Szkoła przy ul. Polnej, wskutek wypadków wojennych otwarta została dopiero 1 IX 1919; nazwano ją wówczas imieniem ofiarodawcy; istnieje do dziś.

Dalsze losy R-a są trudne do ustalenia. Wg źródeł niemieckich (E. Kneifel) w r. 1914 przeznaczył 5 mln marek na ufundowanie Szkoły Leśnej pod Berlinem. Wg niepotwierdzonej relacji pamiętnikarskiej (J. Zdzienicki) w początku l. 20-tych, gdy inflacja zniweczyła jego kapitały, rzekomo pojawił się i przez pewien czas mieszkał w Kaliszu, gdzie zabiegał o zasiłek od magistratu. Zmarł 30 III 1931 w Berlinie. Współcześni R-owi podkreślali jego zasługi dla organizowania życia ekonomicznego i przedsięwzięć charytatywnych, lecz także widzieli w nim przede wszystkim kapitalistę, zwolennika ugody z caratem i człowieka nie pozbawionego «teutońskiej buty» (J. Zdzienicki).

R. ożenił się w r. 1874 z Wenantą Anną Schüssler (ur. 1856), córką Ludwika, przemysłowca i właściciela wsi Starce pod Wieluniem. Po rozwodzie z nią (11 I 1896) zawarł związek małżeński (16 XI 1899) z mieszkanką Berlina, wdową lub rozwiedzioną Henriettą Marią Weisbrot z d. Jouin (1862 – 12 III 1932). Oba małżeństwa były bezdzietne.

 

Fot. w: Album Pamiątkowe z pobytu Ich Cesarskich Mości Najjaśniejszych Państwa w Królestwie Polskim, Pet. 1897 s. 21; – Słown. Geogr. (Biernatki, Dembe, Petryki, Zbiersk); – Bajer K., Przemysł włókienniczy na ziemiach polskich od początku XIX wieku do 1939 r., L. 1958; Bonusiak W., Kredyt „społeczny” w Kaliszu w latach 1885–1914, „Roczn. Kaliski” T. 5: 1972 s. 113–25; tenże, Rozwój gospodarczy Kalisza w końcu XIX i początku XX w., tamże T. 13: 1980 s. 69–101; Chodyński A., Kieszonkowa kroniczka historyczna miasta Kalisza, Kalisz 1885; Chomać R., Zmiany własnościowej struktury agrarnej guberni kaliskiej w latach 1864–1914; „Roczn. Kaliski” T. 1: 1968 s. 159–251; Dzieje Kalisza, P. 1977; Dzieje Wpol., II; Idzikowski A., Szkoła Kaliska 1850–1900. Szkoła Wyższa Realna – Gimnazjum, Kalisz 1900; Jeleński J., Kalisz i jego okolice, W. 1875; Kneifel E., Die evangelisch-augsburgische Gemeinden der Kalischen Diözese, Posen 1937; Książka pamiątkowa działalności Kaliskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu, Kalisz 1914; Parczewski A., Przed dwudziestu paru laty w Kaliszu, „Ziemia Kaliska” 1930 nr 2; tenże, Rys historyczny Towarzystwa Kredytowego Miejskiego Kalisza, Kalisz 1911; Polanowski E., W dawnvm Kaliszu. Szkice z życia miasta 1850–1914, P. 1979; Sawicki L., Krótki zarys historyczny ochrony przeciwpożarowej Kalisza 1846–1959, Kalisz 1961; Skrętny T., Dzieje szkolnictwa powszechnego w Kaliszu, Kalisz 1928; – Sprawozdanie z budowy Domu Starców gminy Ewangelicko-Augsburskiej w Kaliszu, Kalisz 1910; Teatralia kaliskie. Materiały do dziejów sceny kaliskiej (1800–1970), Ł. 1972; Źródła do dziejów klasy robotniczej na ziemiach polskich, W. 1972 III; – „Gaz. Kaliska” 1910 nr 140, 151, 158, 171, 1919 nr 198; „Kaliszanin” 1879 nr 89, 1885 nr 84; „Kraj” 1897 nr 28; – Arch. Państw. w Kaliszu: Paraf. ewangelicka w Kaliszu. Księga urodzeń, ślubów i zgonów za lata 1876–1885, Cukiernia i rafineria Zbiersk 28, 29, 30, 31; Arch. Państw. w Ł.: Kancelaria Gubernatora Kaliskiego 248, 305, 322, 375, 446, 679, 839, 1148, 1254, Rząd Gubernialny Kaliski 1099, 1211, 1319, 1820, 2375; Arch. Państw. w P.: Parafia ewangelicka w Kaliszu. Księgi urodzeń, ślubów i zgonów za l. 1848–75; B. Ossol.: rkp. 14 117 II (Zdzienicki I., Rozmowa z przeszłością), rkp 15 551 II (Zdzienicki J., Paweł Deutschman z Kalisza); Urząd Stanu Cywilnego w Kaliszu: Księgi urodzeń, ślubów i zgonów za l. 1886–1932; – Nagrobki na cmentarzu Ewangelickim w Kaliszu.

Andrzej Szwarc

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Juliusz Kaden-Bandrowski

1885-02-24 - 1944-08-08
prozaik
 

Wojciech Alojzy Świętosławski

1881-06-21 - 1968-04-29
chemik
 

Zofia Maria Batycka

1907-08-22 - 1989-04-06
aktorka filmowa
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Leopold Loeffler (Löffler)

1827-10-27 - 1898-02-06
malarz
 

Franciszek Ksawery Prek

1801-08-29 - 1863-09-12
malarz
 

Julian Schramm

1852-01-05 - 1926-03-30
chemik
 

Marian Kazimierz Olszewski

1881-10-19 - 1915-03-15
plastyk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.