INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Feliks Antoni Szołdrski h. Łodzia  

 
 
1736-05-30 - 1795-08-20
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szołdrski Feliks Antoni Ignacy h. Łodzia (1736–1795), starościc łęczycki, szambelan, poseł na sejmy.

Ur. 30 V w Kórniku, był synem Stefana Macieja (zob.) i Teofili z Działyńskich 2.v. Potulickiej (zob. Szołdrska Teofila), bratankiem Władysława Józefa Szołdrskiego (zob.). Jego rodzeństwo, Ludwik i Marianna, oraz przyrodnia siostra Karolina Cecylia Konstancja Potulicka, zmarło w dzieciństwie. Bratem stryjecznym S-ego był Antoni Walenty Szołdrski (zob.), a braćmi ciotecznymi Ignacy (zob.) i Ksawery (zob.) Działyńscy.

S. uczęszczał do Collegium Nobilium w Warszawie; podczas karnawału w r. 1751 wystąpił tam w roli żony Polieukta w sztuce „Polieukt męczennik. Tragedia chrześcijańska”. Dn. 23 VI t.r., wraz z wojewodzicem bracławskim Michałem Świdzińskim i kasztelanicem zakroczymskim Janem Krasińskim, zdał egzamin w formie publicznej debaty z teatynami, franciszkanami i dominikanami; jej tezy ukazały się jako Propositiones philosophicae... ([b.m.w.] 1751). T.r., zapewne po ukończeniu szkoły, matka i ojczym mianowali go plenipotentem. W r. 1752 nabył S. od Ignacego Wiesiołowskiego za 85 tys. zł wsie Dźwierszno, Małą Wieś i Wielką Wieś w pow. nakielskim (w r. 1760 za tę samą kwotę odsprzedał je matce). W grupie senatorów, urzędników i szlachty wpol. podpisał 3 X 1753 w Poznaniu manifest przeciw wyrokowi tryb. radomskiego, znoszącemu uchwałę woj. poznańskiego i kaliskiego z r. 1734 o powołaniu chorągwi wojewódzkiej. Dn. 2 XI 1753 w Runowie spisał z matką ugodę majątkową. Natomiast w wyniku ugody zawartej 22 VII 1754 w Czempiniu w obecności opiekunów i świadków: bp. krakowskiego Andrzeja Załuskiego, woj. poznańskiego Stefana Garczyńskiego, woj. kaliskiego Augustyna Działyńskiego oraz kaszt. kaliskiego Andrzeja Zakrzewskiego, otrzymał po zmarłym w r. 1749 dziadku Ludwiku Szołdrskim (zob.) dobra czempińskie (m. Czempiń, wsie Piechanin, Tarnowo, Borówko, Grzybno i Krajkowo) oraz tomyskie (wsie Wytomyśl, Tomyśl, Sątopy, Róża, Bobrówka i Młyn Mniski z «olędrami», Paprockie , Zglińskie , Przyłęckie i Cisze w woj. poznańskim) wraz z wynikającą z rozliczeń kwotą 182 865 zł.

W r. 1755 występował S. z tytułem szambelana. Wybrany 16 IX t.r. przez sejmik gospodarski woj. poznańskiego i kaliskiego w Środzie do składu Komisji Skarbowej Poznańskiej, wydał w Poznaniu w marcu 1756 ucztę dla pozostałych komisarzy. Dn. 4 V t.r. podpisał w ziemstwie poznańskim manifest szlachty i urzędników wpol. przeciw anonimowemu pozwaniu ich województw na tryb. radomski. Uczestniczył 24 X 1757 w uroczystym wjeździe na generalstwo wpol. marszałka nadw. kor. Jerzego Augusta Mniszcha. W r. 1758 występował jako pułkownik wojsk kor. Marszałkował 16 III 1761 sejmikowi przedsejmowemu w Środzie, na którym został posłem na sejm nadzwycz. z woj. poznańskiego. W pierwszym dniu obrad bronił pierwszeństwa głosów swego województwa i nie podpisał 2 V t.r. inspirowanego przez «Familię» manifestu, zrywającego sejm. Dn. 15 IX sejmik gospodarski w Środzie ponownie wybrał go do Komisji Skarbowej Poznańskiej. S. był niewątpliwie dobrze widziany przez stronnictwo dworskie, bowiem kamaryla Mniszcha planowała w r. 1763 poprzeć jego wybór na deputata z sejmiku woj. pomorskiego. Na rozdwojonym sejmiku przedkonwokacyjnym 6 II 1764 w Środzie, pod laską kuchmistrza kor. Adama Ponińskiego, S. został wybrany na posła na sejm z woj. poznańskiego; jednak zdominowana przez «Familię» konwokacja uznała ten sejmik za nielegalny. Dn. 7 V t.r. w Warszawie, razem z wieloma innymi usuniętymi posłami, podpisał manifest przeciw sejmowi. T.r. zapisał na wyderkaf Janowi Gronowskiemu sumę 24 tys. zł na swej wsi Tarnowo. W tryb. wpol. w Poznaniu przegrał w r. 1767 sprawę z Ponińskim, dotyczącą spadku po stryju Władysławie; ponieważ unikał poddania się wyrokowi, Poniński zajął Tomyśl. Podczas konfederacji barskiej S. wyjechał za granicę, wystrzegając się zaangażowania politycznego. Jego dobra czempińskie zostały zdewastowane przez Rosjan, a pałac całkowicie ograbiony. W r. 1775 sejm wyznaczył specjalną komisję do rozsądzenia sporu o Tomyśl, a 4 V 1778 spisał S. z Ponińskim ugodę, na mocy której otrzymał zwrot zajętych dóbr i skwitowanie z pretensji.

Za zgodą ewangelicko-augsburskiego konsystorza leszczyńskiego z 13 VIII 1778 wybudowano w l. 1778–80 staraniem S-ego kościół ewangelicki na terenie wsi «olęderskiej» Glinki, gdzie S. założył osadę Nowy Tomyśl; konsystorz pozwolił na założenie tam parafii już 4 III 1777, a S. uzyskał dla niej 8 IV 1786 królewski przywilej lokacyjny i 18 II 1788 nadał nowemu miastu ordynację oraz prawo używania własnego herbu na pieczęci. W r. 1780 zastawił na trzy lata wieś Wytomyśl za 70 tys. złp. małżonkom Adamowi Zygmuntowi i Krystynie Żychlińskim. W r. 1782 wzniósł nową, barokowo-klasycystyczną kaplicę pałacową w Czempiniu, rozpoczął także budowę nowego, klasycystycznego kościoła katolickiego w Wytomyślu. Wraz z braćmi ciotecznymi Działyńskimi uczestniczył w r. 1786 w sprawie spadkowej po Dymitrze Mycielskim, starościcu lubiatowskim. Po śmierci matki w r. 1790 odziedziczył jako jedyny spadkobierca wszystkie jej dobra. W Kórniku wybudował szkołę i szpital oraz ukończył rozpoczętą przez matkę budowę oficyn przy zamku, a także wznoszenie budynku gorzelni na tzw. Prowencie. W kórnickiej kolegiacie zaczął budowę nowej zakrystii i loży kolatorskiej, a w kaplicy wzniósł okazały nagrobek matki, wykonany z marmuru dębnickiego. W r. 1791, jako dziedzic klucza kórnickiego, został skwitowany z 2 tys. zł przez Teodora Rogkębaucha, podczaszyca wendeńskiego, męża Salomei Szołdrskiej. Cały majątek zapisał Wiktorowi Szołdrskiemu (zob.), jedynemu wnukowi swego stryja Władysława. Ciężko chory od kwietnia 1795, zmarł 20 VIII 1795 w Czempiniu; został pochowany 3 IX w tamtejszym kościele paraf. pod kaplicą Matki Boskiej Różańcowej. Uroczystości pogrzebowe celebrował opat przemęcki Jan Józef Szołdrski.

S. nie był żonaty; uważana przez niektóre opracowania za jego żonę Katarzyna z Lipskich poślubiła Wiktora Szołdrskiego. Dobra po matce (m.in. Kórnik), w wyniku długotrwałego procesu, przeszły w r. 1801 w ręce Działyńskich.

Od r. 2005 gimnazjum w Nowym Tomyślu nosi imię S-ego.

 

Adamczewski M., Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, W. 2000 s. 385; Estreicher; Żychliński, XXII; – Czeppe M., Budowanie wpływów dworu na prowincji w ostatnich latach panowania Augusta III, w: Dwór a kraj. Między centrum a peryferiami władzy, Red. R. Skowron, Kr. 2003 s. 557; taż, Kamaryla pana z Dukli. Kształtowanie się obozu politycznego Jerzego Augusta Mniszcha 1750–1763, W. 1998; Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 10, 14 s. 30, 39, z. 25 s. 20; Kowalski J., Kolegiata kórnicka. Od prywatnej świątyni do romantycznego sejmu Rzeczypospolitej, Kórnik 2007 s. 65; Kulejewska-Topolska Z., Nowe lokacje miejskie w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wieku. Studium historyczno-prawne, P. 1964 s. 18, 28; Stroedicke T., Kurzgefasste Chronik der Stadt Neutomischel, Nowy Tomyśl 1888; Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768–1770, W. 1970; Szwaciński T., Sejmiki przed konwokacją 1764 r., „Kwart. Hist.” T. 113: 2006 z. 1 s. 25 (błędnie jako poseł kaliski); Zarys dziejów Nowego Tomyśla, Red. B. Polak, Nowy Tomyśl 1988; Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w., P. 2003; – Diariusz sejmu ekstraordynaryjnego [...] 27 Aprilis 1761, W. 1761; Matuszewicz M., Diariusz życia mego, W. 1986 II; Teki Dworzaczka CD-ROM, Kórnik–P. 1997; Vol. leg., VIII 433–4; – „Kur. Pol.” 1756 nr 161, 1757 nr 45, 52, 1759 nr 37; – AGAD: Mater. geneal. W. Wielądka, sygn. 58 s. 1, 3–4, 6; AP w P.: Kościan Gr. 99 k. 10, Gr. 101 k. 112, Gr. 107 k. 258, Gr. 108 k. 49, Gr. 109 k. 244v, Nakło Gr. 95 k. 49v, 61v, 121, Poznań Gr. 598 k. 63v, Gr. 623 k. 369, Gr. 632 k. 14v, Gr. 637 k. 397, Gr. 1064 k. 92, Gr. 1086 k. 112–12v, 117v–18v, Gr. 1089 k. 84, Gr. 1152 k. 218–18v, 608v, Gr. 1221 k. 58, 60–1, 65v, 69, Poznań Z. 69 k. 174; Arch. Archidiec. w P.: Metrykalia, Bnin LB (6 XII 1752), Czempiń LB (23 VII 1767, 29 VI 1783, 7 VII 1788), LM (20 VIII 1795), Iłowiec LC (3 VIII 1767), Kórnik LB (4 II 1753, czerwiec 1794), LM (26 XI 1790, 20 VIII 1795).

Michał Zwierzykowski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Hugo Kołłątaj (Kołłontay)

1750-04-01 - 1812-12-28
filozof
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jakub Dominik Sokołowski

1784 - 1837-02-02
grafik
 

Gliceriusz Baxter

1724 - 1799-08-01
pijar
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.