INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Franciszek Paszkowski     

Franciszek Paszkowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1980 r. w XXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 
Paszkowski Franciszek (1818–1883), malarz, ziemianin, poseł do sejmu galicyjskiego, działacz gospodarczy. Ur. 26 III w Warszawie, był synem Dominika i Anny z Niemojewskich (zm. 1872), młodszym bratem Józefa Edmunda (zob.). Uczęszczał do szkoły pijarów w Warszawie i uczył się malarstwa u Rafała Hadziewicza, a następnie u Wojciecha K. Stattlera w Krakowie, gdzie mieszkał u swoich stryjów Franciszka, generała (zob.), i Wojciecha członka rządu galicyjskiego w r. 1809, zarządcy dóbr tęczyńskich i krzeszowickich. Na dalsze studia malarskie wyjechał do Düsseldorfu (1838), Drezna i Rzymu. Malował obrazy rodzajowe i religijne, jak np. wzorowany na P. Rubensie Św. Marcin dzielący się płaszczem z nędzarzami (1843–5) w kościele w Krzeszowicach w głównym ołtarzu. Wystawiał swe obrazy na Wystawach Sztuk Pięknych w Warszawie w l. 1836, 1838, 1841 i 1845, m. in. Napoleon na koniu (kopia wg litografii), Głowa pięknej dziewczyny (w zbiorach prywatnych w Warszawie), Dziewczyna po płaczu, Krówka (kopia z J. Ch. Klengla), Fragment obrazu Rafaela, i za kilka z nich otrzymał złote medale. Namalował wiele portretów: swojego ojca, brata i stryja gen. Franciszka, Tytusa Chałubińskiego, Antoniny Jachowiczowej (Muz. Narod. w W.), Portret mężczyzny (wystawiony 1841) oraz Autoportret. Wg recenzentów portrety te były «doskonale wykonane» i P. cieszył się opinią dobrze zapowiadającego się malarza. Był również rysownikiem (album z rysunkami P-ego znajduje się w Muz. Narod. w W.). Szybko jednak porzucił malarstwo. Ze studiów zagranicznych wyniósł gruntowną znajomość zagadnień estetyki, sztuki i literatury. Za granicą zaprzyjaźnił się z dyrektorem galerii drezdeńskiej R. J. Hübnerem, a w Rzymie zbliżył się do Jerzego Lubomirskiego.
 
Po powrocie do kraju P. w r. 1821 początkowo mieszkał w Warszawie, a następnie osiadł w Krakowie i rozwinął działalność społeczną, gospodarczą oraz polityczną. W r. 1848 był członkiem komisji Tow. Naukowego Krakowskiego (TNK) dla organizowania wystaw obrazów. Wniósł do TNK zainteresowanie dla sztuki i historii wojskowości. Po pożarze Krakowa w r. 1850 wszedł w skład Komisji Restauracji Pomników i z jej ramienia sprawował nadzór nad pracami prowadzonymi w krużgankach klasztoru Dominikanów nad odnowieniem dwunastu pomników nagrobnych z XVI i XVII w. Na cel funduszu odbudowy wydał rycinę Święci Jacek i Salomea na tle Wawelu (reprod. „Kłosy” 1884 t. 1 s. 37). Za szczególne zasługi P-ego dla dominikanów umieszczono na jednym ze zworników sklepienia kościoła herb Paszkowskich. W r. 1854 P. wszedł jako zastępca członka w skład pierwszej Dyrekcji Tow. Sztuk Pięknych. W r. 1858 jako członek Oddziału Archeologii i Sztuk Pięknych TNK powołany został do komisji organizacyjnej wystawy starożytności, utworzonej pod patronatem TNK. Dla biblioteki Towarzystwa ofiarował zbiór dyplomów uniwersyteckich i autografów znanych osobistości. Dwa lata później (1860) wszedł do komisji TNK do uporządkowania i zinwentaryzowania zbiorów Muzeum Starożytności Krajowych, które zostały udostępnione publiczności w r. 1864. Od r. 1861 był przewodniczącym Oddziału Archeologii i Sztuk Pięknych TNK, a w r. 1867 należał do komisji odbudowy Sukiennic. W październiku 1879 został powołany w skład komisji dla organizacji Muzeum Narodowego w Krakowie. Brał następnie udział w pracach komitetu Muzeum Narodowego do końca 1882 r.
 
P. był członkiem Tow. Gospodarczo-Rolniczego (TGR), wszedł w r. 1855 w skład zarządu, a w l. 1862–76 był wiceprezesem Towarzystwa i odgrywał dużą rolę, organizując wystawy, towarzystwa filialne, kataster gruntowy. W r. 1862 należał również do komitetu redakcyjnego „Tygodnika Rolniczo-Przemysłowego”. W okresie upadku TGR dążył do podtrzymywania jedności w zarządzie i był łącznikiem Krakowa z obywatelstwem wiejskim. Po ustąpieniu z prezesury TGR w r. 1876, był nadal członkiem zarządu. Na zagadnieniach rolnych znał się głównie teoretycznie, choć po stryju generale przejął majątek Tonie w pow. krakowskim. Gdy Walery Wielogłowski zakupił w r. 1860 folwark Czernichów w pow. krakowskim, P. z ramienia TGR zajął się jako kurator zorganizowaniem tam szkoły rolniczej. Wkrótce dzięki zabiegom P-ego nastąpił znaczny rozwój szkoły; fundusze na utrzymanie jej płynęły ze składek, a stypendia z zapisów. Po rezygnacji z prezesury Towarzystwa P. zachował kuratorię szkoły rolniczej w Czernichowie.
 
P. nie stronił również od działalności politycznej. Po ogłoszeniu dyplomu październikowego 20 X 1860 związał się z grupą konserwatystów skupionych wokół Adama Potockiego. Brał udział w poufnych naradach koła złożonego z Antoniego Helcla, Adama Potockiego, Maurycego Manna, Jerzego Lubomirskiego, Henryka Wodzickiego, Mikołaja Zyblikiewicza, które przygotowało adres do cesarza. W r. 1861 wybrany z krakowskiego okręgu większej posiadłości do sejmu galicyjskiego, posłował aż do śmierci. W r. 1861 był stronnikiem projektu Jerzego Lubomirskiego sojuszu z Czechami i absencji na obradach finansowych, wbrew stanowisku Adama Potockiego odrzucającego absencję. W sejmie zasiadał w wielu komisjach, jak adresowa, statutowa (przewodniczący), edukacyjna. Na sesji 21 XI 1866 został sekretarzem sejmowym. W r. 1867 odmówił wysunięcia swej kandydatury do Rady Państwa. Reprezentując stanowisko ugodowe wobec monarchii, należał 2 III 1867 do mniejszości sejmowej, gdy chodziło o pogodzenie się z dualizmem, podobnie w czasie dyskusji nad rezolucją sejmową mającą oznaczyć program autonomii galicyjskiej. W r. 1866 zasiadał w komisji gminnej, ale i tutaj, wraz z A. Potockim, solidaryzował się ze stanowiskiem mniejszości, popierając projekt tzw. gminy zbiorowej, tj. połączenia dworów z gromadami. W sejmie występował P. z wieloma wnioskami: przeciw pijaństwu, za funduszami na szpitale krakowskie, o zasiłki i przejęcie szkoły rolniczej w Czernichowie na fundusz krajowy (1878). Przemawiał również w sprawie ustawy drogowej i policji drogowej (1868), na temat ochrony ptactwa (1871), regulacji brzegów Wisły (1874), utworzenia biura statystycznego przy Wydziale Krajowym (1874), o ochronie własności polowej (1875) itp. W r. 1867, po wejściu w życie ustawy o reprezentacjach powiatowych, P. utworzył w Krakowie komitet przedwyborczy. Zasiadał wówczas w Radzie Powiatowej krakowskiej, Wydziale Powiatowym krakowskim oraz był delegatem Rady Powiatowej do Rady Szkolnej Okręgowej w Krakowie.
 
P. rozwijał ponadto ożywioną działalność społeczną. Wraz z bpem Albinem Dunajewskim propagował i popierał zakładanie ochronek, które często sam wizytował. Od r. 1871 był głównym opiekunem Komitetu Ochronek dla małych dzieci w Krakowie. Wspólnie z Piotrem Moszyńskim zajmował się fundacją Pelagii Russanowskiej dla weteranów polskich i fundacją E. Bystrzonowskiej dla nieuleczalnie chorych. Aleksander Fredro powołał P-ego, wraz z innymi przyjaciółmi, na wykonawcę literackiego testamentu pośmiertnej edycji swych prac, których nie chciał drukować za życia, zaś J. Lubomirski poruczył mu kierunek wychowania swoich synów i opiekę nad mieniem rodziny. P. był również jednym ze współzałożycieli Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie. Uczestniczył 1 III 1860 w zgromadzeniu ogólnym, na którym ustalono statut Towarzystwa, wszedł do sekcji redakcyjnej komisji dla ułożenia taryf ubezpieczeniowych. W r. 1860 wybrany do Wydziału Nieustającego, którego celem było poprawnienie statutu, t. r. został zastępcą drugiego dyrektora. W maju 1867 mianowany zastępcą pierwszego dyrektora, ze stanowiska tego zrezygnował już w r. 1868.
 
P. przejął po stryju Franciszku niektóre pamiątki po Tadeuszu Kościuszce. Po śmierci generała w r. 1856 stanął na czele komitetu do utrzymania Kopca Kościuszki, a sprawozdania z działalności komitetu opublikował pt. Pamiętnik pomnika Kościuszki (Kr. 1876). W r. 1878 wydał dodatek do tego Pamiętnika. Ponadto w l. 1848–60 drukował wiele artykułów na łamach „Rocznika TNK”. Współpracował również w l. 1861–70 z „Czasem”, publikując anonimowo liczne korespondencje polityczne i relacje z obrad sejmowych. Opracował także monografię pt. Książę Józef Poniatowski (Kr. 1878, 2. wyd. 1898), opartą na dokumentach uratowanych przez ojca w Jabłonnie. P. był członkiem nadzwycz. AU, członkiem Komisji Historii Sztuki, członkiem korespondentem Galicyjskiego Tow. Gospodarczego oraz od r. 1868 prezesem Okręgowego Tow. Kredytowego Ziemskiego w Krakowie. Zmarł 13 XI 1883 w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Rodziny nie założył.
 
 
 
Autoportret (tusz i akwarela), własność B. Ossol. (Zbiory Pawlikowskich) we Wrocławiu (reprod.: Grońska-Ochońska, Zbiory Pawlikowskich, Katalog); – Estreicher w. XIX (dopełnienia); Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych, s. XIV; Cyrankiewicz, Przewodnik po cmentarzach Krakowa; Katalog zabytków sztuki w Pol., I; Malarstwo warszawskie pierwszej połowy XIX wieku. Katalog wystawy, W. 1936; Solski T., Zembatówna M., Ambrożego Grabowskiego „Rękorysy Polaków. Prace malarskie ziomków naszych”. Katalog, „Ze Skarbca Kultury” 1953 z. 1/4 s. 154; Sztuka Warsz. Katalog; – Dębicki L., Portrety i sylwetki z XIX stulecia, Kr. 1906 I 138–9 (podob.), 286; Estreicherówna M., Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848–1863, Kr. 1968; Homola I., Kraków za prezydentury Mikołaja Zyblikiewicza, Kr. 1976; Kozakiewicz, Warszawskie wystawy sztuk pięknych; Kras J., Życie umysłowe w Krakowie w latach 1848–1870, Kr. 1977; Majer J., Pogląd historyczny na Tow. Naukowe Krakowskie, „Roczn. Tow. Nauk. Krak.” 1858 s. 146; Mrazek M., Monografia Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie, Kr. 1886 s. 47, 49, 50, 55, 58, 72, 78, 81, 99, 224, 381; Radojewski M., Miniatury portretowe XVI–XX w. Sylwetki, Wr. 1976; Rederowa D., Stachowska K., Ośrodek naukowy krakowski w świetle materiałów Tow. Naukowego Krakowskiego (1841–1871), „Roczn. B. PAN w Kr.” 1956 [druk] 1959; Schnaydrowa B., Działalność kolekcjonerska Tow. Naukowego Krakowskiego, „Roczn. B. PAN w Kr.” 1970 [druk.] 1971; taż, Ofiarodawcy Tow. Naukowego Krakowskiego, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 21: 1975 s. 121, 131; Ślesiński W., Problemy konserwatorskie Krakowa w pierwszej połowie XIX wieku, „Ochrona Zabytków” 1963 z. 1 s. 12–13; tenże, Starożytnictwo małopolskie 1800–1863, „Sztuka i Krytyka” 1956 s. 1–20, 262, 281; Zdrada J., Udział Koła Polskiego w pracach ustawodawczych pierwszej austriackiej Rady Państwa (1861–1862), „Mpol. Studia Hist.” 1962 z. 1/2 s. 70; tenże, Wybory do galicyjskiego sejmu krajowego w 1867 roku, „Roczn. B. PAN w Kr.” 1963 [druk.] 1964; – Chłędowski K., Pamiętniki, Kr. 1957; Fredro i Fredrusie, Oprac. B. Zakrzewski, Wr. 1974; Lippoman J. A., Pamiętnik Tow. Rolniczego Krakowskiego, Kr. 1898 s. 36, 105, 109–13, 119, 136; Mieroszewscy S. i S., Wspomnienia lat ubiegłych, Kr. 1964; [Nowolecki A.] Kolumna Z., Ostatnie dwadzieścia lat Krakowa i trzech jego burmistrzów, Kr. 1882 s. 70; Popiel P., Pamiętniki, Kr. 1927 s. 131; Spraw. Stenogr. sejmu krajowego galicyjskiego, 1861–83; Szematyzmy Król. Galicji, 1850–83; – „Czas” 1879 nr 263, 1883 nr 258, 259, 260; Kalendarz J. Czecha 1877–83; „Kłosy” 1874 s. 360, 1884 t. 1 s. 36–8 (podob. z fot.W. Rzewuskiego); „Kur. Warsz.” 1881 nr 301, 1883 nr 301b; „Nowa Ref.” 1883 nr 258, 259, 260; „Przegl. Pol.” T. 70: 1883 s. 596–9; „Roczn. AU” 1873–83 s. 39; „Rozmaitości Lwow.” 1838 nr 32; – Arch. Paraf. Najśw. Maryi Panny w Kr.: Liber mortuorum 1883 T. 12 s. 90; B. Jag.: rkp. 4572, 6525, 7877, Akc. 87/65; B. Ossol.: rkp. 6793, 11759, 12293; B. PAN w Kr.: rkp. nr 2290 t. 1 (Papiery osobiste i rodzinne Józefa Mejera k. 211), nr 2641–2680 i 3803–3808, dary P-ego, nr 1990 (korespondencja S. Tomkiewicza s. 33–42) i nr 1996; Muz. Narod. w Kr.: Zespół akt MNK z XIX w. [1–71] l. 1880–1901 (Protokoły obrad komitetu Muzeum Narodowego z l. 1880–1882); – Materiały Bolesława Łopuszańskiego.
 
                                                                                                                                                                                                                                           Irena Homola
 
 
 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Franciszek Paszkowski

1853-09-27 - 1926-05-29 adwokat
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Konrad Prószyński

1851-02-19 - 1908-07-08
pisarz
 

Wacław Bliziński

1870-07-28 - 1944-10-01
działacz społeczny
 

Leopold Horowitz

1837-02-02 - 1917-07-22
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Władysław Orłowski

1835-08-15 - 1889-02-16
chirurg
 

Konstanty Porcyanko

1793 - 1841-11-11
chirurg
 

Franciszek Dionizy Stroński

1803-01-01 - 1865-04-13
bibliotekarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.