Szeląg Franciszek (1907–1973), chemik, zastępca profesora Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Poznaniu.
Ur. 30 IX we wsi Sonatowo (pow. kościański) w rodzinie chłopskiej, był synem Stanisława i Marianny z Fryderów.
Po zdaniu matury w r. 1926 w Kościanie studiował S. chemię na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym Uniw. Pozn. Podczas studiów pracował w Fabryce Superfosfatu dr. Romana Maya w Lubaniu pod Poznaniem, a od r. 1931 był zatrudniony jako pomocniczy pracownik naukowy przy Katedrze Chemii Organicznej u Jerzego Suszki. T.r. ukończył studia i uzyskał dyplom magistra filozofii w zakresie chemii. Doktoryzował się u Suszki w r. 1935 na podstawie pracy Z badań nad stereochemicznym przekształceniem karbinolowego atomu węgla alkaloidów kory chinowej (Grudziądz 1938). Wspólnie z Suszką opublikował Studien über sterische Umlagerung optisch aktiver Karbinole. Vollständige Umwandlung des Chinidins in Epichinidin („Bulletin International de l’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles. Série A: Sciences Mathématiques” 1936 nr 7). Do r. 1937 prowadził zajęcia z chemii organicznej. T.r. przeniósł się do Zjednoczonych Zakładów Materiałów Wybuchowych i Azotu w Łaziskach Górnych na Śląsku, gdzie zajmował się rafinacją i hydrogenizacją tłuszczów roślinnych oraz zwierzęcych.
S. uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r., a po jej zakończeniu przeszedł z technicznymi grupami wojskowymi na Węgry. W styczniu 1940 przedostał się z Budapesztu do Francji i objął tam funkcję referenta w dziale ekonomicznym Biura Prezydium Rady Ministrów Rządu RP. Po klęsce Francji przeniesiono go t.r. wraz z Biurem do Londynu, gdzie został zastępcą dyrektora Biura, a potem zastępcą szefa gabinetu premiera (Stanisława Mikołajczyka). Od listopada 1944 pracował na stanowisku kierownika Wydz. Administracyjnego. Po uznaniu przez władze brytyjskie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w Warszawie przeszedł 7 VIII 1945 do służby w jego MSZ jako I sekretarz Ambasady RP w Londynie. W marcu 1946 został mianowany radcą MSZ z przydziałem do Wydz. Brytyjskiego. Jeszcze t.r. odszedł na własną prośbę ze służby dyplomatycznej i wrócił do kraju.
Od r. 1946 pracował S. jako referent-towaroznawca w Centrali Importowo-Eksportowej Chemikaliów i Aparatury Chemicznej Sp. z o.o. w Warszawie. Dn. 1 VI 1948 objął jako zastępca profesora Katedrę Towaroznawstwa i Technologii Akad. Handlowej (od 1 IX 1950 Wyższa Szkoła Ekonomiczna) w Poznaniu. W l. akad. 1949/50 i 1950/1 pełnił funkcję prorektora. Traktując towaroznawstwo jako odrębną naukę stosowaną, zabiegał o nadanie mu właściwej rangi wśród nauk przyrodniczych i ekonomicznych. Przyczynił się do utworzenia na uczelni samodzielnego kierunku studiów w tym zakresie i powołania w r. 1954 Wydz. Towaroznawstwa; w l. akad. 1954/5–1957/8 był jego pierwszym dziekanem.
S. prowadził badania dotyczące zmian frakcji tłuszczowej produktów spożywczych pod wpływem różnych czynników, modyfikacji technologii wyodrębniania tłuszczów jadalnych oraz wykorzystania do celów spożywczych lub paszowych odpadów białkowych przemysłu mięsnego i rybnego. Ściśle współpracując z przemysłem, publikował prace o dużym znaczeniu dla praktyki gospodarczej, m.in. Czy należy uwzględniać wpływ związków fosforowych w solankach bekonowych zalewowych przy oznaczaniu w nich zawartości soli kuchennej („Gosp. Mięsna” 1959 nr 12, 14), Badania nad przedłużeniem trwałości majonezu („Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Ekon. w P.” 1962 nr 6), Próba ustalenia jednego punktu kontroli międzyoperacyjnej w produkcji kiełbasy zwyczajnej (tamże 1963 nr 10) i Próba statystycznego porównania wyników organoleptycznej oceny jakości smalcu (tamże 1964 nr 14). Wspólnie z Aleksandrem Lempką opatentował w r. 1954 Urządzenie do odkwaszania mleka prądem elektrycznym w systemie ciągłym (Patent RP 38898). Był autorem kilku skryptów, m.in. Metody badania artykułów spożywczych (P. 1959), a także współautorem podręcznika Towaroznawstwo produktów spożywczych (W. 1970, wyd. 2, W. 1984). Prowadził wykłady i seminaria z zakresu towaroznawstwa; był promotorem ok. 300 prac magisterskich. Dwa wnioski do Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej: o nadanie S-owi tytułu samodzielnego pracownika naukowego (z r. 1953) oraz przyznanie mu tytułu docenta mianowanego (z r. 1964) nie zostały zaakceptowane przez władze uczelni z przyczyn pozanaukowych (chodziło o jego działalność w czasie wojny). Od r. 1964 był S. członkiem Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk. W r. 1972 przeszedł na emeryturę. Zmarł podczas wycieczki do Jugosławii, 27 VII 1973, w Splicie; został pochowany na cmentarzu Junikowskim w Poznaniu. Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem «Za zasługi w obronności kraju» i Honorową Odznaką Miasta Poznania.
S. był dwukrotnie żonaty; od r. 1938 z Wiktorią Izabelą Nowacką, a po jej śmierci, od r. 1970 z Antoniną Szac-Lubierską. W pierwszym małżeństwie miał syna Jacka (ur. 1954).
Byli wśród nas. Wspomnienia i biogramy, Red. Z. Knakiewicz, P. 2006 s. 350–2 (fot.); Katalog wydawnictw Polskiej Akademii Umiejętności 1873–1947, Kr. 1948 I–II; Poczet członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857–2007, Red. A. Pihan-Kijasowa, P. 2008; Wpol. Słown. Biogr.; – Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 1926–1976, P. 1976 (fot.); Nauka w Wielkopolsce, Red. G. Labuda, P. 1973; – Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej. T. 6: lipiec1943 – kwiecień 1944, Kr. 2003; toż, T. 7: maj 1944 – listopad 1944, Kr. 2006; toż, T. 8: grudzień 1944 – sierpień 1945, Kr. 2008; – „Głos Wpol.” 1973 nr 183 (nekrolog).
Stanisław Tadeusz Sroka