INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Idzi Sudolski (Suchdolski, Suchodolski) h. Awdaniec  

 
 
I ćw. XV w. - przed 19.10.1492
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sudolski (Suchdolski, Suchodolski) Idzi h. Awdaniec (zm. przed 19 X 1492), dworzanin królewski, burgrabia krakowski.

Pochodził z małopolskiej gałęzi rodu. Być może był wnukiem Idziego Wataja, synem Jakusza Wataja z Sudołu, występującego w l. 1381–1418, i Anny (Hanki), córki Staszka z Wrocimowic (W. Semkowicz). Możliwe jednak, że był wnukiem Jakusza, na co wskazuje dość późne jego pierwsze wystąpienie w r. 1434, jako poręczyciela wraz z Janem Budziszowskim, bratem Jakuba.

W l. 1438–40 S. pojawił się w otoczeniu Szafrańców z Pieskowej Skały; był świadkiem dokumentów, poręczycielem i wierzycielem podkomorzego krakowskiego Piotra Szafrańca. W lutym 1443 stawił się w sądzie grodzkim krakowskim, żeby wraz z Janem Ligęzą z Wojsławic poręczyć za Stanisława z Korytnicy. Dwa miesiące później złożył poręczenie za żupnika Mikołaja Serafina Piotrowi Międzygórskiemu, którego skutkiem były liczne pozwy, składane przez tego ostatniego przez kilka lat (do r. 1451) przeciw S-emu. Bliskie związki łączyły w tym czasie S-ego ze Stanisławem ze Złotej i Krzesławem Wojszykiem, którzy kilkakrotnie byli jego poręczycielami w sprawach o długi zaciągnięte u kaszt. i star. krakowskiego Jana z Czyżowa. W poł. r. 1443 przebywał prawdopodobnie na Węgrzech. Dn. 11 VII t.r. w sądzie grodzkim reprezentował go Stefan z Mozgawy. Dn. 15 VII określony został jako dworzanin (familiaris) króla Władysława III. Za swoją służbę otrzymał wcześniej 200 grzywien, które z polecenia króla wypłacił mu Andrzej z Melechowa. W kwietniu 1444 za usługi oddane monarsze i Królestwu Węgier podczas wyprawy przeciw Turkom uzyskał wieś Małoszów (pow. proszowicki); wystąpił wówczas z predykatem strenuus, wskazującym, że był już rycerzem pasowanym. W r. 1446 był świadkiem na dokumencie wystawionym w Krakowie przez namiestnika królewskiego Jana z Czyżowa dla Tomasza Bielskiego. Pod koniec l. czterdziestych nawiązał kontakty z mieszczaństwem krakowskim, a w r. 1448 zaciągnął kredyt u Bartosza Wierzynka. Udziałem w zjeździe piotrkowskim w grudniu 1449 usprawiedliwiał S. swe niestawiennictwo w sądzie krakowskim (co spotkało się ze sprzeciwem Piotra Międzygórskiego, wskazującego, że nie był S. dygnitarzem). Nie wiadomo, czy można utożsamić S-ego z «Suchodolskim», wysłannikiem Oleśnickiego do panów wielkopolskich, o którym kardynał wspominał w liście do króla na początku r. 1451. Na przełomie sierpnia i września t.r. towarzyszył S. władcy w objeździe Rusi. Wziął też udział w łowach zorganizowanych w Dobrestanach, na co wskazuje lista świadków dokumentu królewskiego z 10 IX t.r. W r. 1454 znalazł się wśród rycerstwa walczącego pod Chojnicami (18 IX t.r.) i dostał się do niewoli krzyżackiej. Dn. 21 XII wysłał z Malborka list do przyjaciół, a zarazem dworzan królewskich: Mikołaja Chrząstowskiego, łożnego królewskiego Krzesława Wojszyka z Wójczy, Tomasza Sancygniewskiego i Jana Synowca; skarżył się na brak środków finansowych na wykup z niewoli i prosił o wstawiennictwo za nim u króla. Jeszcze przed 5 I 1455 doszło do wymiany jeńców ze stroną krzyżacką i S. wraz z dwoma innymi Polakami, Mikołajem Kustrą i Ruprechtem z Chodowa, został uwolniony.

Pod koniec l. pięćdziesiątych obracał się S. w kręgu przedstawicieli możnowładztwa małopolskiego: w r. 1457 poręczał spłatę 300 grzywien Janowi Wojwanowskiemu za woj. krakowskiego Jana Tęczyńskiego. W r. 1458 wraz z Andrzejem Tęczyńskim świadkował na dokumencie sądu ziemskiego wydanym dla Jana Melsztyńskiego. Dn. 2 VI t.r. zasiadał w sądzie grodzkim, obok star. krakowskiego Mikołaja Pieniążka, kaszt. radomskiego Grzegorza z Branic, kaszt. lwowskiego Jana Kmity z Wiśnicza, sędziego krakowskiego Jana Rokosza, burgrabiego krakowskiego Jana Gałki oraz Melsztyńskiego, rozpatrujących wyrok komisarzy królewskich w sprawie oskarżenia o zdradę Andrzeja Mokrskiego. W r. 1459 wraz z Mikołajem Pieniążkiem z Witowic ręczył Jakubowi Obulcowi z Gór spłatę 100 grzywien przez Andrzeja Odrowąża ze Sprowy. W r. 1461 przebywał na dworze królewskim. Stąd w bliżej nieznanej sprawie udał się do Tęczyna; od wielkorządcy krakowskiego uzyskał wówczas podwody i na tej podstawie Janusz Kurtyka przyjął, iż S. jako klient Tęczyńskich, wchodził w skład chorągwi Andrzeja Tęczyńskiego. Pod koniec r. 1463 zapewne towarzyszył S. komisarzom królewskim: kaszt. krakowskiemu Janowi Tęczyńskiemu, woj. sandomierskiemu Dziersławowi z Rytwian i jego bratu marsz. Janowi w drodze na Podole, bowiem w styczniu 1464 był obecny we Lwowie, gdzie świadkował obok m.in. woj. lwowskiego Andrzeja Odrowąża na dokumencie sądu ziemskiego, orzekającego na podstawie wyroku wspomnianych komisarzy. Na dworze królewskim odnotowany został ponownie na przełomie l. sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Jako «curiensis» króla wspomniany został w r. 1469 podczas roków nadwornych w sprawie z Jerzym Morsztynem i jego żoną Magdaleną. Latem 1471 z polecenia króla posłował do hospodara mołdawskiego Stefana Wielkiego do Vaslui, domagając się bezskutecznie pomocy zbrojnej dla Władysława Jagiellończyka w walce o tron czeski; hospodar w liście do Kazimierza Jagiellończyka z 13 VII t.r. tłumaczył swą odmowę wojną, którą prowadził z woj. wołoskim Radułem III Pięknym. W r. 1474 wraz z kaszt. bełskim Dobiesławem Byszowskim ponownie posłował S. do hospodara Stefana, usiłując nakłonić go do zawarcia pokoju z woj. Radułem i udzielenia pomocy Kazimierzowi Jagiellończykowi przeciw królowi Węgier Maciejowi Korwinowi. Nazwisko Sudolski pojawiło się także w r. 1475 na «liście» członków orszaku, towarzyszącego królewnie Jadwidze Jagiellonce w drodze do Landshut. W kręgach dworskich S. (występujący bez imienia) odnotowany został jeszcze w r. 1477; w l.n. jego aktywność, zapewne z powodu zaawansowanego już wieku, wyraźnie spadła.

W r. 1484 uzyskał S. burgrabstwo krakowskie. Po raz pierwszy z tym tytułem odnotowany został 29 IX t.r.; jako burgrabia wystąpił też 19 X 1486. Jednak 22 VI 1490, za zgodą króla, zrezygnował z poł. burgrabstwa na rzecz Zygmunta Stosza. Umowa została obwarowana licznymi warunkami: do śmierci S-ego bez jego zgody nie wolno było ustąpić z urzędu na rzecz innej osoby, a w przypadku wcześniejszej śmierci Stosza burgrabstwo miało wrócić do S-ego. Uzgodniono, że S-emu i jego rodzinie przysługiwać będzie nadal należący do urzędu dom na zamku oraz poł. z 15 grzywien kwartalnego dochodu; drugą poł. oraz sól stanowiącą składnik uposażenia burgrabiego otrzymywać miał Stosz, który wziął na siebie obowiązek utrzymania służby zamkowej oraz naprawy domu burgrabiowskiego. S. został też zwolniony z wypraw wojennych, które Stosz miał odtąd obsyłać z własnych dóbr. Umowa ta była ostatnim znanym wystąpieniem S-ego, który zmarł przed 19 X 1492.

Majątek S-ego obejmował kilka wsi (względnie ich części), położonych głównie w pow. wiślickim (woj. sandomierskie). Były to: Sudoł, części w Biegłowie, Książnicach oraz Stradowie (Zastępowie). Część tej ostatniej wsi nabył od współrodowca Mikołaja Piwko (zapewne w związku z tą transakcją w r. 1457 winien był mu 70 grzywien, których zwrot gwarantował intromisją w Biegłów; trzy lata później spłacił Mikołaja). Wg Jana Długosza był także dziedzicem kilku wsi w paraf. Czermin w Sandomierskiem: Brenia (Osuchowskiego), Mylonina (dziś nieistniejąca, być może położona na terenie obecnego Szafranowa), Ziempniowa i Ziempniówka. Posiadał nadto część Sudołu (obecnie Sudołek, w pow. proszowickim, w paraf. Wrocimowice). Z nadania królewskiego otrzymał w r. 1444 Małoszów, który jednak jeszcze t.r. sprzedał wraz z prawem patronatu kościoła za 1200 grzywien kaszt. lubelskiemu Krzesławowi Kurozwęckiemu. Wzorem wielu możnych i szlachty inwestował na terenie żup solnych. W r. 1458 za 360 grzywien gr krakowskich nabył od Mikołaja, syna Hanka z Chełma, karbarię (warzelnię lub skład soli) w żupie wielickiej; rozliczenia trwały do r. 1467, a dług spłacił synowi Mikołaja, Janowi.

S. był żonaty z Jadwigą, córką Mikołaja Małdrzyka z Kobiel h. Róża, która 4 I 1462 skwitowała Jana Koło z Marcinowa z dóbr ojczystych i macierzystych. Ich syn Jan (zm. zapewne przed 22 VI 1490, a z pewnością przed 19 X 1492), był może identyczny z dworzaninem królewskim z końca l. siedemdziesiątych i osiemdziesiątych; pozostawił córki Zofię i Katarzynę. Zapewne błędna jest dokonana przez wydawców „Roczników” Długosza jego identyfikacja z Janem Suchodolskim (wg Długosza h. Janina), uczestnikiem wyprawy zaciężnych na Węgry w r. 1473.

 

Biskup M., Spisy jeńców polskich z bitwy pod Chojnicami, „Przegl. Hist.” T. 56: 1965 z. 1 s. 97; Boniecki, II 230 (Budziszewscy v. Budziszowscy h. Habdank); Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy, nr 83 s. 134; PSB (Marcin z Wrocimowic h. Półkozic); Piekosiński F., Poczet rodów szlachty polskiej, „Roczn. Tow. Herald. we Lw.” R. 2: 1911 s. 2; Słown. Geogr., (Sudoł); Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., V cz. I/2 (Chełm), cz. II/2 (Jelowice), cz. IV/1 (Małoszów); Słownik staropolskich nazw osobowych, Wyd. W. Taszycki, Wr. 1969 II z. 2 s. 336, 1978 V z. 2 s. 244, 246; Urzędnicy, IV/5; – Biskup M., Wokół «landshuckiego wesela» 1475 roku, Zesz. Nauk. UJ 1977 nr 469, Prace Hist. z. 56 s. 91 (bez imienia); tenże, Wokół «landshuckiego wesela» 1475 roku, w: Biskup M., Górski K., Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów o Polsce drugiej połowy XV wieku, W. 1987 s. 297 (Sudolzky); Bukowski W., Burgrabstwo krakowskie do połowy XVI wieku, w: Urzędy dworu monarszego dawnej Rzeczypospolitej i państw ościennych. Materiały sesji zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu listopad 1993, Red. A. Gąsiorowski, R. Skowron, Kr. 1996 s. 173; Czamańska I., Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski i Turcji w XIV i XV wieku, P. 1996 s. 134 (Suchodolski); Hist. dyplomacji pol., I; Krzepela J., Księga rozsiedlenia rodów ziemiańskich w dobie jagiellońskiej, cz. I: Małopolska, Kr. 1915 I 45; Kurtyka J., Krąg rodowy i rodzinny Jana Pakosławica ze Stróżysk i Rzeszowa (Ze studiów nad rodem Półkoziców w XIII i XIV wieku), „Przemyskie Zap. Hist.” T. 6–7: 1988–9 s. 22 (dot. Anny, żony Jakusza); tenże, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kr. 1997; Laberschek J., Stradów średniowieczny w świetle źródeł pisanych, w: Stradów. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy, Oprac. H. Zoll-Adamikowa, B. S. Szmoniewski, A. Tyniec-Kępińska, M. Wołoszyn, Kr. 2007 I 27; Malotka J., Beiträge zur Geschichte Preussens im 15. Jahrhundert, „Alpreussische Monatsschr.” (Königsberg) Bd. 19: 1882 s. 411; Semkowicz W., Ród Awdańców w wiekach średnich, P. 1920 s. 161; Sperka J., Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce, Kat. 2001; Wroniszewski J., Ród Rawiczów. Warszowice i Grotowice, Tor. 1992 s. 76; – Akta grodz. i ziem., V 172 (błędnie: «Zidius»), VI; Chronique de Moldavie depuis le milieu du XIV siècle jusqu’à l’an 1594, Èd. G. Urechi, È. Picot, Paris 1878 s. 121–2; Cod. epist. saec. XV; Długosz, Annales, II; Długosz, Liber benef., I, III; Kod. katedry krak., II; Kod. m. Kr., II; Kod. mogilski; Kod. Mpol., IV; Matricularum summ., I, II; Rachunki królewskie z l. 1471–2 i 1476–8, s. 215, 262 (dot. Jana Suchodolskiego); Rachunki wielkorządowe krakowskie z l. 1461–2 i 1471, Wyd. S. Krzyżanowski, nr 200, 282 w: Archiwum Komisji Historycznej, Kr. 1909–13 XI; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525, Hrsg. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1950–73 I/2, I/3; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 621, 1453 (dot. Jakusza i Anny), nr 3607, 4292, VIII nr 249, 1745, 2734, 3079, 3153, 3412, 4203, 4226, 4300, 4399, 4651, 4699, 5043, 5046, 5186, 5290, 5407, 5424, 6245–6246, 6350, 6375, 7526, 9264, 9353, 9368, 9425, 9476–9478, 9682, 9981, 9995, 10023, 10092, 10135, 10287, 10315, 10362, 10495–10496, 10614, (uw.) 268, 272, 277, 282, 343 (dot. Jakusza i Anny); Zapiski sądowe województwa sandomierskiego z lat 395–1444, Wyd. F. Piekosiński, w: Archiwum Komisji Prawniczej, Kr. 1907 VIII/1; Zbiór dok. mpol., I nr 312 (dot. Jakusza), II nr 519, III nr 736, V nr 1184, 1260 (dot. Jakusza), VIII nr 2465; Źródła Dziej., X 312; – AGAD: Metryka Kor., ks. 12 k. 15; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Terr. Crac., 1–6 (dot. Jakusza i Anny wg indeksu kartkowego), t. 11 s. 408–9, t. 12 s. 22, 31, 39, t. 13 s. 363, t. 14 s. 353, 369, t. 15 s. 108–9, 333–5, 343, 412–13, t. 17 s. 249, t. 21 s. 471–2, t. 146 s. 397–8, t. 151 s. 224, t. 152 s. 13–14, 20, 171, 176, 180, t. 194 s. 219, t. 198 s. 235, Castr. Crac., t. 5 s. 48, t. 6 s. 177–8, t. 7 s. 72–3, t. 8 s. 167, 188, 211, 287–8, 303, 313–14, 332, 347–8, 477, 488–9, 501–2, 526, 543, 1006, 1052, t. 9 s. 135, 325, 508, 689–90, 841, t. 10 s. 310, 346, 417, 716, 746, 861, 888, 957–8, 973, 984, 1014, 1015, t. 11 s. 471, 493–4, 641, 793–4, t. 12 s. 524–5, t. 13 s. 694, t. 14 s. 402, t. 16 s. 762–3, t. 17 s. 340, 360–1, 489–90, t. 21 s. 1105–6, t. 22 s. 415; IH PAN w Kr.: Pracownia Słown. Hist.-Geogr. Mpol. w Średniowieczu, Mater. do Kodeksu dyplomatycznego Małopolski, V teczka Q nr 190, 302, kartoteka słown. (Biegłów, Książnice, Suchodół , Sudoł ).

Renata Trawka

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.