Posseltówna Irena, pseud. Mila, Janina (1893–1975), nauczycielka, dyrektorka gimnazjum W. Szachtmajerowej, organizatorka tajnego nauczania, starszy sierżant Armii Krajowej. Ur. 18 I w Sosnowcu, była córką Augusta, naczelnika stacji kolejowej w Sosnowcu, a następnie stacji Warszawa Towarowa, i Bronisławy z Mieszkowskich, siostrą Zofii (1879–1948), zamężnej za Stanisławem Trzepińskim, nauczycielki historii, Wandy (1886–1959), zamężnej za Kazimierzem Szachtmajerem, właścicielki szkoły i nauczycielki matematyki, Janiny (1888–1966), nauczycielki języka polskiego, oraz Jadwigi (1892–1945), nauczycielki religii. P. ukończyła w r. 1911 pensję Leonii Rudzkiej w Warszawie, a następnie do r. 1913 uczęszczała na dwuletnie Kursy Pedagogiczne L. Rudzkiej. W r. 1908 starsze siostry P-ej założyły wspólnie szkołę, której właścicielką była Wanda Posseltówna. Początkowo szkoła miała cztery klasy i gromadziła młodzież głównie ze środowiska kolejarskiego. Mieściła się przy ul. Złotej 65, a następnie przy ul. Chmielnej 80. Szkoła osiągnęła wysoki poziom nauczania dzięki zgromadzeniu wybitnych pedagogów i wychowawców, takich jak Jan Miernowski, Hanna Pohoska, Halina Nieniewska, Teodora Męczkowska, Juliusz Saloni, Wanda Dewitzowa, Tadeusz Mayzner i in. P. uczyła w tej szkole od r. 1914. W r. 1920 rozpoczęła studia historyczne na Uniw. Warsz., które przerwała po 6 semestrach, a w r. 1925 uzyskała dyplom uprawniający do nauczania historii w szkołach średnich ogólnokształcących. W l. 1923–48 była dyrektorką ośmioklasowego gimnazjum Wandy Posseltówny (od r. 1927 Wandy z Posseltów Szachtmajerowej), a równocześnie uczyła w tej szkole historii. W r. 1925 przygotowała indeks do „Przeglądu Historycznego” za l. 1905–25 („Przegl. Hist.” 1925) oraz wspólnie z Hanną Pohoską opracowała ankietę zorganizowaną przez Warszawskie Koło Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych na temat nauczania historii w szkołach średnich.
Ze względu na szczupłość lokalu szkolnego przy ul. Chmielnej P. i jej siostry zdecydowały się na budowę nowego gmachu. W tym celu sprzedały odziedziczony po rodzicach dom i zaciągnęły pożyczki. Nowy gmach szkolny przy ul. Białobrzeskiej 44 został oddany do użytku we wrześniu 1932, a równocześnie Wanda Szachtmajerowa zadeklarowała chęć przekazania go państwu po całkowitym spłaceniu długu. W związku z tą decyzją powstała Fundacja szkoły im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej. Szkoła była uważana za wzorową placówkę, a Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (Min. WRiOP) kierowało do niej wycieczki pedagogów polskich i zagranicznych. W szkole tej uczyły się m. in. córki Józefa Piłsudskiego, lecz wbrew pozorom gimnazjum to nie miało jednak charakteru elitarnego: część młodzieży pochodziła z warszawskich rodzin kolejarskich i tramwajarskich i uzyskiwała znaczne ulgi w opłatach szkolnych. W l. 1930–5 związała się P. z organizacją nauczycielską «Zrąb» o programie prosanacyjnym, a w piśmie tej organizacji, kwartalniku „Zrąb”, opublikowała kilkanaście artykułów z dziedziny wychowania młodzieży. W r. 1931 wraz z H. Pohoską kierowała pracami zespołu wychowania obywatelskiego, powołanego przez Min. WRiOP w związku ze zmianą programów szkolnych. W l. 1938–49 z przerwą wojenną P. była sekretarką Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Kobiet z Wyższym Wykształceniem.
W okresie okupacji niemieckiej P. zorganizowała tajne komplety gimnazjalne i licealne i nimi kierowała, a Wanda Szachtmajerowa szkołą powszechną i administracją całości. W nie zajętej przez Niemców części gmachu szkolnego, w której mieszkała P. oraz jej siostry, odbywały się zarówno komplety gimnazjalne, jak też w r. 1943/4 komplety tajnego nauczania Uniw. Warsz. Do wybuchu powstania warszawskiego 1944 r. w tajnym nauczaniu uzyskało tam maturę 127 uczennic, co było jednym z najlepszych wyników wśród prywatnych żeńskich szkół warszawskich. P. ukończyła tajną podchorążówkę Armii Krajowej (AK) otrzymując stopień starszego sierżanta podchorążego; używała pseudonimów: Mila i Janina. Kierowała zorganizowanym przez siebie referatem sanitarnym Wojskowej Służby Ochrony Powstania podlegającym IV Obwodowi Wojskowej Służby Kobiet. Dzięki jej pracy powstał prawie stuosobowy oddział sanitarny, rekrutujący się głównie z uczennic i wychowanek szkoły Szachtmajerowej. Zgromadziła też sprzęt sanitarny oraz wyposażenie do urządzenia szpitala dla ludności cywilnej. Po wybuchu powstania 1 VIII 1944 P. rozpoczęła organizowanie szpitala w budynku szkoły Szachtmajerowej, jednak do uruchomienia go nie doszło, a ekipę sanitarną skierowano do obsługi szpitala powstańczego w gmachu Monopolu przy ul. Kaliskiej. Dn. 5 VIII 1944 P. poprzez Zieleniak i obóz w Pruszkowie przedostała się wraz z siostrami do Komorowa, gdzie w porozumieniu z miejscowymi władzami AK zorganizowała ekipę sanitarną opiekującą się ludnością ewakuowaną z Warszawy i do stycznia 1945 ekipą tą kierowała. W r. 1944/5 uczyła na kompletach Gimnazjum i Liceum im. J. Słowackiego zorganizowanych w Komorowie.
Po reaktywowaniu gimnazjum i liceum Szachtmajerowej w Komorowie w jesieni 1945 P. pełniła nadal funkcję dyrektorki aż do likwidacji szkoły w r. 1948. Równocześnie w l. 1945–9 była członkiem Państwowej Komisji Weryfikacyjnej dla legalizacji tajnego nauczania przy Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego. W l. 1948–63 pracowała w bibliotece Muzeum Zoologicznego przekształconego następnie w Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, gdzie prowadziła dział wymiany wydawnictw. W związku z tą pracą opublikowała wraz z J. Kożuchowskim artykuł Z doświadczeń wymiany wydawnictw prowadzonej przez Instytut Zoologiczny PAN („Nauka Pol.” – 1954). W r. 1963 przeszła na emeryturę. Napisała wówczas pracę o historii szkoły W. Szachtmajerowej, której maszynopis znajduje się w zbiorach Pracowni Dziejów Oświaty PAN w Warszawie. Zmarła 13 IX 1975 w Warszawie i pochowana została na cmentarzu Powązkowskim. Odznaczona była Złotym Krzyżem Zasługi (1932) i Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury (1936).
P. rodziny nie założyła.
Fot.: w Materiałach Red; PSB; – Zagórowski, Spis nauczycieli; – Dzieje Ochoty, W. 1973; Garbowska W., Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1932–1939, Wr. 1976; Konarski S., Warszawskie średnie szkolnictwo ogólnokształcące w latach 1918–1939, „Warszawa II Rzeczypospolitej”, W. 1973 z. 5 („Studia Warsz.” t. 18) s. 238–9; Uziembło A., Zielone berety z koniczynką, „Stolica” 1960 nr 19 s. 8; Wroniszewski J. K., Ochota 1939–1945, W. 1976; – Pachucka R., Pamiętniki 1886–1914, Wr. 1958; – „Gaz. Pol.” 1932 nr 269 s. 8; „Polska Zbrojna” 1932 nr 268 s. 5; „Życie Warszawy” 1975 nr 215 s. II, nr 217 s. 9; – Inst. Zool. PAN: Akta personalne, teczka nr 276; – Informacje kuzyna P-y Emila Mieszkowskiego z Warszawy; Informacje wychowanek: Ireny Cieślewskiej, Barbary Bazińskiej, Krystyny Piątkowskiej z Warszawy i Henryki Zdanowskiej z Pruszkowa koło Warszawy.
Stanisław Konarski