Mętlewicz Jan, imię zakonne Józef Kalasanty (1808–1858), pijar, profesor Akademii Duchownej w Warszawie, autor kazań i rozpraw historycznych, kanonik Kapituły Metropolitalnej Warszawskiej. Ur. 21 VIII w Radziejowie na Kujawach, tam też pobierał nauki wstępne, a następnie w l. 1821–5 uczył się w szkole pijarskiej we Włocławku. Dn. 18 IX 1825 wstąpił do pijarów, odbył nowicjat w Łukowie i w r. 1826 złożył profesję zakonną. Studiował 3 lata na Wydziale Filozoficznym Uniw. Warsz. i ukończył go w r. 1829 ze złotym medalem i ze stopniem magistra nauk i sztuk pięknych, na podstawie rozprawy: Obraz rządów Karola IV Luksemburczyka i ówczesny stan polityczny Niemiec. T. r. otrzymał święcenia kapłańskie. Następnie w l. 1829–33 wykładał w konwikcie Konarskiego na Żoliborzu w Warszawie (język polski, literaturę łacińską, grecką, historię i geografię). Po rozwiązaniu szkół pijarskich pracował jako nauczyciel domowy. W r. 1835, początkowo jako nauczyciel pomocniczy, potem stały, uczył religii w gimnazjum wojewódzkim w Warszawie (do r. 1845), jednocześnie współpracował z Hipolitem Skimborowiczem w redagowaniu „Gazety Porannej”. W r. 1838 otrzymał urząd administratora parafii w Dobrzykowie, gdzie już jako ksiądz świecki (1840) objął probostwo. W r. 1842 uzyskał kanonię honorową kolegiaty w Kaliszu. Z tego czasu pochodzi jego autorstwa Wiadomość o biskupach kruświckich (W. 1842) oraz rozprawa O biskupach kujawskich („Pam. Relig.-Moralny” T. 6: 1844). W r. 1844 przyjął dodatkowo funkcję nauczyciela religii w niedzielnej szkole rzemieślniczej w Warszawie. W r. 1846 zrezygnował z pracy nauczycielskiej w Warszawie i przeniósł się na probostwo łęczyckie. Równocześnie sprawował urząd dziekana i nauczyciela religii w szkole powiatowej w Łęczycy. Z okresu łęczyckiego pochodzą artykuły: O synodach łęczyckich („Pam. Relig.-Moraln.” T. 16: 1849, T. 22: 1852, T. 24: 1853, T. 26: 1854, T. 28: 1855, T. 29: 1855, T. 31: 1856).
Zachowując probostwo łęczyckie, M. przeniósł się w r. 1856 do Warszawy, gdzie został adiunktem Akademii Duchownej Warszawskiej. Wykładał patrologię, homiletykę, a w rok później objął po ks. Adamie Józefie Szelewskim katedrę tych przedmiotów. W r. 1857 otrzymał Order Św. Stanisława III kl. i wszedł do Kapituły Metropolitalnej Warszawskiej jako kanonik kaznodzieja. W tym okresie przejął też całkowicie redagowanie „Pamiętnika Religijno-Moralnego”. M. ogłaszał liczne artykuły w różnych czasopismach, zwłaszcza w „Bibliotece Warszawskiej”, „Kalendarzach” Strąbskiego i Ungera i w „Pamiętniku Religijno-Moralnym”. Głównie interesował się tematyką pastoralną. Na czoło wysuwają się tu: Kazania na wszystkie w roku niedziele, święta i przygodne, T. 4 (Pet. 1853), Książka do nabożeństwa dla dzieci (W. 1841, cztery wydania), Głos duszy. Zbiór nabożeństwa katolickiego (W. 1846, pięć wydań), Godzina adoracji. Nabożeństwo dla Arcybractwa Nieustającej Adoracji (W. 1847). Opublikował też kilka kazań i mów żałobnych, m. in. z okazji pogrzebów Aleksandra Walewskiego, Stanisława Grabowskiego, Ignacego Czępińskiego. M. zmarł 20 IX 1858 w Łęczycy.
Estreicher w. XIX; Enc. Kośc.; Enc. Org.; – Bieliński, Uniw. Warsz., II (tu data ur. 21 I); Pleszczyński A., Dzieje Akademii Duchownej Rzymskokatolickiej Warszawskiej. Ze źródeł urzędowych i ze wspomnień jej wychowanków zebrane, W. 1907 s. 137–8; Szelewski A. J., [Życiorys M-a], „Pam. Relig.-Moralny” S. II, T. 2: 1858, s. 554–63; – Kalendarz Astronomiczno-Gospodarski, 1859 (wspomnienie pośmiertne).
Zygmunt Zieliński