Protasowicz Jan h. Jastrzębiec (zm. 1632), pisarz ziemski nowogródzki, poseł na sejmy. Był wnukiem Jonasza (zob.), najprawdopodobniej synem Jana, sędziego grodzkiego wileńskiego w l. 1576–90, i nie znanej nam z imienia Dorgowiczówny, stryjecznym bratankiem Jana Protasowicza (zob.). Identyfikację utrudnia fakt, iż jednocześnie z nim żyło kilka osób o tym samym imieniu i nazwisku, m. in. Jan Protasowicz, pisarz grodzki nowogródzki w r. 1620.

P. był prawdopodobnie w r. 1602 deputatem na Trybunał Lit. z woj. nowogródzkiego. W r. 1613 otrzymał urząd pisarza ziemskiego nowogródzkiego, który umożliwiał mu co dwa lata jednoczesne pełnienie funkcji pisarza Trybunału Lit. kadencji nowogródzkiej. Aktywnie uczestniczył w pracach sejmiku nowogródzkiego, gdzie reprezentował interesy Radziwiłłów birżańskich. Wraz z Andrzejem Obryńskim posłował z woj. nowogródzkiego na sejm grudniowy (nadzwycz.) w r. 1613. Na sejm przybyli zaopatrzeni w instrukcję pełną utyskiwań na opłakane skutki polityki królewskiej. Na sejmie wprawdzie godzili się w imieniu sejmiku na 4 pobory, jednakże po powrocie nie omieszkali, tak zresztą jak i znaczna część posłów litewskich pozostających pod wpływem Radziwiłłów, złożyć protestacji do ksiąg grodzkich brańskich, potępiającej sejm jako sprzeczny z prawem, domagali się zakończenia wojny moskiewskiej na drodze układów pokojowych, zakazu wszczynania wojen bez zgody stanów oraz m. in. wprowadzenia instytucji rotmistrzów powiatowych. Posłował P. następnie z tegoż województwa na sejmy w l. 1615, 1619 i 1623. Był też posłem z Nowogródka na konwokację wileńską zwołaną na 21 V 1615. W r. 1631 pełnił funkcję deputata nowogródzkiego na Trybunał Lit. Należał do klientów hetmana pol. lit. Krzysztofa Radziwiłła. Jego spraw pilnował nie tylko na sejmikach, lecz i w Trybunale. Doprowadził bowiem do limity sądów trybunalskich kadencji nowogródzkiej w r. 1630 w sytuacji, gdy wśród deputatów przeważali niewygodni Radziwiłłowi zwolennicy Sapiehów. Pośrednie dane wskazują, iż był wyznawcą kalwinizmu. Posiadał dobra Ostrówek (woj. nowogródzkie). P. zmarł w początku 1632 r., bowiem sejmik elekcyjny na wakujące po nim pisarstwo odbył się w t. r. dn. 20 IV.

P. miał syna Jana, kalwinistę i uczestnika elekcji 1648 r., oraz dwie córki: Zuzannę, zamężną za Janem Hieronimem Rdułtowskim, i Elżbietę, która w r. 1621 poślubiła Mikołaja Poczapowskiego.

Tablice odmian herbowych Chrząńskiego, Wyd. J. Ostrowski, W. 1909; – Jankowski C., Powiat oszmiański, Pet. 1896 I 143; Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wr. 1970 s. 217; Wisner H., Przedsejmowy sejmik nowogródzki w latach 1607–1648, „Przegl. Hist.” T. 69: 1978 z. 4 s. 690; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XII 444, XXXIII 187; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, IX 120; Pamiętniki Samuela i Bogusława Kazimierza Maskiewiczów, Wyd. A. Sajkowski, Wr. 1961; Vol. leg., IV 499; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. II nr 597, 701, 852, Dz. V nr 12 419 i 15 296, Dz. X (Wołłowiczowie), Arch. Tyzenhauzów C-3 s. 140, Extranea IX Polen mkf. 59 szp. 90, Księgi brańskie, grodzkie relacyjne 1612–1614, Nr 13, k. 596–599, Sumariusz Metryki Lit. VII k. 182v.; Arch. Państw. w Kr. Oddział na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów nr 71 (bez pag.), nr 73 (bez pag.); B. Ossol.: nr 2259 k. 1; B. PAN w Kr.: nr 360 k. 364v., nr 365 k. 70–71 i 100–101, nr 377 s. 243–244 i 249–251.

Henryk Lulewicz