INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jerzy Tadeusz Paciorkowski     

Jerzy Tadeusz Paciorkowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Paciorkowski Jerzy Tadeusz Józef Stanisław (1893–1957), minister opieki społecznej, wiceminister spraw wewnętrznych, wojewoda kielecki i warszawski. Ur. 13 XII w Będzinie, był synem Stanisława (zob.) i Konstancji z Tymowskich. W r. 1912 zdał maturę w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. W l. 1912–15 studiował na wydziale prawa uniwersytetu petersburskiego. W latach szkolnych i uniwersyteckich pracował w organizacjach społeczno-niepodległościowych należąc m. in. do Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. W okresie pierwszej wojny światowej działał w Tow. Pomocy Ofiarom Wojny w Piotrogrodzie. W maju 1917 wyjechał przez Litwę do kraju i we wrześniu t. r. dotarł do Warszawy. W r. 1918 uczestniczył w rozbrajaniu Niemców. W r. 1919/20 kontynuował studia na Wydziale Prawa Uniw. Warsz., a 18 VI 1921 zdał końcowy egzamin państwowy na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych tegoż Uniwersytetu. Pracę zawodową rozpoczął 28 IX 1919 w Min. Przemysłu i Handlu. Od 1 XII 1919 był pracownikiem Min. Pracy i Opieki Społecznej. Dn. 14 III 1921 objął kierownictwo Wydziału Inspekcji, a 3 VI 1925 został naczelnikiem Wydziału Pracy i Walki z Bezrobociem. W t. r. delegowano go na kilka miesięcy do Francji jako rzeczoznawcę w polsko-francuskiej komisji omawiającej układ o emigrantach polskich we Francji. O jego działalności politycznej w tym okresie nie ma żadnych wiadomości. Można jednak domyślać się, że był blisko związany z ludźmi obozu Józefa Piłsudskiego, gdyż po przewrocie majowym 17 XII 1926 został naczelnikiem Wydziału Społeczno-Politycznego Min. Spraw Wewnętrznych (MSW). Wtedy to ściśle związał się ze swoim szefem, dyrektorem Departamentu Politycznego Kazimierzem Świtalskim. Po odejściu Świtalskiego na stanowisko ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego P. awansował 9 VII 1928 na dyrektora Departamentu Politycznego MSW. Gdy zaś Świtalski został premierem, powołał P-ego 18 V 1929 na szefa Gabinetu Prezesa Rady Ministrów, skąd 18 II 1930 przeszedł na stanowisko wojewody kieleckiego. Po czterech latach powołano go (15 V 1934) na ministra opieki społecznej w gabinecie Leona Kozłowskiego, a następnie w rządzie Walerego Sławka. Jako minister opieki społecznej P. dokonał wielu zmian organizacyjnych w resorcie. M. in. scentralizował wszystkie sprawy dotyczące walki z bezrobociem w jednej instytucji pod nazwą Fundusz Pracy i podporządkował go ministrowi opieki społecznej (poprzednio podlegał prezesowi Rady Ministrów). Do Funduszu Pracy włączył Fundusz Bezrobocia oraz Biura Pośrednictwa Pracy. Za czasów ministerium P-ego zwiększył się zakres finansowania przez rząd robót publicznych, które miały na celu rozładowanie niezadowolenia wśród bezrobotnych. Równocześnie przygotowywał i częściowo wprowadził w życie dalsze przepisy ograniczające zakres ubezpieczeń chorobowych. Jego zamiarem było osiągnięcie 25% oszczędności na tych ubezpieczeniach. Z ministerstwa odszedł wraz z ustąpieniem gabinetu Sławka 12 X 1935.

Jeszcze jako minister P. kandydował w wyborach 8 IX 1935 i został wybrany do Sejmu z okręgu wyborczego obejmującego pow. częstochowski miejski i częstochowski. Po śmierci Józefa Piłsudskiego związał się z grupą Edwarda Rydza-Śmigłego i należał do jej ścisłego sztabu, czemu prawdopodobnie zawdzięczał powrót 11 IX 1935 do MSW na kluczowe stanowisko dyrektora Departamentu Politycznego, w którym skupiały się sprawy ogólnopolityczne, bezpieczeństwa i narodowościowe. Brał też aktywny udział od r. 1936 w organizowaniu Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZN) i odgrywał w nim bardzo istotną rolę w okresie, gdy Obozem kierował Adam Koc. Dn. 5 II 1937 awansował na wiceministra spraw wewnętrznych, nadal działając w OZN-ie. W czasie nieobecności w kraju premiera, a równocześnie ministra spraw wewnętrznych Felicjana Sławoja-Składkowskiego P. jako wiceminister kierował akcją tłumienia strajku chłopskiego, który wybuchł 15 VIII 1937 i trwał do 25 VIII t. r. Zarządził – podobno po uzgodnieniu z Rydzem-Śmigłym – masowe aresztowania przywódców chłopskich w województwach objętych strajkiem (aresztowano ok. 4 000 osób), rozpędzanie zebrań i manifestacji chłopskich, strzelanie do demonstrantów oraz pacyfikację niektórych wsi objętych oporem chłopskim. Łącznie z rąk policji zginęło wówczas kilkudziesięciu chłopów, a wielu zostało rannych. W wyniku akcji pacyfikacyjnej zniszczeniu uległ dobytek licznych rodzin chłopskich. P. zakazał też prasie publikowania jakichkolwiek informacji o strajku, a po jego przerwaniu wydał komunikat, w którym dążył do pomniejszenia zasięgu wydarzeń i represji policyjnych. Wg pochodzących ze źródeł opozycyjnych wiadomości na temat planowania tzw. Nocy św. Bartłomieja (w nocy 25 na 26 X 1937 wymordowania lub uwięzienia przeciwników grupy Śmigłego) P. obok szefa sztabu OZN-u płka Zdzisława Wendy miał być głównym kierownikiem przygotowań do tej akcji. Być może z tą sprawą wiąże się podanie się P-ego do dymisji w MSW i przeniesienie go 22 I 1938 na znacznie mniej eksponowane stanowisko wojewody warszawskiego, na którym pozostał aż do wybuchu wojny.

Dn. 8 IX 1939 na polecenie premiera P. wyjechał w ślad za ewakuującymi się urzędami wojewódzkimi na wschód i 15 IX dojechał do Łucka. Stamtąd po 4 tygodniach dotarł do Kowna i przez Szwecję i Holandię dostał się do Francji, a w czerwcu 1940 ewakuował się wraz z rodziną z Bordeaux do Londynu. Na emigracji kilkakrotnie zgłaszał się do władz polskich o przyjęcie do wojska, ale podania te pomijano milczeniem. W życiu politycznym i społecznym emigracji polskiej w Londynie nie brał żadnego udziału, co było spowodowane stosunkami emigracyjnymi. Żył z pracy fizycznej, pracując jako ogrodnik, później jako pakier w fabryce drzewnej, a pod koniec życia z chałupniczej produkcji sztucznej biżuterii. Zmarł na atak serca 9 XI 1957 i został pochowany w Londynie na St. Mary’s Catholic Cemetary, Kensal Green. N. W. 10. Odznaczony był m. in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

P., ożeniony po r. 1917 z Wandą Elżbietą Dowoyna-Sylwestrowicz, miał z nią córkę Krystynę (ur. 1919), zamężną Milicerową, zamieszkałą w Australii.

 

Fot. w: „Biul. Polit.” 1926 s. 150; – W. Ilustr. Enc. Gutenberga, XXII; Album-Skorowidz Senatu i Sejmu 1935–40, s. 94, 99, 153 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Zieleniewski, Sejm i Senat 1935–40, (fot.); Rocznik Informacyjny 1936 s. 113; – Drozdowski M. M., Stefan Starzyński, prezydent Warszawy, W. 1976; Kowalczyk J., Za kulisami wydarzeń politycznych z lat 1936–1938 w świetle raportów politycznych posła Czechosłowacji w Warszawie i innych archiwaliów, W. 1976; Matuszewska W., Chłopski czyn u schyłku II Rzeczypospolitej, W. 1973; Stawecki P., Następcy komendanta, W. 1969; Żarnowski J., Polska Partia Socjalistyczna w latach 1935–1939, W. 1965; – Archiwum Polityczne Ignacego Paderewskiego, W. 1974 IV; Składkowski F. S., Nie ostatnie słowo oskarżonego, London 1964; Strajk chłopski w 1937 roku. Dokumenty archiwalne, W. 1960 I; [Szembek J.], Diariusz i teki Jana Szembeka, Londyn 1964–9 I, III; Witos W., Moja tułaczka, W. 1967; – „Gaz. Kielecka” 1932 nr 24, 63, 84, 1933 nr 45, 55, 78, 1934 nr 17, 26; – AAN: Skorowidze do protokołów posiedzeń Rady Ministrów; WAP w Kat.: Urząd Woj. Kielecki sygn. 1442 (akta personalne).

Zbigniew Landau

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.