INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Joachim Oelhaf (Oelhafius, Olhafius, Ölhaf, Ölhafius)      Oelhaf, Joachim (1570-1630) - De seminario pestilenti intra corpus vivum latitante Disqvisitio physica et medica - Dantisci : typis Georgii Rheti, 1626 - w zbiorach BN w W-wie - sygn.: SD W.1.665 adl. - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja: iPSB.

Joachim Oelhaf (Oelhafius, Olhafius, Ölhaf, Ölhafius)  

 
 
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Oelhaf (Oelhafius, Olhafius, Ölhaf, Ölhafius) Joachim (1570–1630), lekarz, fizyk miejski w Gdańsku, profesor anatomii Gdańskiego Gimnazjum. Ur. 12 XII w Gdańsku, był synem Joachima i Elżbiety z domu Bartsch. W l. 1583–8 uczęszczał do Gdańskiego Gimnazjum. Następnie uzyskawszy stypendium Rady Miejskiej Gdańska udał się w r. 1588 na studia uniwersyteckie do Wittenbergi i kontynuował je po ok. 4 latach jeszcze przez pół roku w Altdorfie. Tam uzyskał 18 VI 1593 stopień doktora medycyny, publikując równocześnie, jako swą pierwszą pracę naukową, dysertację doktorską Theses therapeuticae. Dla kontynuowania studiów medycznych udał się do Padwy. W drodze do Włoch zatrzymał się prawdopodobnie w jesieni 1594 w Krakowie, gdzie na dworze królewskim korzystał przez kilka miesięcy z wiedzy i doświadczenia ówczesnego lekarza nadwornego Zygmunta III Wazy, Jana Baptysty Gemmy. W Krakowie bawił co najmniej do końca lipca 1595, gdyż 26 VII 1595 wysłał z Krakowa prośbę do Rady Miejskiej Gdańska o przedłużenie mu stypendium na dalsze studia we Włoszech. Nie czekając na decyzję władz miejskich Gdańska wyjechał do Padwy, gdzie studiował przez dwa lata, pogłębiając swą wiedzę lekarską szczególnie w zakresie anatomii i chirurgii. Uzyskawszy decyzją Rady Miejskiej Gdańska z 2 IX 1597 dalsze przedłużenie stypendium w wysokości 150 fl. rocznie (o czym zawiadomiła go Rada Miejska Gdańska listem z 6 X 1597), zamierzał jeszcze kontynuować swe studia na uniwersytetach w Bolonii i Pizie, lecz zwiedziwszy jedynie Wenecję, udał się, otrzymawszy jeszcze od Rady Miejskiej Gdańska w grudniu 1598 dodatkowe stypendium w wysokości 300 fl. na przygotowanie doktoratu, do Montpellier do Francji, gdzie 3 VIII 1600 otrzymał doktorat filozofii.

Po uzyskaniu tak szerokiego wykształcenia i zapoznaniu się z przodującymi ośrodkami wiedzy lekarskiej w Europie O. powrócił do Gdańska, gdzie w r. 1602 objął stanowisko fizyka miejskiego, a w r. 1603 po ponownym otwarciu, zamkniętego na ok. pięć miesięcy z powodu panującej zarazy, Gdańskiego Gimnazjum stanowisko profesora anatomii i medycyny. Wykłady prowadził dwa razy w tygodniu; od r. 1611 otrzymał pomoc w osobie drugiego profesora medycyny, dra Adriana Pauli, zatrzymując sobie jedynie prelekcje z anatomii. Z wykładów zachowały się tylko krótkie notatki, natomiast O. ogłaszał liczne rozprawy czy to w formie własnych prac, czy w formie bardzo często stosowanych w Gdańskim Gimnazjum dysput naukowych wybranego referenta z opozycjonistami koreferentami, zwanymi «respondentami». Tematami prac O-a były głównie poszczególne części ciała ludzkiego i ich czynności. Były to więc rozprawy: o mózgu, o rękach, o zębach, o jamie brzusznej, o nerkach, o sercu, o wątrobie. Prac tych opublikowanych drukiem zachowało się kilkanaście; przyczynił się nimi do spopularyzowania nowszych osiągnięć naukowych w dziedzinie anatomii i fizjologii. O. stosował również praktycznie badania anatomiczne przy sekcjach zwłok, prowadzonych początkowo prywatnie. Rozgłos ogólny uzyskał natomiast w r. 1613, gdy przeprowadził po raz pierwszy w Polsce publiczną sekcję zwłok urodzonego w Pruszczu Gdańskim nienormalnego noworodka i ogłosił t.r. drukiem odpowiednią rozprawę. Obok anatomii i chirurgii interesował się O. również i botaniką lekarską. Na wałach fortecznych Gdańska założył niewielki ogródek botaniczny, w którym hodował zioła przydatne przy nauce wiedzy lekarskiej swych uczniów.

Nieprzerwanie pełnił O. obowiązki fizyka miejskiego, w r. 1607 został seniorem miejskich lekarzy. Stanowisko to wymagało odeń szczególnej aktywności w okresach często nawiedzających Gdańsk epidemii. W r. 1625 został O. na prośbę Albrychta Stanisława Radziwiłła, który pragnął korzystać z jego opieki lekarskiej na wypadek choroby, wyjątkowo zwolniony od obowiązkowego pobytu w mieście podczas zarazy (chodziło o to, aby O., lecząc Radziwiłła, nie miał styczności z zarażonymi). Teoretycznym zainteresowaniom chorobami zakaźnymi dał O. wyraz w dwóch rozprawach, z których na szczególną uwagę zasługuje De seminario pestilenti (Gd. 1626, dedykowana Zygmuntowi III), omawiająca rozwój choroby w powiązaniu ze zmianami anatomicznymi w poszczególnych narządach organizmu. Zmarł O. 20 IV 1630 jako jedna z ofiar panującej wówczas w Gdańsku zarazy, pochowany w kościele Najśw. Maryi Panny w Gdańsku.

O. ożeniony był po raz pierwszy 19 II 1602 z Anną, córką ławnika gdańskiego Mikołaja Haveradt, zmarłą przed 16 X 1617, z którą miał czterech synów i dwie córki. Po raz drugi ożenił się 13 VI 1619 z Anną, córką malborskiego rajcy Jana Truncka, zmarłą przed 30 I 1638, z którą miał 3 synów i 3 córki. Z synów O-a znamy: Joachima, doktora praw i ławnika w Halle, Mikołaja (zob.) oraz Jana, prawdopodobnie studenta w Lejdzie (1656), i Dawida, którzy zmarli w bliżej nie znanych okolicznościach w Indiach Wschodnich. Z córek: Anna wyszła za mąż 13 XII 1638 za Henryka Marquarta, Anna Maria wyszła za mąż 30 V 1644 za Dirka Clamp, a Katarzyna poślubiła 7 X 1646 Jana Bournetta. O losie pozostałych dzieci brak wiadomości, prawdopodobnie zmarły w dzieciństwie. Bratankiem O-a był Piotr (zob.).

 

Estreicher; Alg. Dt. Biogr.; Altpreuss. Biogr.; Charitius A., Commentatio historico literaria de viris eruditis Gedani ortis, Vittembergae Saxonum 1715 s. 114–15; Giedroyć, Źródła do dziej. medycyny, „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 101: 1905 s. 288–9; Historia Nauki Polskiej, Wr. 1974 VI; Kośmiński, Słown. lekarzów; Praetorius E., Athenae Gedanenses…, Lipsiae 1713 s. 51–2; Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, II 25; Foltz M., Der Danziger Stadthaushalt am Ende des 16. Jahrhunderts, „Zeitschr. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” 1907 s. 157; Hirsch Th., Geschichte des academischen Gymnasiums in Danzig, Danzig [1837] s. 63; Kaufmann J., Über Danzigs Sanitäts- und Medizinalwesen im 16. und 17. Jahrhundert, „Mitteilungen d. Westpreuss. Gesch.-vereins” 1905 s. 11–12; Schwarz F., Danziger Ärzte im 16.–18. Jahrhundert, „Danziger Familiengeschichtliche Beiträge” (Danzig) Bd 4: 1939 s. 33; Sokół S., Medycyna w Gdańsku w dobie Odrodzenia, W. 1960 s. 75–89 (tu najbardziej szczegółowo przedstawiona działalność lekarska O-a); – Gąsiorowski L., Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce, P. 1839 I 334, 365; Haller A., Bibliotheca anatomica, London 1774 I 310–11; Die Preussen auf der Universität Wittenberg und die nichtpreussischen Schüler Wittenbergs in Preussen von 1502 bis 1602, Bearb. v. H. Freytag, Leipzig 1903 s. 76; – B. Gdań. PAN: rkp. 514 s. 50–1 (tu znajduje się najpełniejszy wykaz prac naukowych O-a, zawierający jednak w większości wypadków jedynie skrót tytułu dzieła, miejsce i rok wydania); WAP w Gd.: rkp. 300, 36/3, s. 57, Księgi kamlarskie 300, 12/26, s. 231 oraz 300, 12/27 s. 237.

Marian Pelczar

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Andrzej Bobola h. Leliwa

ok. 1591 - 1657-05-16
święty
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.