Chwiećkowski Józef (1821–1880), ur. w Białostockiem we wsi Przesławka, ukończył gimnazjum w Białymstoku w r. 1842, a wydział lekarski w Moskwie w r. 1847, po czym został lekarzem powiatowym w Radomyślu, a następnie w Lipowcu gub. kijowskiej. Obowiązki te spełniał do r. 1859. Odbywszy w l. 1860 i 1861 podróż za granicę w celach naukowych, osiadł jako lekarz w Białymstoku. Lata 1863–7 spędził na wygnaniu w Tomsku. Wróciwszy do kraju, przebywał w Tykocinie, w Włocławku, a wreszcie w Warszawie. Na Syberii i później nie zajmował się już praktyką lekarską, lecz badaniami przyrodniczo-lekarskimi, których owocem było dzieło Siła i materia czyli stopniowy rozwój pojęć o tych przedmiotach (W. 1877, druk. »Gaz. Lek.«, I–II). Na kilka lat przed śmiercią zapisał cały swój majątek, wynoszący ok. 60.000 rubli, na cele dobroczynne i naukowe. Umarł w Meranie 30 XII 1880.

Ch. zajmuje w historii filozofii polskiej stanowisko pozytywisty i materialisty. Za »treść i siłę wszechrzeczy« uważa uruchomioną materię. Mechanizm ożywiania się materii tłumaczy dwiema odmianami jej ruchu, ciśnienia dośrodkowego i parcia odśrodkowego. Ch. nie idzie za Comtem co do podziału nauk pozytywnych, jednakże w jego duchu przedstawia rozwój pojęć o istocie siły i materii »w znaczeniu teologicznym, filozoficznym i naukowym«.

Struve H., Hist. Logiki, W. 1911, 422, 433–4.

Tadeusz Bilikiewicz